Flâneur#7: Θου, Κύριε, φυλακήν τω στόματι μου, (του, τους)

Όλα αυτά έγιναν την Τρίτη, 8 Μαρτίου, στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, σε μια ημερίδα, που κράτησε περισσότερο από τέσσερις ώρες με θέμα «Τέχνη, Ελευθερία, Λογοκρισία». Συνδιοργανωτές της ημερίδας, η Στέγη και η Γενική Γραμματεία Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Και συμμετείχαν πολλοί. Δεν συμμετείχαν, τελικά, η σκηνοθέτιδα Εύα Στεφανή και ο εικαστικός Κυριάκος Κατζουράκης.

Σ’ αυτή τη διάρκεια:
• Θυμηθήκαμε τη διαμαρτυρία για την προβολή της ταινίας «Ο Τελευταίος πειρασμός» του Μάρτιν Σκορτσέζε, το βιβλίο του Μίμη Ανδρουλάκη «Μ(ν)», το blog του Γέροντα Παστίτσιου, τα εικαστικά έργα που ενόχλησαν και κατέβηκαν, τις αντιδράσεις στην παράσταση Corpus Christi, την αντίδραση για το έργο του Kris Verdonck μόλις πέρυσι, τη δίωξη του καθηγητή Ρίχτερ και τα όρια της ακαδημαϊκής ελευθερίας, αλλά και στη μήνυση που άσκησε η πρόεδρος του Αρείου Πάγου, κ. Θάνου κατά του καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου, Σταύρου Τσακυράκη. Και ασφαλώς θυμηθήκαμε την αιματηρή επίθεση στους δημοσιογράφους και σκιτσογράφους του Charlie Hebdo, που ήταν ένα ακόμη «τέλος της αθωότητας».

Και κρατήσαμε μερικές φράσεις, για σκέψη, για προβληματισμό, για γνώση:

• «Οι νόμοι ενδέχεται να έχουν προβλήματα -περίπτωση Ρίχτερ. Ο,τι και να πει ο νόμος, η κ. Θάνου θα έκανε μήνυση στον Τσακυράκη. Ο δικαστής είναι που μετράει. Και ο δικαστής στην Κρήτη έδωσε μαθήματα θάρρους» (Νίκος Αλιβιζάτος).

• «Ο χριστιανισμός στις δυτικές κοινωνίες έχει ιστορικά ηττηθεί. Στην Ελλάδα η επίσημη εκκλησία δεν μπορεί να δεχθεί ότι ζούμε σε μεταχριστιανική κοινωνία. Το τραγικό για τη χριστιανική παρουσία στην Ευρώπη είναι ότι έχει αποσυρθεί από την κουλτούρα» (Σταύρος Ζουμπουλάκης).

Την ελευθερία της έκφρασης πρέπει κάθε μέρα να την επιβεβαιώνεις. Αλλιώς θα τη χάσεις.

• «Οι κοινωνίες ορίζουν με τον δικό τους τρόπο τι είναι ιερό και τι ανόσιο. Η παρουσία του Ισλάμ επανέθεσε το θέμα της θρησκείας στις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Το πολιτικό Ισλάμ θέλει να κάνει το νόμο του Θεού, νόμο της κοινωνίας και του κράτους» (Σταύρος Ζουμπουλάκης).

• «Οι κοινωνίες επιβάλλουν την ηθική τους στους ανθρώπους με χιλιάδες τρόπους. Το θέμα είναι πού τραβάμε το όριο, γιατί καμιά κοινωνία δεν επιτρέπει τα πάντα. Στ’ αλήθεια μπορούσε να ορίσουμε τι είναι τέχνη;» (Χρήστος Γραμματίδης).

• «Το θέμα δεν ήταν καλλιτεχνικό και η λογοκρισία δεν έγινε για καλλιτεχνικούς λόγους. Οι αντιδράσεις υπήρξαν από ανθρώπους φιλελεύθερους ή νεοφιλελεύθερους» (Πηγή Δημητρακοπούλου για την υπόθεση της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου και την παράσταση «Ισορροπία του Nash»).

• «Πρέπει να βάλουμε στη συλλογική μας μνήμη ότι “Ο Αγών μου” είναι ένα απαράδεκτο και φρικτό βιβλίο» (Daniel Wetzel των Rimini Protokoll).

• «Κανένα κράτος δεν μπορεί να θεωρείται απελευθερωμένο από τον έλεγχο και τη χειραγώγηση του λόγου» (Δημήτρης Χριστόπουλος).

• «Δεν είναι μόνο τα άξια λόγου δημιουργήματα που λογοκρίνονται, όπως ισχυρίζονται όσοι αντιδρούν στη λογοκρισία».

• «Οι άνθρωποι στην εξουσία θα προσπαθήσουν να έχουν την ασφάλεια πρώτα και μετά την ελευθερία της έκφρασης».

«Ο κόσμος της τέχνης και της δημοσιογραφίας πρέπει ν’ αγωνιστεί Γιατί τώρα πρέπει να πούμε είτε/είτε. Τι άλλο υπάρχει πέρα από τη δημιουργικότητα;».

Και μ’ αυτή την τελευταία φράση, θυμηθήκαμε επίσης, την πρόσφατη περιπέτεια του δημοσιογράφου Γιώργου Σαρηγιάννη, που χαρακτηρίστηκε «ανεπιθύμητος» και δεν του επιτράπηκε η είσοδος στο Θέατρο «Στοά» του σκηνοθέτη και προέδρου του Δ.Σ. του Εθνικού Θεάτρου Θανάση Παπαγεωργίου. Ο Γιώργος Σαρηγιάννης είχε γράψει τις απόψεις του για τη στάση του Δ.Σ. του Εθνικού σε διάφορες φάσεις και καμπές της πρόσφατης διαδρομής του Εθνικού Θεάτρου. Οι δημόσιες απόψεις του, προκάλεσαν τον πρωτάκουστο τίτλο «ανεπιθύμητος».

Ναι, «ο κόσμος της τέχνης και της δημοσιογραφίας πρέπει ν’ αγωνιστεί» για ν’ αντιμετωπίσει πρωτίστως την αυτολογοκρισία που πρώτη επισκέπτεται τα γραφόμενα και την έκφραση του δημοσιογράφου ή του δημιουργού. Γιατί, είχε δίκιο, απόλυτο σ’ αυτό το σημείο η Πηγή Δημητρακοπούλου: «Καλό είναι να υπάρχουν ακόμα και λάθος παραστάσεις, και λάθος πίνακες, να συζητούνται και να κρίνονται». Γιατί διαφορετικά «Θου, Κύριε, φυλακήν τω στόματί μου»!