Flâneur#11: «Λυσιστράτη», στην ίδια παράσταση θεατής

Δεχόμαστε ως αρχική συνθήκη, ότι κάποιος θα ξαναδεί μια παράσταση που από την πρώτη φορά του αρέσει. Και προχωρούμε. Η πρεμιέρα της Επιδαύρου ανέδειξε τη σύλληψη του Μιχαήλ Μαρμαρινού, τις ερμηνείες, το χορό, τα εμπνευσμένα κοστούμια της Μαγιούς Τρικεριώτη, ανέδειξε μιαν άλλη οπτική στον κακοπαθημένο Αριστοφάνη, και μάλιστα από έναν σκηνοθέτη που πρώτη φορά καταπιανόταν με την αρχαία κωμωδία. Ανέδειξε επίσης τη δική μας σχέση, των θεατών, με το γυμνό.

Πόσο μπορούμε ν’ αφήσουμε πίσω μας το γυμνό που έχουμε συνηθίσει από άλλα θεάματα, και να κοιτάξουμε το απέριττο γυμνό, το γενναίο γυμνό, το γυμνό που συνομιλεί με το κάλλος, με την ιδιαιτερότητα των σωμάτων, που συνομιλεί με την υψηλή αισθητική και όχι με τη χυδαιότητα. Στην πρώτη εκείνη παράσταση όλοι -και οι ηθοποιοί και το κοινό- ήμασταν κομμάτι αμήχανοι… Ασυνήθιστοι, για να το πω καλύτερα. Μόνο εκείνη την πρώτη μέρα.

Ήταν ένα ακόμα αυγό που έσπασε ο Μιχαήλ Μαρμαρινός. Η πρεμιέρα ανέδειξε, βέβαια, και τις αναστολές του κοινού, που σ’ εκείνην, την πρώτη παράσταση του Αυγούστου, είχε φτάσει συν γυναιξί και τέκνοις στο αργολικό θέατρο για να παρακολουθήσει αρχαία κωμωδία. Και παραξενεύτηκε που άκουσε τη λέξη «πέος». Και πήρε τα παιδιά του και έφυγε… Και μια μαμά κόντεψε να πιαστεί στα χέρια με την ταξιθέτρια που της υποδείκνυε ότι πρέπει να φύγει από το πάνω διάζωμα… Η «Λυσιστράτη» περιόδευσε έκτοτε σε πολλές πόλεις της χώρας, σε πολλά θέατρα της Αττικής. Και το Σάββατο, 24 Σεπτεμβρίου, έκλεισε τον κύκλο της περιοδείας της στο Ηρώδειο. Με ανακοινωμένο sold out και με πολλούς που δεν κατάφεραν να βρουν εισιτήριο.

Ήθελα να δω τη διαδρομή της μέσα σε ενάμιση μήνα και αρκετές παραστάσεις. Αυτή τη φορά δεν κρατούσα σημειώσεις όπως την πρώτη. Και μπορούσα να απολαύσω όλες τις λεπτομέρειες.

Ήθελα να ξαναδώ την παράσταση. Ήθελα να δω τη διαδρομή της μέσα σε ενάμιση μήνα και αρκετές παραστάσεις. Αυτή τη φορά δεν κρατούσα σημειώσεις όπως την πρώτη. Και μπορούσα να απολαύσω όλες τις λεπτομέρειες. Και αναθεώρησα τη γνώμη μου για τη μουσική του Δημήτρη Καμαρωτού, που στην πρώτη θέαση μου είχε φανεί απούσα. Και παρατήρησα πολλές άλλες λεπτομέρειες που ίσως η απόσταση της Επιδαύρου δεν επέτρεπε να δω, ενώ το πιο κλειστό Ηρώδειο αναδείκνυε. Οπως εκείνη η μουσική που έπαιζε η Λένα Κιτσοπούλου με το βραχιόλι από πέρλες που φοράει κι ένα μεταλλικό αντικείμενο. Ξαναείδα πολλές στιγμές. Άκουσα καλύτερα τους διαλόγους.

Συγκινήθηκα στις ίδιες και σε άλλες στιγμές. Θυμόμουν και περίμενα τη στιγμή που πίνουν όλοι «στον Μηνά» -μου έκανε εντύπωση ότι στο Ηρώδειο χειροκρότησαν ελάχιστοι… Τη στιγμή που ο Γιάννης Βογιατζής λέει εκείνο το «συ -λ- λ- ήβδην». Τη στιγμή που ο Γιώργος Μπινιάρης σηκώνει το πόδι του και σέρνει το χορό και αναφωνεί «έτσι αποσείονται τα γηρατειά». Ή όταν η Αθηνά Μαξίμου διασχίζει όλη τη σκηνή, εν μέσω παράστασης, και πολύ χαριτωμένα παίρνει ένα σκαμπουδάκι-τραπεζάκι που είχε ξωμείνει κάπου για να το πάει στον Γιάννη Βογιατζή που ήταν όρθιος. Χθες κατάλαβα ότι ήταν σκηνή της παράστασης. Ήταν μια σκηνή που υποδείκνυε τον απόλυτο σεβασμό στους γέροντες.

Μου έκανε εντύπωση ότι ελάχιστοι έφυγαν. Αμελητέοι. Όσοι ήρθαν, ήξεραν γιατί ήρθαν. Παρακολουθούσαν το χιούμορ, αντιλαμβάνονταν τους πυκνούς υπαινιγμούς, χειροκρότησαν τη σκηνή του γυμνού κάλλους.

Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός και ο Νίκος Καραθάνος, είναι, νομίζω, οι δύο μεγάλοι νικητές του καλοκαιριού. Αυτοί που τόλμησαν, ρίσκαραν, ανέτρεψαν, συγκρούστηκαν, ενέταξαν

Η «Λυσιστράτη» έκλεισε την περιοδεία της με τέσσερις πολύ θερμές αυλαίες. Και με το χαμόγελο της ικανοποίησης στα πρόσωπα όλων των συντελεστών λίγο αργότερα στα παρασκήνια. Ηταν η δεύτερη φορά, αυτό το καλοκαίρι, που έβλεπα ξανά την ίδια παράσταση. Είχα δει και τους «Όρνιθες» του Αριστοφάνη πάλι, του Νίκου Καραθάνου και της Στέγης. Εκείνη, στη γενική πρόβα και στην πρεμιέρα. Και οι δύο σκηνοθέτες, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός και ο Νίκος Καραθάνος, είναι, νομίζω, οι δύο μεγάλοι νικητές του καλοκαιριού. Αυτοί που τόλμησαν, ρίσκαραν, ανέτρεψαν, συγκρούστηκαν, ενέταξαν. Η αγκαλιά των δύο στα παρασκήνια του Ηρωδείου, το βράδυ του Σαββάτου, το επιβεβαιώνει.

Ναι, τελικά, έχει ενδιαφέρον να βλέπεις δεύτερη φορά μια παράσταση. Ακριβώς επειδή είναι μια ζωντανή κατάσταση. Επειδή μεταλλάσσεται μέσα στα ίδια πλαίσια. Επειδή κάθε φορά σου δίνει άλλα.

Μια απρόσμενη παρουσία: Λίγα λεπτά πριν η πιανίστρια Λενιώ Λιάτσου με άσπρο δαντελένιο φόρεμα κι ένα μεγάλο κόκκινο καπέλο με λουλούδια διασχίσει το διάδρομο ανάμεσα στο κοίλον και την ορχήστρα του Ηρωδείου, κι ενώ η ροή των θεατών εξακολουθούσε να είναι μεγάλη προς τις κερκίδες, μια γνώριμη φιγούρα φάνηκε ανάμεσα στους προσερχόμενους. Κοίταξα καλύτερα. Ηταν ο Γιώργος Λούκος, ο για δέκα χρόνια καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Αθηνών, συνοδευόμενος από τη Δηώ Καγγελάρη, την καθηγήτρια στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΑΠΘ και για πολλά χρόνια συνεργάτιδά του στο Φεστιβάλ Αθηνών. Μέχρι να φτάσει στη θέση του, είχε ήδη αγκαλιαστεί με κάποιους που χρόνια δουλεύουν στο Ηρώδειο. Μετά την παράσταση πήγε από τους πρώτους στα παρασκήνια. Χάθηκε στις αγκαλιές πολλών: του Μιχαήλ Μαρμαρινού, του Γιάννη Βογιατζή, του Νίκου Καραθάνου, του Αιμίλιου Χειλάκη… Δίπλα του, στα παρασκήνια, ήταν και η Βίκυ Μαραγκοπούλου. Συγκινημένοι όλοι. Για την παράσταση και για το αντάμωμα.