Γκουλτούρα Απόψε: Ο Πατέρας

Ποιανού ο Πατέρας;
Λέω «Πατέρας του Στρίντμπεργκ» αλλά… όχι ακριβώς.

Τίποτα δεν παραπλανεί περισσότερο από τον ίδιο τον τίτλο της παράστασης για το τι είναι τελικά. Αποτελεί κι αυτό κομμάτι της σκόπιμης παραπλάνησης που επιθυμεί για το κοινό της παράστασης ο σκηνοθέτης – να έρθουν περιμένοντας όντως ένα κάποιο ανέβασμα του Πατέρα του Στρίντμπεργκ, ώστε να βιώσουν όσα ακολουθήσουν σαν παράβαση πάνω σε ένα αληθινά ανυποψίαστο κοινό.

Ό,τι αρχίζει ωραία τελειώνει με Στρίντμπεργκ
Όντως ξεκινάει έτσι, με κάθε καλή διάθεση για ένα όχι-τόσο συμβατικό όσο θα προϊδέαζαν οι φωτογραφίες ανέβασμα του Πατέρα. Ο Πατέρας και η Μητέρα σε ένα στρωμένο (προφυλαγμένο) οικογενειακό τραπέζι, υποδέχονται εναλλάξ τον Γιατρό και τον Πάστορα, τις δίδυμες εξουσίες που θέλει η Μητέρα να εξαπατήσει για να ανακηρύξει τον άντρα της τρελό. Τους δέχονται ταυτόχρονα, με τις συζητήσεις να μπαίνουν η μία μέσα στην άλλη, και τους δυο ρόλους να ανταλλάσονται ανάλογα με την αποδέκτη. Τα τσουγκρίσματα των ποτηριών να υπονοούν μια συμφωνημένη συνομωσία, ενώ η κόρη-υποχείριο σέρνεται κρυφά μέσα στο σπίτι, κάτω από το τραπέζι αόρατη. Κανείς δεν τη ρωτάει και δεν της δίνει ουσιαστική σημασία.

Η «Ύπουλη» Μητέρα δεν θέλει να επιτραπεί στον Πατέρα να καθορίσει εκείνος το μέλλον της κόρης τους, και ο καλύτερος τρόπος είναι να φέρει σε αμφισβήτηση την ίδια του την πατρότητα αλλά και την λογική του. Αυτή είναι η βασική θεματική, το ερώτημα του μισογυνισμού (;) του Στρίντμπεργκ εδώ ή απλά του φόβου του προς τις γυναίκες (λες και αν γνώριζε από κοντά κάποια θα την «ψέκαζε» μακριά με εβιάν) στην οποία πατάει ο Χατζάκης.

Οι ηθοποιοί όμως, ακόμα και σε αυτή την εκμοντερισμένη, με άποψη, οπτική, δείχνουν να μη μπορούν να αντιληφθούν αυτό το πολύ σημαντικό «γιατί» της ανάγκης να δούμε σήμερα τον Πατέρα σε άλλο ένα ανέβασμα. Και είναι μια αποπνικτική δυσανασχέτιση που θα περάσει με απροσδόκητο τρόπο στο κοινό. Αλλά ήδη πρόδωσα πολλά.

Σκοπός στην Παράνοια
Έτσι κι αλλιώς, ό,τι και να λεγόταν, δεν θα μπορούσε να σε προϊδεάσει για αυτό το δίωρο παραλήρημα (και σπουδή) πάνω στο τι ακριβώς ήθελε να πει ο Στρίντμπεργκ με τον Πατέρα, τι σκοπό έχει το ανέβασμα οποιουδήποτε από τα κλασσικά έργα, ποιος είναι κατάλληλος και ικανός να τα ανεβάσει σήμερα και γιατί θεωρούν πολλοί από αυτούς απαραίτητη αυτή τη σφιγμένη σοβαροφάνεια απέναντι τους.

Αυτό που επικυρώνει είναι πως κάθε οπτική πάνω σε αυτά μπορεί για κάποιο κοινό κάπου να είναι σημαντική και εξίσου έγκυρη: είτε ανεβάζεις Πατέρα στο Βαφείο σαν έργο εποχής είτε απλά αποφασίζεις να κατουρήσεις παντού πάνω στο κείμενο και να κάνεις ένα «Κιτσοπουλικό» τσίρκο. Καμιά από τις δυο extreme εκδοχές δεν προϋποθέτει οτί ο σκηνοθέτης και οι συντελεστές έχουν καλύτερα φόντα να καταλάβουν (ούτε καν πάμε στο να μεταδώσουν) τι σκατά ήθελε να πει ο Στρίντμπεργκ, που να εμφανιζόταν ο ίδιος εκεί και να τους τα’λεγε.

Δεν θέλω να χαλάσω την έκπληξη του σκηνοθέτη εδώ, γιατί όντως πήγα μέσα τυφλός και λάτρεψα τους τρόπους με τους οποίους υποσκάπτει κάθε (ΚΑΘΕ) θεατρική σύμβαση και χρησιμοποιεί σαν αφορμή το κείμενο για να στήσει το δικό του μανιφέστο ψυχαναγκαστικά οργανωμένου άπειρου χάους. Εκεί όπου άλλοι βλέπουν έναν απροσπέλαστο τέταρτο τοίχο προς το κοινό, ο Χατζάκης έχει ήδη πάρει στο χέρι τη βαριοπούλα.

Άντε, ένα μικρό #SPOILER
Μια σκηνή, σε μια φάση προχωρημένης αποσύνθεσης της σκηνικής συνθήκης και της παράστασης δίνει το στίγμα της. Μη διαβάσετε αν έχετε μέχρι στιγμής ήδη σκοπό να τη δείτε.

Υ.Γ. Ένα πράγμα θα παραδεχτώ σίγουρα ακόμα, κι ας ακουστεί στερεότυπο. Ό,τι τρελή avant garde σκηνοθετική απόφαση και detour κι αν πήρε ο Χατζάκης εδώ, «τουλάχιστον φρόντισε να ακούγεται μέσα στην παράσταση ολόκληρο, καθαρό και αυτούσιο το κείμενο». Και μάλιστα, το πρωτότυπο. Θα καταλάβετε. Μετά.