Θεατής: Όταν ξυπνήσουμε εμείς οι νεκροί στο θέατρο Τέχνης
Εντυπώσεις από το έργο του Ίψεν που παρουσιάζεται στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Καραντζά.
To έργο
Στο κύκνειο έργο του ο Ίψεν επιδιώκει έναν ενδότερο απολογισμό στην ζωή, τον θάνατο αλλά και το έργο του συνολικά. Το πόνημά του έχει πλαίσιο διττό καθώς εκτυλίσσεται στον γήινο κόσμο, σύμφωνα με τη ρεαλιστική του εκδοχή, αλλά και σε έναν άλλο, εξωπραγματικό, μέσα στον οποίο οι χαρακτήρες δρουν περισσότερο απελευθερωτικά.
Πέντε ολότελα διαφορετικοί ήρωες επαναπροσδιορίζονται, ο καθένας μέσα από μια αλλιώτικη απαλλακτική διαδικασία, ερχόμενοι αντιμέτωποι με τον κάθε λογής εκούσιο ή ακούσιο θάνατο, όπου ο θάνατος παίρνει τις διαστάσεις του περιορισμού, της απώλειας του εαυτού και της νεότητας. Ο παράδοξος αυτός αγώνας “επιστροφής” στη ζωή μοιάζει με προσπάθεια κάθαρσης από τον φόβο, τα προσχήματα, τους συμβιβασμούς, τους συνειδητούς ή μη εγκλωβισμούς.
Μέσα σε αυτόν τον «δραματικό επίλογο» -έτσι το χαρακτήρισε ο ίδιος ο Ίψεν- προσδιορίζεται και ο ρόλος της τέχνης που ως κύρια επιδίωξη έχει την εκπλήρωση του στόχου, όποιος και αν είναι αυτός.
Η Παράσταση
Είναι εμφανές ότι ο Δημήτρης Καραντζάς επιχείρησε να δώσει έναν άλλο αέρα στις αναζητήσεις των ηρώων του και εν γένει στο ψυχογράφημα του Ίψεν.
Μέσα σε ένα άδειο σκηνικό, όπως απαλλαγμένο από εκατέρωθεν συναισθήματα είναι και το κεντρικό ζευγάρι των ηρώων, σταδιακά αποκτούν “ρόλο” αλλόκοτοι ήρωες, που θα εκπληρώσουν την ιδέα της απαλλαγής από τα όποια δεσμά δείχνοντας ταυτόχρονα μονοπάτια απλουστευμένης ζωής. Η απελευθέρωση αυτή -στην ουσία πρόκειται για αυτοσαρκασμό του ίδιου του συγγραφέα- αποδίδεται με εικόνες απροσδόκητα λυρικές, χορογραφικές, βήματα κλασικού μπαλέτου. Οι ασυνήθιστες, απλές εικόνες – οπτασίες, εξυπηρετούν την επιδιωκόμενη “απλότητα” των ηρώων και μέσα από αυτές θα στηθεί το ξεκαθάρισμα των λογαριασμών με το παρελθόν και θα αποδοθούν οι όποιες ευθύνες.
Είναι αλήθεια ότι μια τέτοια προσέγγιση, εξ ολοκλήρου ανατρεπτική, ανάγεται σε μια ανάληψη ευθύνης αμιγώς σκηνοθετική παρόλο που στη συγκεκριμένη περίπτωση έχουμε τη συγκυρία ενός συνόλου ξεχωριστών ερμηνευτών. Το αποτέλεσμα αυτού του σκηνοθετικού πειράματος που μοιάζει με στοίχημα περισσότερο προσωπικό είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μια δουλειά, πρωτότυπη μεν, πρόταση ουσιαστική και καινούργια, με ορατό όμως τον κίνδυνο να χαρακτηριστεί “ελιτίστικη”, να ξενίσει -ειδικά το αμύητο θεατρικό κοινό- και στην πορεία να χάσει την όποια απλότητα, αφήνοντας παράμερα την αρετή αυτή που αποτελεί το κατεξοχήν επιδιωκόμενο μήνυμα του κειμένου.
Στα πλαίσια αυτά η σκηνική σύνθεση μοιάζει να αυτοπαγιδεύεται, οι ερμηνείες, το ίδιο το κείμενο έρχονται σε δεύτερη μοίρα, το ζητούμενο δεν μπορεί να είναι κάτι άλλο από τη σκηνοθετική σύλληψη. Μια πιο παραδοσιακού χαρακτήρα προσέγγιση, με στοιχεία περισσότερο γήινα από τα αέρινα ίσως έκανε τη δουλειά πιο ανοικτή σε ένα ευρύτερο κοινό, με μηνύματα προσδιορίσιμα.
Οι ερμηνείες
Παρά το γεγονός ότι το επίκεντρο σχολιασμού -ηθελημένα ή μη- γίνεται η σκηνοθετική άποψη δεν μπορούμε να παραμερίσουμε το γεγονός ότι έχουμε να κάνουμε με ένα σύνολο άρτιων ερμηνειών, σε ρόλους ασυνήθιστους. Η Ρένη Πιττακή -μετά από 15 χρόνια απουσίας της από το Θέατρο Τέχνης-, ο Περικλής Μουστάκης, η Μαρία Κεχαγιόγλου, ο Μενέλαος Χαζαράκης απέδειξαν για μια ακόμα φορά ότι μπορούν να ανταποκριθούν στο ύψος των περιστάσεων με σύνεση και αξιοπρέπεια όσο δύσκολο και έξω από τα νερά τους είναι αυτό. Από την άλλη, ο Μιχάλης Σαράντης, στο ρόλο του αέρινου κυνηγού, με κίνηση βελούδινη και άρθρωση εντυπωσιακά καθαρή, η αθόρυβη αλλά εμβληματική Αλεξία Καλτσίκη φαίνεται να ανταποκρίθηκαν περισσότερο στο όραμα του Καραντζά στο γενικό αυτό συνονθύλευμα προσώπων και ιδεών.
Το σύνολο
Παράσταση που χαρακτηρίζεται πρωτίστως για την αισθητική της εικονοποιίας. Μια διαφορετική και ξεκάθαρα νέα πρόταση σε ένα κείμενο κλασικό, χωρίς περιορισμούς, που ενδεχομένως ως συνολικό εγχείρημα προβληματίσει. Διακριτή μια αγωνιώδης επιθυμία -αγγίζει τον αυτοσκοπό- να δημιουργηθεί κάτι μεγάλο που κάπως όμως χάνεται στην πορεία.
