Mανώλης Μητσιάς: Τα ποιητικά τραγούδια μπορεί να γίνουν επιτυχίες και κτήμα του λαού

Κύριε Μητσιά ας αρχίσουμε από εσάς. Ήταν πρόθεση ή ανάγκη των καιρών το πάντρεμα της λαϊκής τέχνης, με την ποίηση και την μεγάλη σύνθεση με την οποία έχετε ασχοληθεί στα 45 χρόνια παρουσία σας στο ελληνικό τραγούδι;
Μ. Μητσιάς: Ήθελα πάντα τα τραγούδια μου να έχουν μια ποιητική τέχνη και μια ποιητική ομορφιά. Γι’ αυτό και οι συνεργασίες μου ήταν με ανθρώπους που έβαλαν την ποίηση στο λαϊκό τραγούδι. Ο Νίκος Γκάτσος, ο Λευτέρης Παπαδόπουλος, η Λίνα Νικολακοπούλου, ο Άλκης Αλκαίος. Βλέπεις είναι άνθρωποι οι οποίοι είχαν μια στενή σχέση με την ποίηση. Παράλληλα οι μουσικοί που συνέθεσαν πάνω σε αυτούς είχαν και οι ίδιοι στενή σχέση με αυτή. Ο Χατζιδάκις, ο Θεοδωράκης, ο Μούτσης, ο Λεοντής. Δεν συνεργαστήκαμε δηλαδή για να κάνουμε ένα τραγούδι σουξέ, να οικονομήσουμε και τίποτα άλλο.

Και θεωρείτε πως η ποίηση έχει λαϊκότητα;
Μ.Μ: Γιατί να μην έχει; Αρκεί να την προωθούμε και να την προβάλουμε κάτι που δεν γίνεται. Και όμως πολλά τραγούδια από την μεγάλη εποχή του Μίκη και του Μάνου γίνανε επιτυχίες. Αυτοί μας μάθανε τον Ρίτσο, τον Σεφέρη, τον Ελύτη. Δεν μας το έμαθε η ελληνική παιδεία που μας απαγόρευε να ακούσουμε Ρίτσο. Άρα τα ποιητικά τραγούδια μπορεί να γίνουν επιτυχίες και κτήμα του λαού, γιατί αυτό είναι που έχει σημασία, να γίνουν κτήμα του λαού. Να τα έχουμε στην γλώσσα μας και την ψυχή μας ανά πάσα ώρα και στιγμή. Είμαστε η μοναδική χώρα στο κόσμο που τραγουδάμε δυο νομπελίστες ποιητές στις ταβέρνες. Και αυτό αντί να το εκμεταλλευτεί το κράτος και οι υπεύθυνοι φορείς, το εξευτελίζουν. Πριν από 30 χρόνια βγήκε άνθρωπος στην τηλεόραση που είπε «ο Θεοδωράκης να πάει σπίτι του, δεν χρειάζεται να υπάρχει.» Το άκουσα εγώ με τα αυτιά μου και είναι ντροπή. Το life style το οποίο προβάλλουν θα μείνει;

Μανώλης Μητσιάς: Είμαστε η μοναδική χώρα στο κόσμο που τραγουδάμε δυο νομπελίστες ποιητές στις ταβέρνες.

Υπάρχει ένα χάσμα μεταξύ παλιών και νέων καλλιτεχνών στο τρόπο προσέγγισης της τέχνης και της πραγματικότητας;
Μ.Μ: Υπάρχουν σπουδαίοι τραγουδοποιοί και σήμερα. Αλλά δεν έχω δει τον μεγάλο συνθέτη που θα πάρει τον ποιητή και θα μας τον συστήσει, θα μας τον γνωρίσει. Γράφουν πολύ ωραία τραγούδια τα νέα παιδιά αλλά εκεί υστερούμε. Πέρα από τον Θάνο Μικρούτσικο που ασχολήθηκε πραγματικά με ποιητές. Πρέπει να επιμείνουμε εκεί. Και όχι στο να οικονομήσει μια εταιρία ή να έχουν μεγάλη ακροαματικότητα τα ραδιόφωνα.

Βλέπετε και εσείς με την εμπειρία σας μια διαμάχη ανάμεσα στο εμπορικό στόχο των εταιριών και στην έκφραση του δημιουργού; Και πως θα βρεθεί μια λύση;
Μ.Μ: Δεν υπάρχουν πλέον εταιρίες δίσκων και παραγωγοί, εραστές του καλού τραγουδιού, των μεγάλων τραγουδιών, αυτών που αντέχουνε στον χρόνο. Τραγουδιών που και στους δύσκολους καιρούς όπως σήμερα συνεχίζουμε να τραγουδάμε. Πέσαμε δυστυχώς στους διευθυντές των δισκογραφικών οι οποίοι δίνουν εξετάσεις κάθε χρόνο με το budget της εταιρίας για να δούνε τι πουλάει και να αναβαθμιστεί η θέση τους στην εταιρία. Και είναι όλοι ξένοι με καμία γνώση από ελληνικό τραγούδι. Το μόνο που σκέφτονται είναι πως θα αυξηθεί ο τζίρος της εταιρίας, με όποιο σκουπιδοτράγουδο υπάρχει.

Μανώλης Μητσιάς: Οι διευθυντές των δισκογραφικών σκέφτονται μόνο πώς θα αυξηθεί ο τζίρος της εταιρίας, με όποιο σκουπιδοτράγουδο υπάρχει.

Πώς θα ισορροπηθεί το δικό σας τεράστιο ρεπερτόριο ποσοτικά και ποιοτικά με αυτό των της Γεωργίας και του Σταύρου που συνεργάζεστε; Τι περιμένουμε από το πρόγραμμα;
Μ.Μ: Και εκείνοι θα έρθουν προς τα εμένα και εγώ προς αυτούς. Δεν γίνεται αλλιώς. Άλλωστε τα παιδιά, δείχνουν ένα σεβασμό σε όλα τα τραγούδια που παίζουμε. Θα ακούσουμε τραγούδια από όλο το φάσμα. Τραγούδια από Σαββόπουλο ως Χατζιδάκι. Αυτοί δεν έχουν τόπο και χρόνο. Χωράνε παντού. Οποιαδήποτε ώρα να τους τραγουδήσεις θα αρέσουν. Θα ειπωθούν τραγούδια που δεν λέγονται σε άλλες σκηνές. Εδώ δεν είναι οποιαδήποτε λαϊκή σκηνή αλλά μια μουσική σκηνή. Έχει, δηλαδή, άλλη βαρύτητα. Το κοινό θα ακούσει ένα τραγούδι για να προβληματιστεί. Για να βρει ένα δρόμο έξω από το αδιέξοδο.

Γεωργία Νταγάκη: Και πέρα από τους μεγάλους συνθέτες και το ρεπερτόριο το προσωπικό του καθενός θα κάνουμε και μεγάλη αναφορά σε τραγούδια της παράδοσης. Είτε αυτό λέγεται Κρήτη, είτε αυτό λέγεται Μακεδονία, είτε Θράκη.

Σταύρος Σιόλας: Θα ήθελα να προσθέσω πω όπως η Γεωργία φέρνει την κρητική παράδοση, εγώ φέρνω την στεριανή παράδοση. Και όλοι με την δισκογραφία τους, εγώ με τους τρεις προσωπικούς δίσκους, ο Μανώλης με το τεράστιο ρεπερτόριο συν ότι θα κουβαλήσει ο καθένας τον κόσμο του, τα τραγούδια που αγαπά, θα βρούμε τον κοινό τόπο και θα φτιάξουμε μια γιορτή με πολλά χρώματα και αρώματα και μουσικές.

Γεωργία Νταγάκη: Με όλα αυτά που συμβαίνουν είναι ανάγκη να γυρίσουμε στην ιστορία μας, στο πολιτισμό μας στις ρίζες μας, υπάρχει. Για να βρούμε ένα τρόπο να πατήσουμε και να ανέβουμε. 

Ας έρθουμε σε σένα Γεωργία και στο τι σε ώθησε προς ένας δρόμο ρευστό και διόλου σίγουρο όπως η τέχνη και δεν διάλεξες τους κλασικούς επαγγελματικούς δρόμους;
Γ.Ν: Νομίζω ότι ήταν αναπόφευκτο. Δεν είχα άλλη επιλογή. Το να ασχολείσαι από 12 χρονών με ένα όργανο, τότε γίνεται η ίδια σου ζωή. Πως θα γίνονταν να το αποβάλλω και να μην ασχοληθώ προσωπικά και με πολύ αγάπη με κάποιο τρόπο; Πόσο μάλλον με ένα όργανο το οποίο με συνέδεε με τις ρίζες μου, με τον τόπο μου, την Κρήτη. Συν το DNA. Του προπάππου μου. Συντέλεσαν πάρα πολλά στο να γίνει επάγγελμα και αν και χρειάστηκε πολύ κόπο και πολλές θυσίες νιώθω εν τέλει τυχερή και γεμάτη.

Από τον Eric Burdon στον Μανώλη Μητσιά. Πως συνδέεις αυτά τα διαφορετικά ρεύματα και τάσεις στο ήχο σου και στην μουσική σου;
Γ.Ν: Μπορεί οι συνεργασίες να αλλάζουν ανά πρόσωπα και μουσικές αλλά εγώ μένω η ίδια. Παρέα με την λύρα και με τον ήχο που μέρα με την μέρα εξελίσσω. Μέσα στη προσπάθεια να βρω και εγώ την δική μου ταυτότητα οι συνεργασίες είναι κάποιοι σταθμοί στον δρόμο που παίρνω και δίνω πράγματα, θέλω να πιστεύω, και είναι κάτι που δεν με αλλάζει. Και αυτές οι συνυπάρξεις όπως και με τον Μανώλη Μητσιά μου δίνει την χαρά να μπαίνω σε άλλους κόσμους.

Υπάρχει τα τελευταία χρόνια μια στροφή του κόσμου στην παράδοση. Πως εκτιμάτε αυτή την ανάγκη του κοινού;
Γ.Ν: Με όλα αυτά που συμβαίνουν μόνο ανάγκη να γυρίσουμε στην ιστορία μας, στο πολιτισμό μας στις ρίζες μας, υπάρχει. Για να βρούμε ένα τρόπο να πατήσουμε και να ανέβουμε. Να αντλήσουμε δύναμη και να επαναπροσδιορίσουμε το τι είμαστε και που θέλουμε να πάμε. Μόνο έτσι θα υπάρχει μέλλον και τόπος για εξέλιξη. Αυτή είναι η δική μου πρόταση και ελπίδα.

Σταύρος Σιόλας: Οποιοσδήποτε θέλει να δημιουργήσει δεν χρειάζεται να το κάνει με δίσκο. Ένα τραγούδι υπάρχει επειδή το έγραψες και όχι επειδή το έβαλες στον δίσκο

Σταύρο, ως συνθέτης και στιχουργός, συχνά οι συνεργασίες σου είναι με γυναίκες. Τι ψάχνεις σε αυτή την ιδιαίτερη έκφραση τους;
Σ.Σ.: Με γοητεύουν οι γυναίκες τραγουδίστριες με τις ιδιαίτερες φωνές. Δεν ξέρω γιατί. Αγαπώ πολύ περισσότερο τις γυναίκες. Δεν έχω πολλούς αγαπημένους άνδρες τραγουδιστές. Το γιατί, ας το αποφασίσουν οι ψυχολόγοι.

Και τώρα μια συνεργασία με τον Μανώλη Μητσιά.
Σ.Σ: Ο Μανώλης είναι ένας «χατζηδακικός» ερμηνευτής και έχει μια μοναδική ευγένεια στην φωνή του στο τρόπο που προσεγγίζει και ερμηνεύει τα πάντα. Και είναι ένας άνθρωπος από τους λίγους του χώρου που σου δίνουν την αίσθηση ότι είναι χορτάτοι από ότι έχουν εισπράξει. Πράγμα που δεν είναι δεδομένο. Έχει την ασφάλεια και την γαλήνη του ικανοποιημένου. Και αυτό είναι πολύτιμο για κάποιον που συνεργάζεται μαζί του.

Ανήκετε σε μια νέα γενιά καλλιτεχνών. Βρίσκεται κάποιο κοινό χαρακτηριστικό στην εποχή του Μητσιά και στην τωρινή;
Σ.Σ: Δεν μπορώ να σου μιλήσω για μια εποχή που δεν έζησα. Ότι ξέρω είναι από αυτά που μας έχουν διηγηθεί. Κάθε εποχή τα δικά της θέματα. Αν και τα εμπόδια που έχει να αντιμετωπίσει ένας καλλιτέχνη μοιάζουν σχηματικά ίδια. Νιώθω όμως, ότι τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο κεκαλυμμένα και συγκεχυμένα όπως όλες οι έννοιες στην εποχή μας. Και κοινωνικά και καλλιτεχνικά. Τότε ήξερες πιο καθαρά, ποιος είναι ο εχθρός και ποιος είναι ο στόχος.

Πως μπορεί ένας νέος καλλιτέχνης να εκφρασθεί σήμερα που δεν υπάρχει η κλασική έννοια της δισκογραφίας;
Σ.Σ: Αυτό όσο πρόβλημα ή καταστροφή αρχικά έμοιαζε και μοιάζει να είναι, άλλο τόσο απελευθέρωση είναι. Οποιοσδήποτε θέλει να δημιουργήσει δεν χρειάζεται να το κάνει με δίσκο. Φτάσαμε και σε αυτή την παρανόηση. Ένα τραγούδι υπάρχει επειδή το έγραψες και όχι επειδή το έβαλες στον δίσκο. Θα μου πεις πως θα ακουστεί. Θα το τραγουδήσεις στους άλλους. Αυτός είναι ο αρχαίος τρόπος. Τα τραγούδια τα γράφεις επειδή έχεις την ανάγκη να το κάνεις και ο τρόπος θα βρεθεί.

Μανώλης Μητσιάς: Δεν πιστεύω σε αυτή την Ευρώπη. Οι ηγέτες αποδείχθηκαν πολύ μικροί. Και αν είναι να υπάρχει μια Ευρώπη, των φόρων και των εταιριών, καλύτερα να μην υπάρχει καθόλου.

Προσφυγικό και διεθνής κατάσταση έκρυθμη. Οι άνθρωποι ευαισθητοποιούνται. Οι καλλιτέχνες τι αίσθηση ευθύνης έχουν μπρος στο κοινό και στην πραγματικότητα;
Μ.Μ: Μέσα από τις επαφή του καλλιτέχνη με τον κόσμο θα υπάρξει αυτή η αίσθηση ευθύνης. Είχα προτείνει να γίνει μια συναυλία για τους πρόσφυγες αφιλοκερδώς και όταν το λέω αφιλοκερδώς το εννοώ. Όχι αυτά τα κόλπα που κάνουν διάφοροι. Ο ελληνικός λαός ήταν πάντα ευαίσθητος γιατί ήταν και ο ίδιος μετανάστης. Μα βλέπω μια θλίψη. Ενωμένη Ευρώπη δεν υπάρχει να πατήσει πόδι και να βάλει στοπ. Και οι Αμερικάνοι που, εν τέλει αυτά που τραβάμε από αυτούς τα τραβάμε. Αυτοί καταστρέψανε χώρες. Θα μου πεις ήταν καλύτερα παλιότερα; Ναι ήταν. Είχανε να φάνε τότε οι άνθρωποι, δεν μένανε σε τσαντίρια. Δείτε ποια είναι η πολιτική των Αμερικάνων και των Ευρωπαίων. Τι δουλειά έχουν στο Ιράν και την Λιβύη; Είναι αυτοί που δημιούργησαν αυτές τις καταστάσεις. Το έλεγα πάντα. Δεν πιστεύω σε αυτή την Ευρώπη. Οι ηγέτες αποδείχθηκαν πολύ μικροί. Μια Ευρώπη που είναι κόντρα στον πολιτισμό. Έχει κάνει κάτι για τον πολιτισμό; Δεν τους συμφέρει ο πολιτισμός. Να ξυπνήσει δηλαδή, το μυαλό των ανθρώπων. Θα διαλυθεί όμως. Και αν είναι να υπάρχει μια Ευρώπη, των φόρων και των εταιριών, καλύτερα να μην υπάρχει καθόλου.