Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2016: Οι ξένοι ξανάρχονται

Είναι σούπερ σταρ αλλά και ανερχόμενοι. Κάποιοι έχουν έρθει ξανά στην Αθήνα, κάποιοι κάνουν το, εδώ, ντεμπούτο τους. Ολοι τους όμως, 11 στον αριθμό, είναι λίγο έως πολύ διακεκριμένοι στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια σκηνή των παραστατικών τεχνών κι έρχονται αυτό το καλοκαίρι στην Αθήνα. Γιατί η παράδοση των μετακλήσεων και ο διεθνής αέρας δεν σταματά να πνέει, ούτε αυτή τη σεζόν, στο Φεστιβάλ Αθηνών.

Ρομέο Καστελούτσι

Παρότι σταρ της ιταλικής πρωτοπορίας και εδώ και χρόνια δημιουργός διεθνούς ακτινοβολίας, ο Ρομέο Καστελούτσι είναι ένα από τα πλέον οικεία πρόσωπα των μετακλήσεων του Ελληνικού Φεστιβάλ. Γεννημένος στην αγροτική περιφέρεια της Τσεζένα, εγκατέλειψε γρήγορα τις γεωπονικές σπουδές και το προδιαγεγραμμένο μέλλον του ως αγρότης για να σπουδάσει στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Μπολόνια και να συγκαταλέγεται σήμερα, 35 χρόνια μετά την πρώτη του εμφάνιση, στις κορυφαίες θεατρικές φυσιογνωμίες της Ευρώπης. Κι ας επιμένει ο ίδιος πως «ποτέ δεν είχα την πρόθεση να ασχοληθώ με το θέατρο». Με σαφείς επιρροές από το αρχαίο ελληνικό δράμα που, όπως ο ίδιος ομολογεί, έχει καθορίσει την δουλειά του – «η σχέση μου με το αρχαίο ελληνικό πνεύμα είναι άνευ συνόρων» δήλωνε κατά την πρόσφατη επίσκεψη του στην Αθήνα – ο Καστελούτσι κάνει ένα θέατρο σύγχρονο, εμποτισμένο από την δυναμική της εικαστικότητας, που προχωρά πέρα από την αφήγηση και αποθεώνει το σώμα και την εσωτερικότητα ώστε να «απευθύνεται στην καρδιά του θεατή». Η φετινή θα είναι η τέταρτη επίσκεψη του επί αθηναϊκού, φεστιβαλικού εδάφους με την αμφιλεγόμενη περφόρμανς του «Julius Caesar. Spared parts» – μια σύντομη εκδοχή της ιστορικής του σκηνοθεσίας πάνω στο σαιξπηρικό αριστούργημα που είχε κάνει το 1997. Η νέα βερσιόν του «Ιούλιου Καίσαρα», διάρκειας μόλις 40 λεπτών, εστιάζει στο ζήτημα της ρητορικής και της μηχανικής του λόγου κυριολεκτικά με… χειρουργικό τρόπο.
Τον γνωρίσαμε: Στην εικονοκλαστική εκδοχή της «Θείας Κωμωδίας» τον Ιούνιο του 2009 στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.
Θα τον δούμε: Στην παράσταση «Julius Caesar. Spared parts» από τις 17 έως 20 Ιουνίου στο Εθνικό θέατρο (Αίθουσα Εκδηλώσεων)

Οσκάρας Κορσουνόβας

Βρίσκεται στην βραχεία λίστα των σημαντικότερων δημιουργών που εκτοξεύθηκαν ως καλλιτέχνες μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Η ιστορική συγκυρία για έναν Λιθουανό όπως ο Οσκάρας Κορσουνόβας, αδιαπραγμάτευτα επηρεασμένος από το κομμουνιστικό κίνημα της μεταπολεμικής Ευρώπης, ήταν η αφορμή για ένα πολιτικό θέατρο βαθιάς συνειδητότητας. Γεννημένος το 1969 στο Βίλνιους, απόφοιτος της Μουσικής Ακαδημίας Τεχνών της Λιθουανίας υπήρξε τρομερά εργατικός από τα πρώτα χρόνια της σκηνοθετικής του ζωής, κάνοντας στροφή περί τα τέλη της δεκαετίας του ’90 σ’ ένα θέατρο που δεν τρεφόταν από τις αισθητικές αναζητήσεις όσο εφορμούσε από τις κοινωνικές συνθήκες και τις σύγχρονες αγωνίες των ανθρώπων. Σε αυτό το πλαίσιο ο Κορσουνόβας έγινε ένας από τους εντατικότερους μελετητές του σαιξπηρικού έργου και με αυτό το εχέγγυο βρέθηε αρκετές φορές στην Ελλάδα – προσκεκλημένος ακόμα και των κρατικών μας θεάτρων – την ώρα που υπήρξε τακτικότατος συνεργάτης των εθνικών θεάτρων της Σουηδίας, της Ολλανδίας, της Νορβηγίας και της Πολωνίας. Βασισμένος στο έργο με το οποίο πρωτοσυστήθηκε στο ελληνικό κοινό, τον «Αμλετ» ο Λιθουανός σκηνοθετης ανατέμνει την πρόσφατη ευρωπαϊκή ιστορία θέτοντας το βασανιστικό ερώτημα «Ποιος είμαι;» – εγχείρημα με το οποίο ασχολήθηκε και στην τελευταία του επίσκεψη στην Αθήνα με την «Μιράντα» του θεάτρου Πορεία.
Τον γνωρίσαμε: Στο ανέβασμα του «Αμλετ» στην Εταιρία Μακεδονικών Σπουδών του ΚΘΒΕ τον Απρίλιο του 2008.
Θα τον δούμε: Στην παράσταση «Αμλετ» από τις 25 έως 26 Ιουνίου στην Πειραιώς 260 (Χώρος Δ)

Γιαν Μάρτενς

Ανάμεσα στους νεότερους ξένους καλλιτέχνες που προστρέχουν το φετινό Φεστιβάλ ο Βέλγος Γιαν Μάρτενς, μόλις στα 31 του χρόνια, πρωταγωνιστεί στην βορειοευρωπαϊκή σκηνή του χορού. Από το 2009 σταματά να δουλεύει σαν μέλος χορευτικών σχημάτων και ξεκινά να δίνει το δικό του χορογραφικό στίγμα, εστιάζοντας θεματικά στις ανθρώπινες σχέσεις. Παρότι, όπως παραδέχεται, δεν διεκδικεί να διαμορφώσει το δικό του λεξιλόγιο στο Χορό αλλά να βασιστεί σε ήδη υπάρχοντα υλικά, το έργο του, μέχρι σήμερα, απασχολεί η συνύπαρξη μεταξύ αφήγησης και περιεχομένου. Μας συστήνεται με το «The dog days are over», ένα εξαιρετικά απαιτητικό έργο που φέρνει τους χορευτές του στα όρια της αντοχής τους.
Θα τον δούμε: Στην περφόρμανς «The dog days are over» από τις 22 έως 23 Ιουνίου στην Πειραιώς 260 (Χώρος Η)

Λόλα Αρίας

Η 39χρονη Αργεντίνα που «δανειζόταν» χρήματα και αντικείμενα από τους γονείς της προκειμένου να ανεβάζει ερασιτεχνικές παραστάσεις στα φοιτητικά της χρόνια, είναι σήμερα μια από τις πλέον αναγνωρίσιμες περσόνες του θεάτρου στην πατρίδα της. Δουλεύοντας τα τελευταία 16 χρόνια κι έχοντας αποφασίσει να δοκιμάσει περίπου τα πάντα μέσα στην Τέχνη συνδυάζει την υποκριτική, την σκηνοθετική και την συγγραφική ιδιότητα, ως επί το πλείστον, μέσα από το είδος του θεάτρου – ντοκουμέντο. Μετά τις συστάσεις που μας έκανε η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση με το έργο της, τα δύο τελευταία χρόνια, η Λόλα Αρίας επιστρέφει στην Αθήνα μέσα από την ίδια φόρμα: Το πολιτικό θέατρο ντοκουμέντο. Στην περίπτωση του «Minefield» καταγράφει τις διηγήσεις βετεράνων Βρετανών και Αργεντίνων στρατιωτών που πολέμησαν στα νησιά Φόκλαντ, το 1982, επιχειρώντας να αναβιώσει το πολεμικό επεισόδιο που διήρκεσε δύο μήνες, αμφισβητώντας μέχρι σήμερα την κυριαρχία τους.
Την γνωρίσαμε: Στο πλαίσιο του φεστιβάλ της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση Transitions 2, το φθινόπωρο του 2014, με την παράσταση «Η ζωή μου μετά».
Θα την δούμε: Στην lecture performace «Minefield» από τις 28 έως 29 Ιουνίου στην Πειραιώς 260 (Χώρος Η)

Ροντρίγκο Γκαρσία

Φτάνει να ανακαλέσουμε τις δύο (από τις τρεις) φορές που επισκέφθηκε την χώρα μας για να δικαιολογήσουμε τον τίτλο του «κακού παιδιού» του ισπανόφωνου θεάτρου. Πριν από 16 χρόνια, κατά το ντεμπούτο του σε ελληνική σκηνή, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ των Δελφών, προκάλεσε την οργή των θεατών, κάποιοι από τους οποίους όχι μόνο αποχώρησαν κατά την διάρκεια της παράστασης αλλά εκσφενδόνισαν αντικείμενα προς τη σκηνή του «After sun» – εκεί όπου οι πρωταγωνιστές της παράστασης φαίνονταν να κακοποιούν δύο ζωντανά κουνέλια. Την φήμη που έκτοτε τον συνοδεύει, επιβεβαίωσε πρόσφατα, στην έτερη οργιώδη παράσταση του, το «Πικνίκ στο Γολγοθά», παραγωγή που φιλοξενήθηκε από το Φεστιβάλ Αθηνών το 2012· την trash απεικόνιση της ζωής του Χριστού ως κορυφαίο σύμβολο σε ένα κόσμο υπερκατανάλωσης. Προκλητικός και αντισυμβατικός, γεννημένος τις φαβέλες του Μπουένος Αϊρες μα πολιτογραφημένος ως Μαδριλένος από το 1986, συγκαταλέγεται σήμερα ανάμεσα στους πιο «ενοχλητικούς» και με ακραία γλώσσα δημιουργούς της παγκόσμιας θεατρικής σκηνής, μαζί με τον Γιαν Φαρπρ και τον Ρομέο Καστελούτσι. Επιστρέφει στην χώρα που, εν πολλοίς, τον ανέδειξε ως αιρετικό με την σκηνική, εικονοκλαστική σύνθεση του «4», στην οποία πραγματεύεται το θέμα -ταμπού της παιδικής σεξουαλικότητας.
Τον γνωρίσαμε: Στο Φεστιβάλ Δελφών το 2000 με το «After sun», μια μεταμοντέρνα ανάγνωση του μύθου του «Φαέθοντα»
Θα τον δούμε: Στην παράσταση «4» από τις 4 έως 5 Ιουλίου στην Πειραιώς 260 (Χώρος Δ)

Ερμίρα Γκόρο

Στις αρχές των 90’s κατά την κάθοδο του αλβανικού πληθυσμού προς την Ελλάδα, η Ερμίρα Γκόρο από την Χειμάρα βρισκόταν στα 14 της χρόνια σε ξένο έδαφος. Απόφοιτος της Κρατικής Σχολής Ορχηστικής Τέχνης των Αθηνών, μάλλον καταχρηστικά, κατατάσσεται στην ομάδα των μετακλήσεων αφού έχει υπάρξει στέλεχος της ελληνικής χορευτικής σκηνής για χρόνια και έχει εργαστεί ως βοηθός χορογράφου στις τελετές έναρξης και λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων. Ωστόσο, το επίτευγμα της να αποτελέσει μέλος των περίφημων DV8 και συνεργάτης του Λόιντ Νιούσον όσο και η εμπειρία της από την σκηνή της Νέας Υόρκης όπου σπούδασε και δούλεψε από οκτώ χρόνια, την αναδεικνύουν σε πολίτη του κόσμου. Μετά το περσινό ντεμπούτο της στο Φεστιβάλ Αθηνών με το «Quite Voice», η Γκόρο ανεβάζει μια σόλο περφόρμανς για την κρίση της μέση της ηλικίας με πρωταγωνίστρια την Αγγελική Στελλάτου.
Την γνωρίσαμε: Ως συνεργάτιδα της Τζένης Αργυρίου στη Μπιενάλε της Αθήνας το 2003
Θα την δούμε: Στο σόλο «After party» από τις 12 έως τις 13 Ιουλίου στην Πειραιώς 260 (Χώρος Ε)

Μπρετ Μπέιλι

Όσοι κατάφεραν να δουν την συνταρακτική του έκθεση «Exhibit B» που πρόσφατα φιλοξένησε η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, δεν θα χρειαστούν άλλο επιχείρημα για να σπεύσουν στην δεύτερη του δουλειά που μέσα σε διάστημα δύο μηνών παρουσιάζεται στην Αθήνα. Γεννημένος το 1967 στη Νότια Αφρική, ο θεατρικός συγγραφέας και σκηνοθέτης, φορτισμένος με όλα τα τραύματα του Απαρτχάιντ και της βάναυσης ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας που εξολόθρευσε και εκμεταλλεύτηκε εκατομμύρια αφρικανικού πληθυσμού αποτυπώνει εδώ και 20 χρόνια με εικονοκλαστική ενάργεια το μετα- αποικιακό τοπίο της Αφρικής, κερδίζοντας παγκόσμια αναγνώριση. Σε αυτό το μοτίβο παραμένει στην Αθήνα και με την ιδιότητα τόσο του σκηνοθέτη όσο και του καλλιτεχνικού διευθυντή της ομάδας «Third World Bunfight», όπου ανεβάζει την φημισμένη όπερα του Τζουζέπε Βέρντι πάνω στον σαιξπηρικό «Macbeth», τοποθετώντας την δράση στην ματωμένη, από τον εμφύλιο, Δημοκρατία του Κονγκό. Συμπράττει μάλιστα με τον Βέλγο συνθέτη Φαμπρίτσιο Κασόλ που ξαναγράφει το μουσικό θέμα του Βέρντι για δώδεκα μουσικούς.
Τον γνωρίσαμε: Στο εικαστικό δρώμενο «Exhibit B» που παρουσιάστηκε πριν από δύο εβδομάδες στο πλαίσιο του Fast Forward Festival 3 της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση
Θα τον δούμε: Στην παράσταση «Μακμπέθ» από τις 22 έως τις 23 Ιουλίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη) 

Μισέλ Ανν Ντε Μέι & Ζάκο Βαν Ντορμέλ

Εμβληματική χορεύτρια της Αν Τερέζα Κεερσμάκερ κατά την δεκαετία του ’80, η Μισέλ Ανν Ντε Μέι με αυτόνομη παρουσία και την δική της ομάδα από το 1990 επιστρέφει για δεύτερη φορά στο Φεστιβάλ Αθηνών και τρίτη στην Αθήνα για να μας ταξιδέψει και πάλι στην θεατρική σχέση με την οποία αντιμετωπίζει τις χορογραφίες της. Το πιο πρόσφατο αριστούργημα της και διεθνής επιτυχία μας ήρθε μέσω της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, την Άνοιξη του 2014, με το «Kiss and cry», ένα ευφυές χοροθέαμα σε μικρογραφία, συνάρτηση χορού και σινεμά. Οπως και τότε έτσι και τώρα, η Μισέλ Ανν Ντε Μέι συνεργάζεται με τον σύντροφο της, τον πολυβραβευμένο κινηματογραφιστή Ζάκο Βαν Ντορμέλ στο «Cold blood», ένα υβρίδιο χορού, μουσικής, σινεμά και θεάτρου που έρχεται να αφηγηθεί τις ιστορίες επτά θανάτων κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες.
Την γνωρίσαμε: Στο Φεστιβάλ Αθηνών του 2009 με το «Simfonia Eroica»
Θα την δούμε: Στο «Cold Blood» από τις 23 έως τις 24 Ιουλίου στην Πειραιώς 260 (Χώρος Δ)

Μίλο Ράου

Μόλις στα 38 του χρόνια και ο Μίλο Ράου, ο Ελβετός πολυκαλλιτέχνης έχει δοκιμάσει σχεδόν τα πάντα: Είναι σκηνοθέτης, συγγραφέας, ερευνητής, ακαδημαϊκός, δημοσιογράφος και δοκιμιογράφος με σπουδές Φιλολογίας και Κοινωνιολογίας. Με το θέατρο του έχει επανεφεύρει την φόρμα του πολιτικού θεάτρου, μέσα από την μέθοδο της επανάδρασης· την αναπαράσταση, δηλαδή, ιστορικών γεγονότων όσο πιο πιστά στην πραγματικότητα γίνεται. Η ευρωπαϊκή σκηνή τον ανακάλυψε το 2009 στο Φεστιβάλ της Αβινιόν με τις «Τελευταίες μέρες των Τσαουσέσκου» κι έκτοτε οι παραστάσεις του παραμένουν επικεντρωμένες στα εγκλήματα πολέμου. Το 2007 μάλιστα ίδρυσε και το Διεθνές Ινστιτούτο για τα Πολιτικά Εγκλήματα. Στην Αθήνα επιστρέφει με το «Dark ages», μια παράσταση που καθόλου δεν αποκλίνει από την κεντρική θεματολογία των έργων του, όπου καταγράφει την πρόσφατη ιστορία των πολέμων στην Ανατολική Ευρώπη και στα Βαλκάνια. Στο πλαίσιο αυτής, πέντε ηθοποιοί από την Γερμανία, την Ρωσία, τη Βοσνία και την Σερβία αφηγούνται τις συγκλονιστικές εμπειρίες τους.
Τον γνωρίσαμε: Στο «Hate Radio» που ενέταξε πέρυσι η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση στον προγραμματισμό του Fast Forward Festival 2.
Θα τον δούμε: Στο «Dark ages» από τις 25 έως τις 26 Ιουλίου στο Εθνικό Θέατρο (Θέατρο Rex, Σκηνή Κοτοπούλη)

Ζουλιέν Γκοσλίν

Παρότι έχει κάνει το σκηνοθετικό του ντεμπούτο μόλις το 2010 – με μικρή υποκριτική εμπειρία εν τω μεταξύ – ο 29χρονος Γάλλος σκηνοθέτης Ζουλιέν Γκοσλίν βρίσκεται σε διαρκή ανοδική πορεία, μέσα δε και από την κολεκτίβα της οποίας υπήρξε ιδρυτικό στέλεχος «Si Vous pouviez lecher mon coeur» το 2009. Τέσσερα χρόνια μετά, αίσθηση κάνει η πρώτη του σκηνοθεσία στο Φεστιβάλ της Αβινιόν όπου μεταφέρει το μυθιστόρημα του Μισέλ Ουελμπέκ «Τα στοιχειώδη σωματίδια» και οι προτάσεις για συνεργασία πυκνώνουν – μεταξύ αυτών και του Εθνικού θεάτρου των Βρυξελλών. Αυτό το καλοκαίρι επιστρέφει στην Αβινιόν με την μαραθώνια, 12ωρη για την ακρίβεια, παράσταση του «2666», την μεταφορά του ομότιτλου δυστοπικού μυθιστορήματος του Ρομπέρτο Μπολάνιο, που περιγράφει μέσα από μια πινακοθήκη προσώπων την αποτυχία του δυτικού κόσμου κατά τον 20ό αιώνα. Μετά την Αβινιόν, η παράσταση θα σταθμεύσει και στην Αθήνα.
Θα τον δούμε: Στο «2666» από τις 30 έως τις 31 Ιουλίου στο Μέγαρο Μουσικής (Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη)