Στην Πρόβα: “Δωδέκατη Νύχτα” – Ερωτας και ψευδαισθήσεις στο Τσίλερ

Πάνω στα πορφυρά βελουτέ καθίσματα της Κεντρικής Σκηνής του Τσίλερ, μια ξύλινη πλατφόρμα ορίζει ατμοσφαιρικά το χώρο του σκηνοθέτη. Χαρτιά, σημειώσεις, αντίτυπα της «Δωδέκατης νύχτας», μισοτελειωμένοι καφέδες, χαρτάκια και καπνός για στριφτά τσιγάρα. Σαν να κρατά απόσταση ασφαλείας, ο Δημήτρης Καραντζάς βρίσκεται, μια σειρά πιο μπροστά, βυθισμένος στη θέση και στο τσιγάρο του. Απέναντι του, απλώνεται μια, γυμνή (για την ώρα) ογκώδης και κατηφορική έδρα, τόπος επίκλησης στον «έρωτα θεό» του Σαίξπηρ, γη της ψευδαίσθησης και της «απατηλής όψης» των πραγμάτων.

Υπό το βλέμμα του καθώς και της χορογράφου Σταυρούλας Σιάμου που επιμελείται μια – όπως όλα δείχνουν – παιγνιώδη κινησιολογία, 14 εκλεκτοί ηθοποιοί, χωρίς κοστούμια, μακιγιάζ ή κάτι άλλο που να εισηγείται την “απάτη” – παρά φορώντας φόρμες γυμναστικής – πρέπει να τον πείσουν για «το επιτακτικό, το επείγον, για την ένταση» όπως χαρακτηριστικά ακούγεται να ζητάει ο ίδιος.

_{Δημήτρης Καραντζάς}

Σήμερα, η ομάδα της πρώτης μεγάλης παραγωγής του Εθνικού θεάτρου δουλεύει σε αποσπάσματα της Α’ και της Β΄ πράξης του έργου όπου το ερωτικό τρίγωνο ανάμεσα στο Δούκα Ορσίνο, τη – μεταμφιεσμένη σε αγόρι – αρχοντοπούλα Βιόλα και την κόμισσα Ολίβια, μέλλει να κυριεύσει τη «Δωδέκατη νύχτα». «Ξετύλιξε το βάθος του έρωτα μου· κατάπληξε την, εκθειάζοντας την πίστη της καρδιάς μου» προτρέπει ο Ορσίνο (Γιώργος Χρυσοστόμου) τον απεσταλμένο του στην κόμισσα, Σεζάριο (Εμιλυ Κολιανδρή) που φυσικά δεν είναι άλλη από την όμορφη Βιόλα. «Το έργο επιχειρεί να ερευνήσει το ζήτημα της σεξουαλικής ταυτότητας, τι σημαίνει άνδρας και γυναίκα, τι μας οδηγεί να βαφτίζουμε τους ανθρώπους όπως αντέχουμε για να τους αντιμετωπίσουμε. Επίσης, ερευνά τι σημαίνει αυτή η απόλυτη φαντασίωση, αυτή η απόλυτη βουτιά στον έρωτα – ιδίως στο κυνήγι του, όχι τόσο στην εκπλήρωσή του. Ο Σαίξπηρ, με το πρόσχημα μιας νύχτας όπου όλα επιτρέπονται, βάζει στο επίκεντρο όλα τα υπαρξιακά ερωτήματα με τρόπο άλλοτε ανάλαφρο, άλλοτε τρομερά βαθύ κι ανατέμνει το ανθρώπινο σώμα σε όλα του τα μέλη – μυαλό, συκώτι, σπλάχνα, καρδιά, γεννητικά όργανα. Το ίδιο προσπαθεί να κάνει και η παράσταση» εξηγεί ο σκηνοθέτης, σ’ αυτή την πρώτη του επίσκεψη στο δαιδαλώδη κόσμο του Σαίξπηρ.

_{Εμιλυ Κολιανδρή} 

Θαμπωμένος από το «σπουδαίο και γεμάτο σημαινόμενα λόγο» (σε μετάφραση εδώ του Νίκου Χατζόπουλου) απομακρύνεται από τη συνήθη ανάγνωση που θέλει τη «Δωδέκατη νύχτα» να ερμηνεύεται ως κωμωδία παρεξηγήσεων. Αναζητεί όμως «τη λεπτή ισορροπία μεταξύ της ευφρόσυνης διάθεσης και του βαθέως πένθους. Και της συνύπαρξης τους».


_{Γιώργος Χρυσοστόμου}

Επί σκηνής, τώρα, όλοι οι πρωταγωνιστές της παράστασης: Ο Γιώργος Χρυσοστόμου που ζεσταίνεται κάνοντας διατάσεις, η Εμιλυ Κολιανδρή που δοκιμάζει μια κωμική χειραψία με το Μιχάλη Σαράντη, η Ελίνα Ρίζου που με απαράμιλλο ζήλο επιμένει να προβάρει μια θεαματική πτώση, ο Γιάννης Κλίνης που μιλάει από μικροφώνου, ο Αρης Μπαλής και ο Αινείας Τσαμάτης που δοκιμάζουν το χορογραφικό στήσιμο ενός κοινού διαλόγου, ο Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης που παριστάνει χαριτωμένα πως κόβει λουλούδια, ο Νίκος Χατζόπουλος που στέκει αμίλητος στην κορυφή της ξύλινης πλατφόρμας. Ο καθένας μόνος του, μα και όλοι μαζί, ψάχνουν με εμμονική λεπτομέρεια τις ποιότητες στο λόγο, την έκφραση, τη στάση σώματος.

_{Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης, Μιχάλης Σαράντης}

«Συσπειρωθείτε, οργανωθείτε, συγκεντρωθείτε» υψώνεται η φωνή του Δημήτρη Καρατζά στην πλατεία επανατροφοδοτώντας τους ηθοποιούς του για το επόμενο απόσπασμα πρόβας. «Ο Δημήτρης δε βλέπει στα έργα την πλοκή, αλλά την εσωτερική επιτακτική ανάγκη που οδηγεί κάθε ρόλο-χαρακτήρα σε πράξη, σε δράση και άρα στην πλοκή. Κι αυτήν την ανάγκη τη μεταφράζει και τη μεταφέρει με τον κώδικα που έχει αναπτύξει και ο ίδιος αντιλαμβάνεται ως σκηνική συνθήκη. Κι αυτό, είτε συμφωνείς μαζί του είτε όχι, δημιουργεί μια ισχυρή δραματουργία στις παραστάσεις του» παρατηρεί η Εύη Σαουλίδου, η κόμισσα Ολίβια της «Δωδέκατης νύχτας» και μια από τις σταθερότερες συνεργάτιδες στις παραστάσεις του Καραντζά.

_{Αρης Μπαλής, Αινείας Τσαμάτης}

Η σκηνοθεσία του θέλει σχεδόν όλα τα πρόσωπα του έργου παρόντα επί σκηνής, να λειτουργούν σε ταυτόχρονες, ανεπαίσθητες έστω, δράσεις. Είναι αυτό που ο ίδιος χαρακτηρίζει ως «παράλληλη σκηνοθεσία 14 ανθρώπων ανά δευτερόλεπτο». Παρασυρμένος από το σαφή σαιξπηρικό προβληματισμό για το φαίνεσαι και το είναι, τοποθετεί την πλοκή της παράστασης «σε μια πλατφόρμα φαντασιώσεων και “ψυχότροπων” χρωμάτων». Τα σκηνικά της Κλειώς Μπομπότη αναπαριστούν έναν κήπο με θάμνους τοποθετημένο πάνω σε μια επικλινή πλατφόρμα, την ώρα που τα κοστούμια της Ιωάννας Τσάμη τονίζουν το στοιχείο του άφυλου και της μάσκας. Συνιστά όλο αυτό το σύστημα μια μη κλασική προσέγγιση σε ένα κλασικό κείμενο; «Πλέον δεν αναγνωρίζω τι σημαίνει κλασικό ή μοντέρνο. Μια σύγχρονη ανάγνωση είναι η ανάγνωση ενός ανθρώπου της εποχής του που διαβάζει ένα πολύ σοφά δομημένα κείμενο και παίρνει κραδασμούς από αυτό» απαντά λακωνικά ο σκηνοθέτης.

_{Δημήτρης Καμαρωτός}

Ήχοι από ψυχεδελικές κιθάρες επιβάλλονται στο χώρο, ως μια ακόμα υπόμνηση του μοντέρνου μα και της πολύτιμης συμβολής του Δημήτρη Καμαρωτού στις σκηνοθεσίες του Δημήτρη Καραντζά. Ο τελευταίος ακούγεται να επιμένει σε μια προτροπή που μοιάζει να τον αφορά περισσότερο από οτιδήποτε άλλο: «Να βρούμε το όριο της φαντασίας και του ξέφρενου».

Γιώργος Χρυσοστόμου O Ορσίνο είναι ερωτευμένος με τη φαντασίωση του έρωτα, δεν είναι ερωτευμένος με ένα κορίτσι. Αν ο έρωτας του φύγει από το φαντασιακό, χάνει κάθε νόημα να υπάρχει. Είναι ένας γνήσιος ρομαντικός ήρωας. Και η «Δωδέκατη νύχτα» το έργο είναι πάντα διαθέσιμο να τοποθετηθεί σε μια εποχή και κάθε φορά να σου δίνει την εντύπωση πως ανήκει σ’ αυτήν. Σου επιτρέπει να κάνεις την προβολή του σήμερα σου, σ’ αυτό.

Εύη Σαουλίδου Μέσα στην συνθήκη που έχει δημιουργήσει ο Δημήτρης ενός ξέφρενου κυνηγητού του έρωτα και της λυσσαλέας αποφυγής του, τοποθετείται και η Ολίβια η οποία ψάχνει απεγνωσμένα ένα πρόσωπο να πιαστεί, τον ιδανικό σύζυγο, αποφασισμένη να μείνει σε επταετές πένθος (απόφαση που αναιρεί μέσα σε 5 λεπτά). Τυφλωμένη από την ανάγκη δεν μπορεί να δει ότι έχει μια γυναίκα απέναντι της – άλλωστε δεν ερωτευόμαστε φύλα αλλά ανθρώπους και εν τέλει θα συμβιβαστεί με ένα τρίτο πρόσωπο που δεν γνωρίζει καθόλου.
Με συγκινεί αυτό το έργο γιατί παρατηρώ πόσο ακραία μπορεί να φερθεί κανείς για τον έρωτα, για την κατάκτηση, για να ικανοποιήσει και να ικανοποιηθεί. Από την τρυφερότητα, στην απάτη και την τρέλα. Κάτι που εκείνη τη στιγμή είναι το πιο φυσικό πράγμα. Κι όλα αυτά με τη γνώση του πεπερασμένου, της ματαιότητας. Κι όμως ακόμα παλεύουμε με νύχια και με δόντια.

Εμιλυ Κολιανδρή Η Βιόλα, το πρόσωπο που υποδύομαι είναι μια γυναίκα που προκειμένου να επιβιώσει απαρνείται την ταυτότητα της και τα χαρακτηριστικά του φύλου της και στην πορεία όλα τα αλλά πρόσωπα του έργου της φορτώνουν χαρακτηριστικά και ταυτότητες που θέλουν ή νομίζουν ότι θέλουν. Μέσα από αυτό το ταξίδι βιώνει τον έρωτα, την επιθυμία, τον πόθο, την ματαίωση ως γυναίκα και ως άντρας μαζί. Στη συγκεκριμένη παράσταση μάλιστα όπου δεν υπάρχει κανενός είδους μεταμφίεση και όλα γίνονται στο φως του ήλιου αυτό το παιχνίδι ταυτοτήτων αποκτά ένα εντελώς άλλο ενδιαφέρον και νόημα. Είναι σαν να είσαι γυμνή εντελώς και αφήνεσαι σ’ ένα παιχνίδι όπου οι άλλοι ορίζουν τους κανόνες, οι άλλοι προβάλλουν σε σένα αυτό που θέλουν να δουν , οι άλλοι σε οδηγούν στο τέλος σε μια περίεργη αυτογνωσία… Ποσό αλώβητος μπορείς να βγεις στο τέλος;

Αρης Μπαλής Ο Σεμπαστιάν στην αρχή θα ζήσει τον απόλυτο, ελεύθερο έρωτα, τον έρωτα χωρίς περιορισμούς. Αυτό όμως θα το κάνει με κρυμμένη ταυτότητα. Μετά, με το «αληθινό» του πρόσωπο θα περιπλανηθεί ανάμεσα στα συμπτώματα της Δωδέκατης Νύχτας. Και αυτός με τον τρόπο του θα προσπαθήσει να δει ποιες είναι οι αποστάσεις του ή οι συγκλίσεις του με τον έρωτα ως την απόλυτη φαντασίωση. Η Δωδέκατη Νύχτα είναι μία συμπύκνωση του ερωτικού φαινομένου. Με τις κανονικότητές του και μη, με τους συμβιβασμούς του ή τις απελευθερώσεις του, με τις ευκολίες και τα αδιέξοδά του. Είναι μια πολυμορφική εξέταση του ερωτικού φαινομένου.