Συν & Πλην: Oρλάντο στο Skrow Theater

Το έργο

Είναι ένα κείμενο που έγραψε η Βιρτζίνια Γουλφ το 1928, σαν διαφυγή, σαν παιχνίδι, το διάστημα που έγραφε επίσης το «Φάρο» και τα «Κύματα». Ο πλήρης τίτλος που έβαλε η συγγραφές του κειμένου είναι «Ορλάντο – Μια βιογραφία» και στις σελίδες του βιογραφεί, με ασυνήθιστο τρόπο, μεταξύ ύπνωσης και παραληρήματος, ένα πλάσμα που διασχίζει τέσσερις αιώνες, πολλές χώρες, ξεκινάει από 16χρονο αγόρι στην Ελισαβετιανή εποχή και καταλήγει χειραφετημένη γυναίκα, που καπνίζει φυσικά, στις αρχές του 20ού αιώνα, πάλι στην Αγγλία. Είναι ένα πλάσμα που δεν γερνάει, που διασχίζει τους αιώνες, τους τόπους και τα διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα, αλλά μένει πάντα νέο.

Ταυτοχρόνως, η Βιρτζίνια Γουλφ, μέσα από αυτό το κείμενο διασχίζει τις δικές της φαντασιώσεις, τις δικές της διαφορετικές επιλογές, και μέσω της λογοτεχνίας κοινοποιεί τους δαίμονές της και τις αντιφάσεις της. Είναι η εποχή που η Γουλφ έχει γοητευτεί, πολλαπλώς, από τη Βίτα Σάκβιλ-Γουέστ, μια αριστοκράτισσα, που την παραπέμπει σε μορφές και πρόσωπα άλλων εποχών. Ενα παιχνίδι γραφής, μια συνομιλία με το χρόνο και με τον θάνατο είναι αυτό το κείμενο, που εξαρχής αγάπησε η τέχνη του θεάτρου και έχει παρουσιαστεί εκατοντάδες φορές στο παγκόσμιο ρεπερτόριο.

Η παράσταση

Η Ιώ Βουλγαράκη επέλεξε ένα μόνο πρόσωπο να ερμηνεύσει, να αφηγηθεί καλύτερα, όλα τα πρόσωπα του Ορλάντο. Η Αμαλία Καβάλη ξεκινάει ως 16χρονο αγόρι, παραπέμποντας στην Ελισαβετιανή εποχή, γίνεται ανατολίτισσα, χορεύει, γίνεται χειραφετημένη γυναίκα. Το ίδιο πρόσωπο αφηγείται τις φαντασιώσεις του, αφηγείται τις ζωές του, τους έρωτές του/της, τις διαδρομές του νου και του ονείρου ανά τους αιώνες, και σχολιάζει. Σχολιάζει αιχμηρά, όσα συμβαίνουν γύρω του, επισημαίνει αυτά που αλλάζουν, θυμώνει, αναρωτιέται, καταλήγει.

Στη σκηνή του Skrow Theater είναι τοποθετημένοι, στο πάτωμα, μόνο οκτώ καθρέφτες, εκείνοι με τις χρυσές κορνίζες, σε διάφορα σχήματα και μεγέθη. Τα δύο άλλα σκηνικά αντικείμενα, που είναι ορατά εξ αρχής, είναι ένα ποτήρι κρασιού κι ένα μπουκάλι. Γιατί υπήρχαν κι άλλα, μόνο που ήταν επιμελώς κρυμμένα μέσα στο κοστούμι της Αμαλίας Καβάλη και ανασύρονταν ανάλογα με τις στιγμές και τις εποχές: ένα μαντήλι, ένα πούρο, ένα τασάκι τσέπης… Η Ιώ Βουλγαράκη, νέα και η ίδια, εμπιστεύτηκε συνομήλικους συντελεστές και παρέδωσε το σύμπαν και τον ψυχισμό της Βιρτζίνια Γουλφ μέσα σε 70 λεπτά. Με λιτά μέσα. Με έμφαση στο λόγο ίσως ακολουθώντας τη φράση της Γουλφ «νοσώ από την αγάπη μου για τη λογοτεχνία».

Τα Συν (+)

• Η ερμηνεία. Το όνομα της Αμαλίας Καβάλη πρέπει να το θυμόμαστε γιατί θα το συναντήσουμε και σε άλλες γοητευτικές ερμηνείες. Σε 70 λεπτά έγινε έφηβος, έγινε ερωτική νέα γυναίκα που βρίσκεται στην Κωνσταντινούπολη, έγινε μια γυναίκα που διεκδικεί τη θέση της και τις επιλογές της στις αρχές του 20ού αιώνα. Και ο θεατής ταυτιζόταν κάθε φορά με το κάθε άλλο της πρόσωπο, παρακολουθούσε τις λέξεις της Γουλφ, τις σκέψεις της, την οδύνη της…

• Η μετάφραση. Νέα μετάφραση έκανε στο κείμενο της Βιρτζίνια Γουλφ ο Νικήτας Σινιόσογλου και ήταν κι αυτή ένα από τα καθοριστικά στοιχεία της επιτυχημένης παράστασης. Ρέουσα, λόγια όσο και άμεση. Γεμάτη.

• Τα σκηνικά και τα κοστούμια. Η Μαγδαληνή Αυγερινού υπηρέτησε με ευστοχία το σκεπτικό της Ιώς Βουλγαράκη και έστησε τους καθρέφτες ως μόνο σκηνικό -τους καθρέφτες που συνομιλούν με τις εικόνες μας, μ’ αυτές που έχουμε, μ’ αυτές που θα θέλαμε να έχουμε, με τους άλλους, με το βλέμμα των άλλων, με το δικό μας. Και σχεδίασε ένα εξαιρετικά έξυπνο κοστούμι, που γίνεται τα πάντα. Που παρακολουθεί τις εποχές και τα προσωπεία.

• Οι φωτισμοί. Κι αυτό σημαντικό στοιχείο της παράστασης, όταν μάλιστα έχει κανείς να φωτίσει έναν ιδιαίτερο χώρο όπως το Skrow Theater. Ο Karol Jarek συνέβαλε καθοριστικά με τους φωτισμούς του στο αποτέλεσμα της παράστασης.

Τα Πλην (-)

• Το σκηνικό στήσιμο. Ισως, επειδή είναι πολύ συγκεκριμένη η σκηνή στο θέατρο αυτό της οδού Αρχελάου στο Παγκράτι, να έπρεπε η ηθοποιός να κινείται περισσότερη ώρα στη μέση της σκηνής. Για να διευκολύνθεί το αυχενικό των θεατών. Για κανέναν άλλο λόγο.

• Οι καρέκλες. Το μόνο αρνητικό που θα μπορούσα να σημειώσω γι’ αυτή την παράσταση είναι οι άβολες καρέκλες του θεάτρου. Αλλά αυτό δεν αφορά την παράσταση.

Το άθροισμα (=)

• Η Ιώ Βουλγαράκη έχει δείξει μέχρι σήμερα ότι δεν την τρομάζουν τα ρίσκα. Καταπιάνεται με δύσκολα κείμενα. Στο «Ορλάντο», που εκτός από τη σκηνοθεσία υπογράφει και τη διασκευή, απέδειξε ότι παράσταση με την παράσταση, κατακτά το θέατρο και το κείμενο και μας πείθει ολοένα και περισσότερο για τις δυνατότητές της. Σίγουρα, αυτά τα 70 λεπτά είναι κερδισμένα για τον θεατή.