Λύκειον Επιδαύρου: Μια κατασκήνωση για το αρχαίο δράμα

Το μεσημέρι του περασμένου Σαββάτου, στο ΧΕΝΙΑ της Επιδαύρου, εκτός από τους τουρίστες είχε συγκεντρωθεί κι άλλος κόσμος. Πολύς για τη ζέστη του μεσημεριού. Κάποιοι δημοσιογράφοι και πολλοί, πάρα πολλοί τοπικοί άρχοντες – κάθε βαθμίδας – του νομού Αργολίδας. Το κάλεσμα έγινε από το Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου και τον καλλιτεχνικό του διευθυντή, Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο, με θέμα την ανακοίνωση των πρώτων επίσημων λεπτομερειών για το Λύκειο Επιδαύρου. Ήταν ωστόσο φανερό ότι επρόκειτο για μια μεγάλη συνάντηση τοπικών αρχόντων, παραγόντων και φορέων, οι οποίοι εμπλέκονται άμεσα και ενεργά, σε διάφορα επίπεδα, με την πρωτοβουλία του Λυκείου Επιδαύρου. Το ανέφερε άλλωστε στην αρχή σχεδόν της ομιλίας του ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος: «Το Λύκειον Επιδαύρου στοχεύει να είναι μια πηγή πνευματικής, αλλά και αναπτυξιακής τόνωσης για ολόκληρη την τοπική κοινωνία…», ενώ λίγο αργότερα πρόσθεσε: «Με σκοπό την ευρύτερη αξιοποίηση της περιοχής Αργολίδας, έχουμε ξεκινήσει συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Heilbronn της Γερμανίας και τον καθηγητή Sebastian Kaiser, ώστε να δραστηριοποιηθεί στην περιοχή μια επιστημονική ομάδα, που θα ερευνήσει εναλλακτικούς τρόπους τουριστικής, οικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης». Ο περιφερειάρχης Πελοποννήσου, Πέτρος Τατούλης, ο βουλευτής Αργολίδας της Ν.Δ., Γιάννης Ανδριανός, ο Μητροπολίτης Αργολίδας κ. Νεκτάριος, ο δήμαρχος Επιδαύρου Κώστας Γκάτζιος, η πρόεδρος του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών στο Ναύπλιο, Αλκηστις Κοντογιάννη και οι καθηγητές Γιάννης Λεοντάρης και Χριστίνα Ζώνιου, αρκετοί δημοτικοί σύμβουλοι του Δήμου Επιδαύρου και αρκετοί επαγγελματίες της περιοχής έδωσαν το «παρών», γεμίζοντας τον μικρό χώρο του Συνεδριακού Κέντρου στο ΧΕΝΙΑ.

Οι ανακοινώσεις
Τι θα είναι όμως το Λύκειον Επιδαύρου, σύμφωνα με τον σχεδιασμό και το όραμα των υπευθύνων του Φεστιβάλ; Θα λειτουργεί σε δύο περιόδους 15νθήμερης διάρκειας, από το καλοκαίρι του 2017, και στις εργασίες του θα φοιτούν, με κάποια δίδακτρα (που δεν έχουν οριστεί ακόμα), σπουδαστές δραματικών σχολών και νέοι ηθοποιοί από διάφορα μέρη του κόσμου. Οι σπουδαστές αυτοί θα επιλέγονται από τις σχολές τους, ενώ στην πορεία του θεσμού «φιλοδοξία μας είναι να ανοίξει και σε νέους σκηνοθέτες, θεατρολόγους, μουσικούς, χορογράφους και χορευτές, θεατροπαιδαγωγούς, κ.λπ». Οι σπουδαστές θα διαμένουν σε κατασκήνωση, που βρίσκεται στο δάσος πίσω από Κέντρο Υγείας του Λυγουριού. Για τη διαμόρφωση του χώρου θα πραγματοποιηθεί «διεθνής διαγωνισμός, και οι τελικές κατασκευές θα πραγματοποιηθούν με οικολογικό τρόπο, δηλαδή σκηνές, ξύλινες κατασκευές, μοναστηριακά μεγάλα τραπέζια στα εστιατόρια». Οι δύο περίοδοι λειτουργίας για το καλοκαίρι του 2017 θα είναι από τις 22 Ιουνίου ως τις 6 Ιουλίου και από τις 10 Ιουλίου ως τις 24 Ιουλίου, καθώς «στόχος είναι η λειτουργία του Λυκείου να συμπίπτει με το Φεστιβάλ, έτσι ώστε το καλλιτεχνικό και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα να αλληλοσυμπληρώνεται και να εμπλουτίζει το ένα το άλλο».
Διδάσκοντες θα είναι «εξέχοντες καλλιτέχνες δάσκαλοι, Ελληνες και ξένοι, που διαθέτουν μια προσωπική ερμηνευτική άποψη για το αρχαίο δράμα» και σε κάθε περίοδο οι σπουδαστές θα έχουν 170 ώρες διδασκαλίας. Το ίδιο διάστημα θα υπάρχουν εργαστήρια, διαλέξεις, περιηγήσεις και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, «κάποιες από τις οποίες θα απευθύνονται και στην τοπική κοινότητα και στο ευρύτερο κοινό». Όσο για το κόστος όλης αυτής της πρωτοβουλίας, ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος είπε ότι «το οικονομικό είναι σε εξέλιξη, γιατί είναι σε εξέλιξη και οι μελέτες. Μπορεί να αγγίξει το ένα εκατομμύριο ευρώ», ποσόν που θα έρθει από την Περιφέρεια, γιατί «η Περιφέρεια έχει τα λεφτά», όπως τόνισε και όλοι γέλασαν αβίαστα.
Ο Δήμος Επιδαύρου θα προσφέρει χώρους για τα εργαστήρια των σπουδαστών που βρίσκονται κοντά στο Αρχαίο Θέατρο – δημοτικά σχολεία σε χρήση ή όχι, περίβολοι εκκλησιών, γυμναστήρια, κλειστά γήπεδα μπάσκετ, κ.λπ. Θα αξιοποιηθεί επίσης και το Μικρό Θέατρο Επιδαύρου το οποίο «θα αποτελέσει έναν από τους κύριους χώρους των εργαστηρίων, διαλέξεων και παρουσιάσεων των εργασιών του Λυκείου Επιδαύρου», ως το «αμφιθέατρο του Λυκείου».
Η Τζωρτζίνα Κακουδάκη, σύμβουλος για τα εκπαιδευτικά προγράμματα, ξεκαθάρισε πως «εμείς δεν θεωρούμε ότι ξέρουμε τι είναι το αρχαίο δράμα. Το Λύκειο είναι μια προϋπόθεση για να γνωρίζεις τα βασικά», παραπέμποντας στο πρόσφατο ταξίδι που έκαναν μαζί με τον Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο στην Ιταλία ώστε να γίνουν επαφές και να δρομολογηθούν συνεργασίες.

Η είδηση
Κι αν για το Λύκειον Επιδαύρου λίγο-πολύ είχαμε μιαν εικόνα (χωρίς τις λεπτομέρειες) από την πρώτη φετινή συνέντευξη Τύπου του Φεστιβάλ Αθηνών, δεν συνέβη το ίδιο και με την απόφαση του καλλιτεχνικού διευθυντή να εντάξει, από το 2017, τις παραστάσεις στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου σε έναν κοινό θεματικό άξονα για κάθε σεζόν. Το επόμενο καλοκαίρι ο άξονας θα είναι «Η έλευση του ξένου» και όπως είπε ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, πρόκειται «για ένα ζήτημα που συνδέεται με τα σημερινά διλήμματα και θέτει μια εκ νέου συζήτηση για την πρόσληψη του πολιτικού θεάτρου της αρχαιότητας στη σημερινή εν βρασμώ παγκόσμια κατάσταση».
Η δεύτερη είδηση ήταν η αλλαγή χρήσης του Μικρού Θεάτρου Επιδαύρου (ένας χώρος που η αλήθεια είναι ότι τόσα χρόνια δεν είχε καταφέρει να βρει χαρακτήρα και προσανατολισμό) και η κατεύθυνση να συνδεθεί με την εκπαιδευτική διαδικασία του Λυκείου Επιδαύρου. Ετσι, «το ρεπερτόριο της Μικρής Επιδαύρου θα συνδέεται με τα μαθήματα του Λυκείου, ειδικά με θέματα που ακουμπούν προαισθητικές φόρμες θεάτρου, λαογραφικά έθιμα, κύκλιους χορούς, μουσικές εκδηλώσεις παραδοσιακής μουσικής ή επηρεασμένες από την παράδοση, τέχνες που έχουν εμπνεύσει και συνδέσει με κάποιον τρόπο το αρχαίο δράμα με τις πολιτισμικές μας ρίζες».

Η συζήτηση, οι ερωτήσεις
Γραπτή ομιλία διάβασε ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, ενώ στο βήμα ανέβηκε ο περιφερειάρχης Πέτρος Τατούλης και ο δήμαρχος Επιδαύρου Κώστας Γκάτζιος, που τόνισε ότι «η σχέση συνεργασίας με την καινούργια διοίκηση του Φ.Α. είναι άριστη» (αφήνοντας προφανώς να εννοηθεί ότι με την προηγούμενη ήταν κακή…). Μέσα από τις ερωτήσεις αναδείχθηκε το ποσόν που θα διατεθεί γι’ αυτή την πρωτοβουλία, το ένα εκατομμύριο ευρώ περίπου· ενώ απαντώντας σε ερώτηση ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος είπε ότι «δεν φοβάμαι τα λάθη και την κριτική. Δεν θεώρησα το Φεστιβάλ ως καυτή πατάτα». Κι όταν ρωτήθηκε για συνεργασίες με άλλους κρατικούς φορείς, π.χ. το Εθνικό Θέατρο που ήδη έχει ανακοινώσει και πραγματοποιήσει μιαν αντίστοιχης κατεύθυνσης πρωτοβουλία στους Δελφούς, απάντησε: «Το πρόγραμμα εμείς θα το διαμορφώσουμε. Από τη δική μας επιθυμία και ανάγκη θα βρεθούν οι συνεργάτες». Για να προσθέσει (ανασκευάζοντας;) στη συνέχεια: «Ολες οι συνεργασίες και τα ανοίγματα θα γίνουν σιγά-σιγά, γιατί αλλιώς θα χαθούμε. Υπάρχουν κι άλλες πρωτοβουλίες, του Εθνικού στους Δελφούς, π.χ., αλλά δεν είναι ανταγωνιστικές. Θέλουμε να έχουμε συνεργάτες το Εθνικό Θέατρο, το ΚΘΒΕ ή το Ωδείο Αθηνών με τις σχολές τους».
Αναφορικά με τα δίδακτρα που θα καταβάλλουν οι σπουδαστές «θα εξαρτηθεί από τις χορηγίες που θα προκύψουν στο δρόμο. Αλλά κάτι θα πληρώνουν γιατί το “τζάμπα” δεν το σέβεσαι». Όσο για την ιδέα του Λυκείου Επιδαύρου, αποκάλυψε πως «το ονειρευόμουν εδώ και 40 χρόνια, από τότε που ήμουν φοιτητής Δραματικής Σχολής, αλλά κανείς δεν το έκανε. Τώρα που είμαι διευθυντής θέλω να κάνω αυτά που κουβαλούσα». Και στην ερώτηση για τη νομική μορφή που θα έχει αυτή η πρωτοβουλία και κατά πόσον ενδέχεται στην πορεία να έχει αυτόνομη διαδρομή, ανέλαβε, στην ουσία, να απαντήσει ο δήμαρχος Επιδαύρου, λέγοντας: «Όλα θα πάρουν νομική μορφή, ώστε να συνεχίσουν να υφίστανται και μετά από τη δική μας θητεία».

Οι εντυπώσεις
Είχε ενδιαφέρον η όλη ιδέα, μολονότι εγχειρήματα τέτοιου είδους έχουν επαναληφθεί. Ασφαλώς εδώ φαίνεται ότι «λεφτά υπάρχουν», γιατί ένα εκατομμύριο ευρώ δεν είναι και λίγα. Η αλήθεια είναι ότι ακούστηκαν γενικόλογες και αναμενόμενα οραματικές οι ανακοινώσεις, κάτι που εξηγείται εφόσον βρισκόμαστε σε πρωταρχικό στάδιο.
Μένω στα εξής: Στην καλή ιδέα να γίνει άλλη διαχείριση της Μικρής Επιδαύρου (απαλλάσσοντας το Φεστιβάλ από τον βραχνά ενός προγράμματος που σ’ αυτές τις συνθήκες δεν βγάζει τα έξοδά του)· στην έκπληξη για την ανακοίνωση του θεματικού άξονα της Επιδαύρου, που ασφαλώς είναι δικαίωμα του καλλιτεχνικού διευθυντή και φαντάζομαι ότι έχει κάνει τις επαφές και τις διαβουλεύσεις του με τους φορείς και τους καλλιτέχνες αυτής της χώρας πριν προβεί στην σχετική ανακοίνωση, η οποία διαφοροποιεί το πλαίσιο.
Κι από την άλλη κρατώ την αίσθηση του «ξεχωριστού» σχεδιασμού μιας πρωτοβουλίας, χωρίς την αξιοποίηση των δυνάμεων του τόπου ή όσων έχουν επιχειρήσει ή επιχειρούν αντίστοιχες πρωτοβουλίες· την γενικότερη εντύπωση «ετσιθελισμού» και μεμονωμένων αποφάσεων, που δεν βοηθάει ούτε την τέχνη, ούτε τους καλλιτέχνες, ούτε την κοινωνία. Και στο ότι υπήρχε μια γενικότερη «στροφή της κεφαλής» προς τις έξω και όχι προς τις μέσα συνεργασίες. Γιατί και στο εσωτερικό χρειαζόμαστε «μιαν εμπειρία συνύπαρξης, που θα προάγει τις αξίες της κοινότητας, δηλαδή τη συνεργατικότητα, τη συμπληρωματικότητα και την ανταλλαγή, σ’ ένα πλαίσιο ασφάλειας και εμπιστοσύνης».