Πώς σχολιάζουν τις εξελίξεις στο Ελληνικό Φεστιβάλ 5 γνωστοί δημιουργοί
Αυτή τη φορά εκφράστηκαν όλοι οι άνθρωποι του θεάτρου -ή σχεδόν όλοι, μετά τη συνέντευξη Τύπου του Γιαν Φαμπρ. Μετά τις ομοβροντίες των περιορισμένων ερωτήσεων. Την πρώτη μέρα, αμέσως μετά, πολλοί εκφράστηκαν δημόσια, κυρίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι περισσότεροι.
Υπερασπιστική «γραμμή» της όλης ιστορίας, στον καλλιτεχνικό χώρο, δεν εντοπίστηκε. Εντοπίστηκαν όμως σιωπές και αφωνίες, που δεν κράτησαν για πολύ. Γιατί την επόμενη, κιόλας, μέρα, άρχισαν -δειλά δειλά στην αρχή- να κάνουν την εμφάνισή τους διάφορες δηλώσεις, στην αρχή off, μετά on, διάφορες απόψεις που συνέκλιναν στο εξής σκεπτικό: «Τι κάνω ως θαμώνας του Φεστιβάλ; Περιμένω να δω το πρόγραμμά του και να τον κρίνω από αυτό. Στο μεταξύ, για λόγους οικονομίας χώρου, επιλέγω να μην σχολιάσω εκτενώς το πρόγραμμα που κανονικά θα έπρεπε να έχει ετοιμάσει και αφήσει πίσω του ο Γιώργος Λούκος και που αν κατάλαβα καλά απλώς δεν υπάρχει».
Μπροστά σ’ αυτές τις εξελίξεις σκεφτήκαμε να ρωτήσουμε τι σκέφτονται για όλα αυτά και τι περιμένουν από τη συνάντηση στο θέατρο «Σφενφόνη» όχι οι άνθρωποι που βλέπουμε επί σκηνής στις θεατρικές παραστάσεις. Αλλά εκείνοι που συμβάλλουν σε κάθε θεατρική δημιουργία και δεν φαίνονται πουθενά.
Για του λόγου το αληθές, καταβάλλαμε μεγάλη προσπάθεια να επικοινωνήσουμε μαζί τους. Πολύ απλά γιατί ποτέ δεν αναζητούμε, τους φωτιστές, τους σκηνογράφους ή τους μεταφραστές μιας παράστασης. Ο λόγος δικός τους σ’ αυτό το κείμενο. Γιατί τους αφορά όλο αυτό.
Η σκηνογράφος Ευα Μανιδάκη, λέει: «Νιώθω τρομερά προσβεβλημένη σαν πολίτης αυτής της χώρας και σαν καλλιτέχνης. Εμπλεκόμουν με την παράσταση της “Ορέστειας” και όλο αυτό ήρθε πολύ απότομα και από μια τρομερή σύμπτωση έγινε τη μέρα της πρώτης πρόβας της παράστασης. Είχα αρχίσει να δουλεύω γι’ αυτή την παράσταση και ένιωσα σαν να βρίσκεσαι σε μία θερμοκρασία και κλείνεται ο διακόπτης. Οταν διάβασα πια και το πρόγραμμα είπα ότι άσχετα με την “Ορέστεια”, θα μπορούσε να πει κανείς γιατί όχι, αποκλείουμε τις μεγάλες παραγωγές, αλλά έρχεται ένας νέος παραγωγός, γιατί να μην κοιτάξει αυτούς τους νέους ανθρώπους τι έχουν κάνει. Και μετά λες”τι κρίμα”! Γιατί αυτός ο άνθρωπος δεν μπήκε καν στη διαδικασία να δει τι συμβαίνει σ’ αυτή τη χώρα. Εχω τρομερό θυμό Είμαι πολύ απογοητευμένη, δεν ξέρω τι θα γίνει στη συνάντηση της “Σφενδόνης”. Ενώ στην αρχή είπα ότι θα πάω, λέω καλύτερα να δω πώς θα ξυπνήσω. Μου φαίνεται μήπως χαθεί αυτή η περηφάνεια που έχουμε σαν άνθρωποι, μήπως φανεί ότι πάμε να ζητιανέψουμε να μας βάλει στο πρόγραμμά του. Αναρωτιέμαι μήπως χρειάζεται κάτι πιο δυναμικό…».
Η σχεδιάστρια φωτισμού Ελευθερία Ντεκώ, που έχει δώσει φως και ατμόσφαιρα σε πολλές παράστασεις επισημαίνει: «Πηγαίνω πιο πίσω, γιατί μοιάζει να το ξεχνάμε, πηγαίνω σ’ αυτό που αφορά τον Λούκο. Πρέπει κάποιοι να ζητήσουν συγνώμη. Το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, που ονόμασε Ελληνικό Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, το έκανε διεθνές, γιατί και οι ελληνικές παραγωγές που παρουσιάστηκαν είχαν εξωστρεφεια, αλλά και όλες οι αξιόλογες ξένες παραγωγές που ήρθαν στην Ελλάδα, έδωσαν σε μας τους καλλιτέχνες να νιώσουμε ότι είμαστε σε μια ευρωπαϊκή πόλη, που έχει ένα διεθνές φεστιβάλ. Αυτό που έκαναν τώρα, το διεθνές δηλαδή, είναι περιττό. Το φεστιβάλ γίνεται διεθνές από το πρόγραμμά του. Και νομίζω ότι ο Λούκος πραγματικά το ανέβασε σε επίπεδα διεθνούς φεστιβάλ. Εκανε εξαιρετικά πράγματα, άνοιξε την Πειραιώς, άνοιξε χωρους και περιοχές. Οσο για τις επιλογές του, νομίζω ότι ήταν εξαιρετικά αντικειμενικές. Και ξέρετε τα χρόνια του Λούκου, δεν δούλεψα πολύ στο Φεστιβάλ.
Συνεχίζω να ντρέπομαι. Κατηγορήθηκε ο Λούκος για οικονομικές ατασθαλίες; Γιατί δεν έψαξαν να βρουν τα πιο πριν… Κατηγορούν κάποιον και το αφήνουν στον αέρα. Δεν μπορείς να αμαυρώνεις έναν άνθρωπο που έκανε εξαιρετικό έργο. Μπορεί σε κάποιους να μην άρεσε, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα. Τώρα στο δια ταύτα. Ο Φαμπρ λέει ότι δεν είναι διευθυντής. Διάβασα ότι έχει 8-10 συμβούλους. Αναρωτιέμαι αν ο μισθός του μοιράζεται σε όλους αυτούς για να κάνει τις επιλογές του. Επίσης εγώ δεν το βλέπω διεθνές, αφού είναι μόνο Βέλγοι Καλλιτέχνες. Φέτος είναι το Βέλγιο Φεστιβάλ, του χρόνου το γερμανικό, τον παραπάνω χρόνο του γαλλικό… Και σιγά σιγά ίσως, το 2025 να γίνει και το Ελληνικό Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Από αυτό που διάβασα, κατάλαβα ότι την πρώτη χρονιά θα έρθουν Βέλγοι, ότι δεν θα έχει πλουραρισμό στα είδη θεάματος, ότι θα συρρικνωθεί χρονικά, είναι εκτός όλες οι ελληνικές καλλιτεχνικές ομάδες και κάπως έτσι συνεχίζεται και το 2017. Δεν ξέρω αν ο ίδιος έχει ζητήσει να δει έργο Ελλήνων καλλιτεχνών και τα προγράμματα των προηγούμενων Φεστιβάλ και να δει ότι έχουν έρθει βέλγικες ομάδες στην Ελλάδα. Από την άλλη μακάρι να υπήρχε ένας καλλιτεχνικός διευθυντής και να καλέσουμε τον Φαμπρ ως καλλιτέχνη. Θα μπορούσε να είναι μια αποκάλυψη ο Γιαν Φαμπρ και να ηγηθεί αυτού του Φεστιβάλ με εξαιρετικό τρόπο, ώστε να συνεχιστεί το έργο και η ποιότητα των παραστάσεων από τα χρόνια του Λούκου. Από τη σημερινή συνάντηση δεν περιμένω τίποτα. Οσες φορές περίμενα, δεν βγήκε τίποτα… Δεν περιμένω για να μην απογοητευτώ. Θα περίμενα αν ερχόταν κάποιος από το υπουργείο σ’ αυτή τη συνάντηση ώστε ν’ ακούσει την άποψη μιας μερίδας καλλιτεχνών. Τότε ίσως θα είχα λόγο να περιμένω».
Τη μεταφράστρια θεατρικών έργων Μαρία Χατζηεμμανουήλ την εντοπίσαμε μόλις τελείωσε η πρεμιέρα «Ξένοι», του Σέρτζι Μπελμπέλ στο Εθνικό Θέατρο, του οποίου τη μετάφραση υπογράφει: «Εχω μείνει άναυδη, όπως όλος ο κόσμος του θεάτρου, γιατί δεν ξέρω αυτοί οι άνθρωποι που τον κάλεσαν τι περίμεναν. Αισθάνομαι ότι ήρθε εδώ ένας γκουρού, που θα μας λύσει τα προβλήματα που δεν έχουμε, γιατί το Φεστιβάλ μια χαρά ήταν. Ο ίδιος θέλησε να κρατήσει μια τίμια στάση, κατά τη γνώμη του, αλλά εδώ σε φέρανε για κάποιο λόγο. Ηρθε με κάτι σαν τα καθρεφτάκια στους ιθαγενείς. Αν όντως λες ότι δεν ξέρεις το θέατρο, αρνήσου τη θέση. Δεν θα μπορώ να είμαι στη “Σφενδόνη” σήμερα, αλλά σίγουρα κάτι πρέπει να γίνει. Δεν ξέρω τη μορφή, γιατί έχουμε και το εθνικό ελάττωμα της διχόνοιας. Ας γίνει ένα αντιφεστιβάλ, γιατί ακούστηκε κι αυτό. Πάντως όλο αυτό είναι ένα θέμα που δεν θα το καταπιεί ο κόσμος του θεάτρου. Εγώ άμεσα δεν εμπλέκομαι σ’ αυτό. Η δουλειά μου θα ήταν να κάνω υποτιτλισμούς ή να προτείνω κάποιο έργο. Δεν δουλεύω τόσο με το Φεστιβάλ. Σου μιλάω γενικότερα ως άνθρωπος του χώρου του θεάτρου και ως θεατής μαζί».
Oσο περνούν οι μέρες, ο αρχικός θυμός διαδέχεται την ανησυχία κάποιων ανθρώπων του θεάτρου για τις κινήσεις του υπουργείου που μπορεί να διχάσουν το χώρο. Ο σκηνοθέτης Δημήτρης Τάρλοου δημοσίευσε στη σελίδα του στο facebook έγραψε αργά το βράδυ της Πέμπτης: «Επειδή οι αντιδράσεις είναι σφοδρές από όλο το φάσμα του καλλιτεχνικού κόσμου, θα προκρίνουν λίγες Ελληνικές παραγωγές, χωρίς να αλλάξουν φυσικά σκεπτικό, για να διχάσουν και να κλείσουν τα στόματα. Στα υπ’ οψιν…».
Και ο σκηνοθέτης Θωμάς Μοσχόπουλος μας είπε την εξής και μόνη φράση στην ερώτηση που του κάναμε για το ρεπορτάζ: «Για άλλη μια φορά, όπως πέρυσι το καλοκαίρι με το δημοψήφισμα, είμαστε διχασμένοι. Συγχαρήτήρια σ’ αυτούς που το κατάφεραν».
