Υπήρξε στ’ αλήθεια Άγιος Βαλεντίνος- προστάτης του έρωτα;

Συμπερασματικά, η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου έμοιαζε ταμάμ για το marketing και την αύξηση της κίνησης στην αγορά και θα μπορούσε κανείς να φανταστεί ότι επινοήθηκε τον 19ο ή 20ο αιώνα, όταν η παγκοσμιοποίηση άρχισε να ανθεί. Κάτι τέτοιο όμως δεν ισχύει. Η εντύπωση αυτή μάλλον έχει δημιουργηθεί από το γεγονός ότι στην χώρα μας έχουμε εισάγει τη γιορτή του Άγιου Βαλεντίνου μόλις κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1970. Όμως οι έρευνες έχουν δείξει ότι γιορτάζεται από πολύ παλιά, ενώ πολλοί τοποθετούν την εορτή αυτή σε προ-χριστιανικές και ειδωλολατρικές παραδόσεις!

Είναι πραγματικά παράδοξο το γεγονός ότι ο χριστιανισμός έχει άγιο για τον έρωτα, καθώς είναι μία θρησκεία που μιλάει πολύ για την αγάπη, αλλά θεωρεί τις σαρκικές επαφές, στο συντριπτικό τους ποσοστό, αμαρτωλές. Σύμφωνα με πολλές αναλύσεις, στις 14 Φεβρουαρίου ουσιαστικά δεν γιορτάζεται η μνήμη του αγίου Βαλεντίνου, αλλά μια παραλλαγή της ρωμαϊκής εορτής Lupercalia. Την 14η Φεβρουαρίου πραγματοποιούνταν εκδηλώσεις προς τιμήν της Θεάς Juno, η οποία ήταν προστάτιδα της οικογένειας, των γυναικών και της συζυγικής αγάπης και πίστης (αντίστοιχη της Ήρας). Την επόμενη μέρα άρχιζε η γιορτή Lupercalia, μια παγανιστική γιορτή αφιερωμένη στη γονιμότητα και τον έρωτα. Λέγεται ότι κατά την εορτή Lupercalia γινόταν σεξουαλική κλήρωση: Τα κορίτσια έγραφαν το όνομά τους σε έναν κλήρο και τον έριχναν σε ένα βάζο. Κάθε αγόρι επέλεγε έναν από τους κλήρους κι έτσι έβρισκε το ταίρι του.

Σήμερα στις 14 του μήνα γιορτάζουν σε όλο τον κόσμο όλοι οι ερωτευμένοι.  Αυτός ο περίφημος άγιος, φαίνεται ότι ερήμην του, χρίσθηκε προστάτης των ερωτευμένων, όταν ο πάπας Γελάσιος, το 496μ.Χ. χρησιμοποίησε τη μνήμη του συγκεκριμένου αγίου, ώστε να εκχριστιανίσει, κατά κάποιο τρόπο, τα Lupercalia. (Αυτό είναι συνήθης πρακτική σε όλες τις θρησκείες, οι οποίες αν και διεκδικούν το μονοπώλιο στην αλήθεια, οικειοποιούνται πάρα πολλά στοιχεία από προηγούμενες θρησκείες).

Ως προς τον ίδιο τον Άγιο Βαλεντίνο, τα πράγματα είναι εντελώς παράξενα. Η καθολική εκκλησία αναγνωρίζει τουλάχιστον τρεις τέτοιους Αγίους με το όνομα Βαλάντιος ή Βαλεντίνος. Η εκδοχή που είναι πλησιέστερη προς το αντικείμενο της εορτής (αλλά μάλλον όχι και στην αλήθεια) είναι ότι τον 3ο αιώνα στην Ρώμη, όταν ήταν Αυτοκράτορας ο Κλαύδιος Β΄, εκδόθηκε αυτοκρατορικό διάταγμα, που απαγόρευε τους γάμους και τους αρραβώνες. Κι αυτό γιατί ο αυτοκράτορας ήθελε ανύπαντρους τους άνδρες του, προκειμένου να μην έχουν οικογένεια να τους κρατά στην πατρίδα κι έτσι να κατατάσσονται ευκολότερα στις λεγεώνες. Ο Άγιος Βαλεντίνος ήταν ιερέας στη Ρώμη εκείνη την εποχή και βοηθούσε τους Χριστιανούς να παντρεύονται στα κρυφά. Ως εκ τούτου, ο αυτοκράτορας τον καταδίκασε σε θάνατο.

Αυτό μου φαίνεται πολύ δύσκολο να το πιστέψω- διότι έτσι θα δυναμίτιζε ένας αυτοκράτορας την αναπαραγωγή πολιτών της χώρας του, μια καταστροφή τερατώδης.

Η άλλη εκδοχή της ίδιας ιστορίας λέει ότι απλά απαγορευόταν να παντρεύεις χριστιανούς, διότι ο Κλαύδιος είχε ξεκινήσει διωγμό εναντίον της συγκεκριμένης θρησκείας. Το να βοηθάς χριστιανούς- πόσο μάλλον να τους παντρεύεις- θεωρείτο κολάσιμο αδίκημα και γι’ αυτό ο ιερέας Βαλεντίνος τιμωρήθηκε με ποινή θανάτου. Αυτή η εκδοχή δείχνει πολύ πιο λογική- αλλά κανείς δεν μπορεί να την επιβεβαιώσει.

Κατά μια άλλη εκδοχή, που έχει περισσότερη πλάκα, ο Άγιος Βαλεντίνος ήταν φυλακισμένος σε μια από τις Ρωμαϊκές φυλακές όταν ερωτεύτηκε την κόρη του δεσμοφύλακά του, γεγονός που οδήγησε στην εκτέλεσή του. Λέγεται ότι λίγο πριν τον θάνατό του, άφησε στην κόρη του δεσμοφύλακα, ένα ραβασάκι την υπογραφή «from your Valentine» (από τον Βαλεντίνο σου), φράση που έχει μείνει μέχρι και σήμερα.

Στην Μεγάλη Βρετανία η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου μνημονεύεται ήδη από το 1382, σε ποίημα του Geoffrey Chaucer που υμνεί τον αρραβώνα του Ριχάρδου του Β με την Άννα της Βοημίας. Επίσης, λόγος για την γιορτή των ερωτευμένων, κατά την οποία μάλιστα μία κοπέλα χάνει την παρθενιά της και προδίδεται από τον εραστή της, γίνεται στον Άμλετ του Σαίξπηρ (1600-1601)- στον νεκρικό μονόλογο της Οφιλίας. Δημοφιλής η γιορτή έγινε πρώτα στη Γαλλία, ενώ στην Αγγλία διαδόθηκε πολύ στο 17ο αιώνα. Πάντως η πρακτική της ανταλλαγής καρτών και διαφόρων δώρων από ζευγάρια, διαδόθηκε πάρα πολύ στις ΗΠΑ από τα μέσα του 20ου αιώνα.

Γιώργος Σμυρνής