Λονδίνο, Μόναχο ή Αθήνα; On line παράσταση, για πρώτη φορά

Κάτω από τα φώτα που φέγγουν θαμπά στη σκηνή της «Σφενδόνης», οι κάτοικοι ενός πλούσιου ελβετικού χωριού συγκαλούν έκτακτη συνέλευση: Θα δεχθούν να φιλοξενήσουν Σύρους πρόσφυγες στην κοινότητα τους ή δεν θα ρισκάρουν να τη νοθεύσουν με ξένο αίμα; Σ’ αυτόν τον κρίσιμο διάλογο που αναπαρίσταται θεατρικά και εκπέμπει από τρεις οθόνες στους πέτρινους τοίχους του θεάτρου συμμετέχουν, αυτό το πρωί Κυριακής, Γερμανοί, Βρετανοί και Ελληνες ηθοποιοί. «Σαν ένα μίνι συμβούλιο κρατών», θα πει κάποιος και δεν θα ‘χει άδικο.

Οι τρεις ομάδες καλλιτεχνών βρίσκονται εδώ, αναζητώντας ένα νέο τρόπο επικοινωνίας στην ευρωπαϊκή συμπαραγωγή «Phone home» – την παγκόσμια πρώτη απόπειρα να “συμβεί” μια παράσταση, σε πραγματικό χρόνο, σε τρεις διαφορετικές χώρες, από τρεις, ισχυρού στίγματος, σχολές θεάτρου μέσα από τη λειτουργία των social media και να μιλά για μια κοινή αγωνία: Την ανάγκη του καθένα ν’ αναφέρεται σ’ ένα σπίτι, μια εστία, μια πατρίδα, ένα τόπο για να ανήκει.

Για την ώρα, η πατρίδα αυτή βρίσκεται κάτω από την Ακρόπολη· καθώς δεκατρείς ηθοποιοί, τρεις σκηνοθέτες, δραματουργοί, σκηνογράφοι, μουσικοί, μια ετερόκλητη ομάδα ανθρώπων επιχειρούν να διατυπώσουν μια καινούργια θεατρική γλώσσα και φόρμα, αναγνωρίζοντας στην τεχνολογία ένα εργαλείο καλλιτεχνικής έκφρασης και προοπτικής. «Είμαστε εδώ για να δοκιμάσουμε να πούμε μαζί κάποιες ιστορίες αλλά μ’ έναν τρόπο που δεν έχει δοκιμαστεί ποτέ πριν. Πρέπει αφενός να συντονιστούμε μεταξύ μας κι αφετέρου να συντονιστούμε τέλεια με τα τεχνολογικά μέσα. Αν τα καταφέρουμε θα είναι συγκινητικό» παρατηρεί ο σκηνοθέτης Γιάννης Καλαβριανός, επικεφαλής της ελληνικής ομάδας – ομάδας Sforaris (σε μια παραγωγή της εταιρίας «Highway Productions» και «Λυκόφως» του Γιώργου Λυκιαρδόπουλου) που εδώ συνεργάζεται με τον Γερμανό Μάικλ Σόμερ από το θέατρο Pathos του Μονάχου και τον Βρετανό Τομ Μάνσφιλντ από το λονδρέζικο Upstart Theater. 

Το πείραμα κορυφώνεται στις επόμενες πέντε εβδομάδες για να παρουσιαστεί, ταυτόγχρονα για δέκα βράδια, σε live μετάδοση και στις τρεις πόλεις, από τις 19 έως τις 30 Οκτωβρίου. Κάθε ομάδα στη θεατρική έδρα της, θα παρουσιάζει μια εκδοχή της αφήγησης, με τις ιστορίες να σμίγουν και να διασταυρώνονται διαδικτυά. Το τεχνολογικό πλεονέκτημα ωστόσο θα δίνει στους διαδικτυακούς θεατές την πρόσθετγη δυνατότητα να επιλέγουν σε ποιά ιστορία και σε ποιά πόλη θέλουν να επικεντρωθούν. Λονδίνο, Μόναχο ή Αθήνα; 

Το  ραντεβού στην Αθήνα είναι και το τελευταίο (μετά την ανοιξιάτικη συνάντηση στο Μόναχο και τη καλοκαιρινή στο Λονδίνο) και μοιάζει με τη μοναδική ευκαιρία που έχουν όλοι οι συντελεστές να συγχρωτιστούν επί της ουσίας, πριν συναντηθούν επί σκηνής κι επί οθόνης.

Το διάλειμμα στις πρόβες έχει μόλις ξεκινήσει. Αρκεί μια ολιγόλεπτη παρατήρηση για να δώσει κάθε ανσάμπλ το σήμα της προσωπικότητας του. Οι Αγγλοι άλλοτε κάνουν διατάσεις κι ασκήσεις συγκέντρωσης σαν χουζούρικα γατιά στο πάτωμα κι άλλοτε σκαρώνουν αστείες φάτσες μπροστά στην κάμερα· οι Γερμανοί συζητούν χαμηλόφωνα, σχεδόν συνωμοτικά, οι Ελληνες (Γιώργος Γλάστρας, Αλεξία Μπεζίκη, Χριστίνα Μαξούρη, Στέφη Πουλοπούλου και Κώστας Σιλβέστρος) μελετούν ήρεμα το κείμενο τους. «Κάθε ομάδα έρχεται να εκφράσει τη νοοτροπία και την ενέργεια της. Ναι, οι Αγγλοι είναι συμμετοχικοί και παιγνιώδεις, ναι οι Γερμανοί είναι υπεραναλυτικοί και τρομερά οργανωτικοί, εμείς είμαστε υπερενθουσιώδεις και λειτουργούμε με το θυμικό. Ομως, το ενδιαφέρον είναι πως παρά τα άπειρα προβλήματα, τεχνικά και χρονικά, τις πολιτισμικές διαφορές και προσεγγίσεις όλο αυτό καταλήγει να είναι πολύ γοητευτικό. Οι δυσκολίες περνούν σε δεύτερη μοίρα και μένει η διάθεση για πειραματισμό. Άλλωστε, αυτό που κάνουμε έρχεται ν’ αφήσει μια παρακαταθήκη. Βάζουμε νέες βάσεις σ’ αυτό που λέμε global theater, στην κινητικότητα των καλλιτεχνών μέσα στην Ευρώπη, δημιουργούμε ένα καινούργιο τόπο για το θέατρο» εξηγούν ο Γιώργος Γλάστρας και η Αλεξία Μπεζίκη που όχι μόνο πρωταγωνιστούν στην παράσταση αλλά έχουν συμβάλλει στην έρευνα και τελικά στη σύνθεση των ιστοριών που αφηγείται το «Phone home».

Από τις 37 πραγματικές ιστορίες που συγκεντρώθηκαν σε διάστημα δύο ετών, επελέγησαν οι 18 οι οποίες με τη σειρά τους τροφοδότησαν τη μυθοπλασία της δραματουργίας – με την υπογραφή του Ελληνα σκηνοθέτη και της Ερις Κύργια. Καθεμιά από αυτές έχει στο φόντο της, την προσφυγική κρίση που, δίχως άλλο, στις μέρες μας έχει πυροδοτήσει με τον πιο βίαιο τρόπο την διαπραγμάτευση γύρω από την έννοια του σπιτιού. «Η ιδέα ξεκίνησε πριν από 2.5 χρόνια όταν άρχισε να γιγαντώνεται το ρεύμα των ανθρώπων που έφταναν στην Αθήνα από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική. Στην αρχή δουλέψαμε με οργανώσεις (τo «Συνεργείο» και τη θεατρική ομάδα Station Athens, την ΑΜΑΚΑ, την Faros και το Στέκι Μεταναστών) πάνω σε πραγματικές ιστορίες ανθρώπων που αναζητούσαν στην Ελλάδα μια νέα πατρίδα. Όταν η κατάσταση άρχισε να παίρνει τις διαστάσεις της μεγαλύτερης μετακίνησης πληθυσμών στη σύγχρονη ιστορία, συνειδητοποιήσαμε ότι δεν μπορούμε να μείνουμε σ’ αυτό» σημειώνει ο Γιάννης Καλαβριανός που τώρα καλείται να επεξεργαστεί ένα σαρωτικό κοινωνικό φαινόμενο όπως το βιώνει και η υπόλοιπη Ευρώπη – οι Αγγλοι αλλά και Γερμανοί πολίτες. «Εδώ παύουμε να έχουμε πολλές κοινές εικόνες» ξεκαθαρίζει. «Οι Βρετανοί αντιμετωπίζουν την κατάσταση σαν κάτι εξωτικό, οι Γερμανοί με την politically correct οπτική τους που συχνά βεβαίως συνδέει τους πρόσφυγες με το περιθώριο και τις εγκληματικές πράξεις. Οι Ελληνες πάλι, επιμένουν να λειτουργούν ανθρωποκεντρικά».

Ούτε στον τρόπο που παίζουν δεν λείπουν οι αποκλίσεις. Κατά τον Καλαβριανό οι καλοφτιαγμένες ευρωπαϊκές παραγωγές που παρουσιάζονται πυκνά την τελευταία δεκαετία στην Αθήνα δεν αποκαλύπτουν τη συστολή των ξένων ηθοποιών: «Δεν είναι καθόλου τολμηροί, έχουν ανάγκη ένα θεωρητικό πλαίσιο για να λειτουργήσουν – ειδικά οι Γερμανοί – ενώ οι Αγγλοι δρουν επηρεασμένοι από το θέατρο λόγου. Το “Phone home” ήταν μια ακόμα ευκαιρία για να επιβεβαιώσουμε πόσο καταρτισμένοι και διαθέσιμοι είναι οι Ελληνες ηθοποιοί. Αν , δηλαδή, το ελληνικό θέατρο απαγκιστρωνόταν από τη συνθήκη της στείρας αντιγραφής, νομίζω θα έβγαινε μπροστά στην ευρωπαϊκή σκηνή».

«Let’s do something together! This is a team play» διακόπτει ο Μάικλ Σόμερ, βγάζοντας από τη μεσημεριανή ραστώνη την ομάδα εργασίας που συσπειρώνεται ξανά στη ρομαντική διαπίστωση του Τομ Μάνσφιλντ πως «ο κόσμος μπορεί να γίνει καλύτερος με λίγη παραπάνω Τέχνη μέσα του».

Η πρόταση για το «Phone home» κατατέθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ενεκρίθη ανάμεσα σε εκατοντάδες άλλες στο πλαίσιο του χρηματοδοτικού προγράμματος Creative Europe του Education, Audiovisual and Culture Executive Agency κατά το 60% του προϋπολογισμού της.

Για την ελληνική εκδοχή της παράστασης συνεργάζονται ακόμα η Ευαγγελία Θεριανού στα σκηνικά, ο Αλέκος Αναστασίου στους φωτισμούς, ενώ την οργάνωση της παραγωγής από την Highway έχει αναλάβει η Μαρίλια Σταυρίδου.