Απομάκρυνση Μπαλτά στα χνάρια του Φαμπρ;
Μετά την παραίτηση, αλά βελγικά, του Γιαν Φαμπρ – κατά δήλωση του στην εφημερίδα «Το μέλλον» του Βελγίου – αναμένεται και η απομάκρυνση του υπουργού Πολιτισμού, Αριστείδη Μπαλτά. Ασφαλείς πληροφορίες αναφέρουν πως η τροπή που πήρε ο διορισμός του Βέλγου καλλιτέχνη στην θέση του επιμελητή του Ελληνικού Φεστιβάλ, δεν αφήνουν περιθώριο στον κ. Μπαλτά να παραμείνει στη θέση του.
Η δυσαρέσκεια του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα για τους χειρισμούς του υπουργού Πολιτισμού και των στενών συνεργατών του γύρω από το θέμα εκφράστηκε εντονότατα πριν την παραίτηση του Γιαν Φαμπρ κι ενώ ο καλλιτέχνης βρισκόταν ακόμα στη χώρα μας. Στην απελπισμένη προσπάθεια του υπουργείου να τιθασεύσει τις αντιδράσεις, προτάθηκε η σύσταση επιτροπής που θα εξετάσει και θα ενσωματώσει ελληνικές προτάσεις στο φαμπρικό φεστιβάλ, κάτι που ανακοινώθηκε το μεσημέρι της Παρασκευής από το Διοικητικό Συμβούλιο του Ελληνικού Φεστιβάλ.
Ο επικείμενος ανασχηματισμός θα θέσει, όπως όλα δείχνουν, εκτός του υπουργείου Πολιτισμού τον Αριστείδη Μπαλτά ενώ δεν έχει γίνει ακόμα «καθαρό» αν την ίδια τύχη θα έχουν και οι στενοί συνεργάτες του τελευταίου.
Στο μεταξύ, ο κ. Μπαλτάς υιοθέτησε μια επιθετικότερη στάση, συνοδεύοντας αργά το απόγευμα του Σαββάτου την επίσημη ανακοίνωση της παραίτησης Φαμπρ με βολές κατά πάντων. Νωρίτερα βεβαίως, η αμηχανία του υπουργείου ήταν παροιμιώδης, αφού αδυνατούσε για ώρες να επιβεβαιώσει την απόφαση του Βέλγου καλλιτέχνη να αποχωρήσει από την επιμελητεία του Ελληνικού Φεστιβάλ.
Τα νέα έφτασαν στην Ελλάδα από την δήλωση που ο ίδιος έκανε στην εφημερίδα «L’avenir». «Αποδέχθηκα την εντολή που μου έδωσε ο Έλληνας υπουργός πολιτισμού, υπό την προϋπόθεση να γίνουν οι καλλιτεχνικές επιλογές μου με πλήρη ελευθερία. Αυτό φαίνεται ότι δεν είναι δυνατόν να γίνει στην Ελλάδα. Δεν θέλω να εργαστώ σε ένα εχθρικό καλλιτεχνικό περιβάλλον στο οποίο έχω εγώ ήρθα μ’ ανοιχτό μυαλό και καρδιά» σημείωνε χαρακτηριστικά καταλήγοντας μάλιστα, σε ειρωνικό τόνο, ως εξής: «Εύχομαι στους Έλληνες καλλιτέχνες καλή τύχη στη δουλειά τους και στο Φεστιβάλ τους».
Την ίδια ώρα, το ΔΣ του Ελληνικού Φεστιβάλ, ανακοίνωσε έκτακτη συνεδρίαση την Δευτέρα, εφόσον τα χρονικά πλαίσια για την τέλεση του το φετινό καλοκαίρι στενεύουν επικίνδυνα.
Η δήλωση του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού σε σχέση με την παραίτηση του Jan Fabre:
Με μεγάλη του λύπη ο Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, κος Αριστείδης Μπαλτάς, έλαβε την ακόλουθη επιστολή παραίτησης:
«Με την παρούσα, εγώ, ο Jan Fabre, παραιτούμαι από τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή (curator) του Ελληνικού Φεστιβάλ. Αποδέχτηκα την πρόταση του Υπουργού Πολιτισμού της Ελλάδας να προβώ σε καλλιτεχνικές επιλογές με πλήρη ελευθερία. Αυτό δεν φαίνεται να είναι πλέον δυνατόν στην Ελλάδα. Δεν επιθυμώ να εργαστώ σε ένα εχθρικό καλλιτεχνικό περιβάλλον, στο οποίο προσήλθα με ανοιχτό μυαλό και ανοιχτή καρδιά. Εύχομαι στους Έλληνες καλλιτέχνες καλή τύχη στη δουλειά τους και στο Φεστιβάλ τους».
Jan Fabre, 2 Απριλίου 2016
Στο σημείο αυτό, πρέπει να επισημανθεί ότι ο Jan Fabre προσήλθε ουσιαστικά ως εθελοντής για να συνεισφέρει στην Ελλάδα της κρίσης. Με αυτό κατά νου, ανέλαβε να οργανώσει σε ελάχιστο χρονικό διάστημα το Ελληνικό Φεστιβάλ αυτοπεριορίζοντας το σύνολο των οικονομικών του αξιώσεων στο ποσό των 20.000 ευρώ για κάθε χρόνο που θα παρείχε τις υπηρεσίες του, τόσο ως καλλιτεχνικός υπεύθυνος του θεσμού, όσο και για τις παραγωγές της ομάδας του.
Η επιλογή της παραίτησης υπήρξε αποτέλεσμα της συντονισμένης επίθεσης που δέχτηκε ο Jan Fabre από πολιτικά κόμματα, Μ.Μ.Ε. και μέρους του καλλιτεχνικού κόσμου. Οι επιτιθέμενοι χαρακτήρισαν συλλήβδην ως ανθελληνικό ένα δομημένο τετραετές πρόγραμμα, το οποίο αποσκοπούσε όχι απλώς στη διεύρυνση του ούτως ή άλλως διεθνούς χαρακτήρα του Φεστιβάλ, αλλά και στη διεθνοποίηση της ίδιας της ελληνικής καλλιτεχνικής δημιουργίας. Θεώρησαν persona non grata έναν διεθνώς καταξιωμένο δημιουργό και απαξίωσαν συνολικά και οργανωμένα το καλλιτεχνικό του έργο καταρρακώνοντας έτσι κάθε έννοια ελευθερίας στην καλλιτεχνική έκφραση. Σε απόλυτο συγχρονισμό, Μ.Μ.Ε., αποσπασματικά και στοχευμένα εστίασαν σε ένα ελάχιστο σημείο ενός έργου του, παράγοντας πλήρως παραπλανητικές εντυπώσεις και παίζοντας με το δημόσιο αίσθημα.
Οι βεβιασμένες αντιδράσεις των καλλιτεχνών, πριν καν ανακοινωθεί το πλήρες πρόγραμμα του Φεστιβάλ, μέσα μάλιστα από την παραπειστική επιχειρηματολογία περί αφελληνισμού του θεσμού, οδηγούν σε θλιβερούς συνειρμούς σε σχέση τόσο με την ελευθερία του λόγου και της έκφρασης στην Ελλάδα του 21ου αιώνα, όσο και με την επιδιωκόμενη θέση της στο σύγχρονο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι.
Η εξέλιξη αυτή αποτελεί ενδιαφέρουσα αντιστροφή αυτού που κατά κανόνα συμβαίνει στην ανθρώπινη ιστορία, όπου οι πνευματικές δυνάμεις διεκδικούν την ελευθερία του λόγου και υπεραμύνονται αυτής έναντι της πολιτικής εξουσίας. Στη δική μας ιστορία φαίνεται δυστυχώς να συνέβη το αντίστροφο.
Εξυπακούεται ότι ο Υπουργός σε συνεργασία με το Δ.Σ. του Φεστιβάλ θα αναλάβει άμεσα τις απαραίτητες πρωτοβουλίες για την καλύτερη δυνατή λειτουργία του θεσμού.
