Είδαμε μια παράσταση στις φυλακές Κορυδαλλού: Το θέατρο ως απόδραση

Η καλλιτεχνική ομάδα της ΜΚΟ «Τεχνοδρομώ» ανέβασε την τρίτη παράσταση της στο νοσοκομείο των φυλακών Κορυδαλλού «Αγιος Παύλος» με πρωταγωνιστές κρατούμενους οροθετικούς που αναζητούν μια δεύτερη ευκαιρία στη ζωή.

Φωτογραφίες: Γιάννης Πρίφτης

24.05.2016

Αν η χλωμή όψη στο πρόσωπο του δεν μαρτυρούσε την ασθένεια του (φορέας HIV), ο Γιώργος, στα 34 του χρόνια, θα είχε να σου μιλήσει μόνο για τα τραγούδια του. «Τι σου ζητάει το μετά/ κι εσύ τι κάνεις για το τώρα» τζάμαρε με αυτοπεποίθηση λίγα λεπτά νωρίτερα, ως δεινός hip hopper, πρωταγωνιστώντας στο θεατρικό μονόπρακτο «Το κουτί» σε σκηνοθεσία της Δέσποινας Χατζηπαυλίδου.

Στα 34 του χρόνια, ο Γιώργος είναι απόφοιτος Θεολογίας και Νοσηλευτικής, ευθυτενής, ψηλός και, πίσω από την ώχρα της έκφρασης του, είναι όμορφος· όμως το στίγμα της φυλακής και του οροθετικού στέκεται πάνω απ’ όλα αυτά. Και παρότι, αποφυλακίστηκε την προηγούμενη εβδομάδα, πέντε μήνες καθαρός από ουσίες, είναι σχεδόν το ίδιο εγκλωβισμένος στη μοναξιά και στην κοινωνική απομόνωση. Καθόλου τυχαίο άλλωστε, που επέστρεψε στο νοσοκομείο Φυλακών του Κορυδαλλού για να παίξει το ρόλο του στο «Κουτί», το μοναδικό σημείο αναφοράς κι απόδρασης που είχε τον τελευταίο καιρό.

Η παράσταση, αποτέλεσμα της εντατικής, τετραετούς δουλειάς που κάνει στην κλινική του Αγίου Παύλου το «Τεχνοδρομώ» (ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός ο οποίος ενεργοποιεί μέσω του θεάτρου αποκλεισμένες ομάδες) ήταν μια ευκαιρία για το Γιώργο να θυμηθεί τη χαρά του «μαζί». Την πρώτη μπύρα της ελευθερίας του, την ήπιε μόνος, χωρίς φίλους και συγγενείς να τον περιμένουν σε κάποια γωνιά της νέας του αρχής. Το restart της επανένταξης θα το κάνει μόνος του κι αυτό, δίχως άλλο, τον τρομάζει. Όμως, η εμπειρία του θεάτρου ήταν για εκείνον μια υπόμνηση ότι οι ομάδες μπορούν να φτιάχνονται και να λειτουργούν στους πιο αναπάντεχους τόπους.

Στον προθάλαμο της πτέρυγας των οροθετικών, μάλλον ένα παροπλισμένο δωμάτιο φιλοξενίας, με την μυρωδιά από τα φάρμακα και την κλεισούρα να τρυπώνει στα πνευμόνια σου – περνώντας από σωφρονιστικούς υπαλλήλους που παίζουν αδιάφορα το κομπολόι τους και κρατούμενους που, πίσω από τα κάγκελα, σου φωνάζουν «ε, κοπελιά…» – κάτι συμβαίνει. Καταρχάς, ακούγονται γέλια. Δυνατά. Γέλια που κερδίζουν πέντε παιδιά με κατακερματισμένες ζωές, μα που παρόλα αυτά έχουν το κουράγιο να δοκιμάσουν την υπέρβαση. Να συζητήσουν τα βιώματα τους και τους φόβους των άλλων στο πρόσωπο τους, μέσα από ένα αλληγορικό μονόπρακτο. Να σταθούν θαρραλέα μπροστά στο κοινό τους, ρισκάροντας ότι κάποιοι ανάμεσα τους, τους κρυφοκοιτάζουν σαν εξωτικά φρούτα. Και να διεκδικήσουν κοινό χρόνο ζωής με ανθρώπους που ζουν σε συνθήκες «κανονικότητας».

Το παρατεταμένο χειροκρότημα των ορθίων που στέκονται στο τέλος της παράστασης απέναντι τους φαντάζει με κάλεσμα στον έξω κόσμο. Πράγματι, τον άλλο μήνα, ο Μάριος αποφυλακίζεται. Δακρύζει ολοένα από συγκίνηση. Παλιός στις φυλακές και μέχρι πρότινος χρόνιος χρήστης, αυτή τη φορά είναι αποφασισμένος να κάνει την στροφή. Το απολυτήριο και οι πρωτιές στο σχολείο των φυλακών τον ενθαρρύνουν. Η συμμετοχή του στο «Κουτί» τον ζωογονεί. Τόσο που θέλει να ασχοληθεί επαγγελματικά με το θέατρο. Η Ρούλα Πατεράκη, που βρίσκεται ανάμεσα στο κοινό, τον ανακαλεί πριν από χρόνια να παίρνει μέρος σε θεατρικά εργαστήρια της. Σήμερα, τον προτρέπει να παραμείνει μαθητής, να γίνει το διάβασμα η νέα, καλή συνήθεια του.

Ο Δημήτρης, ο μικρότερος απ’ όλους, μολονότι το πρόσωπο του είναι σκαμμένο από μια ώριμη θλίψη, μόλις στα 23 του χρόνια και με τα ίδια συμπτώματα, δεν ελπίζει σε σύντομη αποφυλάκιση. Ελπίζει πάντως, σε μιαν άλλη ζωή. Στην ανιψιά του, ας πούμε, που γεννήθηκε πριν από τέσσερις μήνες και λαχταράει να παίξει μαζί της. Στην επαγγελματική του αποκατάσταση ως αγιογράφος, “δώρο” του Σάββα Ξηρού που τον δίδαξε μέσα στη φυλακή.

Στη χούφτα σου λιώνει ένα σοκολατένιο γλυκό, κέρασμα του αστυνομικού που έχει βάρδια αυτό το μεσημέρι. Ήταν κάτι σαν γιορτή τούτο το συμβάν στην κλινική των φυλακών. Μικρή, αλλά γιορτή – τουλάχιστον για όσο κράτησε.

Έξω στον κήπο, οι τριανταφυλλιές γέρνουν ολάνθιστες πίσω από τα κάγκελα – ακόμα και τα λουλούδια είναι περιφραγμένα εδώ. Καθώς αναζητάς τον δρόμο προς την πύλη της εξόδου, οι σφραγισμένες, σιδερένιες πόρτες υποχωρούν η μια μετά την άλλη στο πέρασμα σου. Για κάποιους άλλους, ίσως ακόμα και γι’ αυτούς που συνομίλησες πριν από λίγο, οι πόρτες θα παραμένουν για καιρό κλειστές. Όχι μόνο μέσα, μα κυρίως έξω από την φυλακή. Ακόμα και οι άνθρωποι του «Τεχνοδρομώ» που, τέσσερα χρόνια τώρα ανοίγουν ρήγματα σ’ αυτήν την ασφυκτική πραγματικότητα, λένε πως ο κανόνας της κοινωνίας που δεν συγχωρεί και δεν υποδέχεται με ανεκτικότητα, ξαναστέλνει δεκάδες από αυτούς που προσπάθησαν πίσω στην παραβατικότητα και στον εγκλεισμό. Εύχεσαι το «κουτί» να μπορούσε να μείνει ανοιχτό.