Με ένα ξεχωριστό κινηματογραφικό δρώμενο, με πρωταγωνιστές τους ηθοποιούς Θέμις Μπαζάκα και Στέλιο Μάινα, οι οποίοι και παρουσίασαν την τελετή έναρξης, άνοιξε η αυλαία του 57ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, την Πέμπτη 3 Νοεμβρίου 2016, στο Ολύμπιον, την ιστορική έδρα του θεσμού.
Στην οθόνη ξετυλίχθηκε μια πτήση-έκπληξη, στην οποία βρέθηκαν επιβάτες οι δυο ηθοποιοί από Αθήνα προς Θεσσαλονίκη. Το φινάλε αυτής της κινηματογραφικής πτήσης της Aegean δόθηκε στη σκηνή του Ολύμπιον. Τη σκηνοθεσία του βίντεο υπέγραψε ο Γιάννης Κορρές, του οποίου η ταινία Όντως φιλιούνται; προβάλλεται σε πρεμιέρα στο 57ο Φεστιβάλ.
«Κάθε φθινόπωρο η Θεσσαλονίκη μεταμορφώνεται σε μια αληθινή πρωτεύουσα των κινούμενων εικόνων. Και όχι μόνο το φθινόπωρο, γιατί την άνοιξη υπάρχει και το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ. Και όχι μόνο την άνοιξη, γιατί όλο το χρόνο λειτουργεί το Μουσείο Κινηματογράφου, η Ταινιοθήκη της Θεσσαλονίκης, οι αίθουσες Ολύμπιον και Παύλος Ζάννας, Τζον Κασσαβέτης και Σταύρος Τορνές, καθώς και τα εκπαιδευτικά προγράμματα, και παράλληλες εκδηλώσεις του Φεστιβάλ» υπενθύμισαν στο σινεφίλ κοινό η Θέμις Μπαζάκα και ο Στέλιος Μάινας.
Στο χαιρετισμό της, η γενική διευθύντρια του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης Ελίζ Ζαλαντό αναφέρθηκε αρχικά στους αδελφούς Λιμιέρ που «έκαναν το 1895 ένα τρένο να φτάσει στο σταθμό Λα Σιοτά στην πρώτη ταινία στην ιστορία του κινηματογράφου», για να προσθέσει στη συνέχεια ότι «σήμερα το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ανοιχτό σε κάθε είδους προκλήσεις, κάνει ένα αεροπλάνο να προσγειωθεί στην πλατεία Αριστοτέλους».
Η κ. Ζαλαντό υπογράμμισε επίσης: «Το σινεμά γεννιέται στ’ αλήθεια μέσα από τη σημειολογία του ταξιδιού. Ένα ταξίδι άλλες φορές μεταφορικό, όπως αυτό που ο Φρανσουά Τριφό περιέγραψε με τον Ζαν Πιερ Λεό στην ταινία Αμερικάνικη Νύχτα: ‘Οι ταινίες προχωρούν όπως τα τρένα μέσα στη νύχτα, καταλαβαίνεις Αλφόνς;’. Μερικές φορές η νύχτα είναι ξάστερη όπως και οι ταινίες, μερικές φορές όμως η νύχτα είναι τόσο σκοτεινή που κανείς χάνει το δρόμο του. Οι αξίες αντιστρέφονται, η ελπίδα εξαφανίζεται. Ωστόσο, το τρένο του σινεμά συνεχίζει να παίρνει επιβάτες για να τους οδηγήσει σε μια υπόσχεση ενός κόσμου πιο ανεκτικού, πιο καλλιεργημένου, πιο προσβάσιμου. Εκπαίδευση, προσβασιμότητα, ανεκτικότητα: στο Φεστιβάλ αυτές οι λέξεις δεν είναι απλές υποσχέσεις. Είναι πράξεις που αναλαμβάνουμε με τους εργαζομένους και τους συνεργάτες μας και κατά τη διάρκεια των δύο Φεστιβάλ και καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς στις κινηματογραφικές αίθουσες, στο Μουσείο, στη Βιβλιοθήκη και στην Ταινιοθήκη. Όπως όλες οι πιο μεγάλες και πιο όμορφες περιπέτειες είναι πάντα συλλογικές, θα ήθελα να ευχαριστήσω όσους επιβιβάστηκαν μαζί μας στο τρένο του 57ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης». Η ίδια ευχαρίστησε το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας για την υποστήριξη μέσω του νέου ΕΣΠΑ, το ευρωπαϊκό πρόγραμμα MEDIA, τον Δήμο Θεσσαλονίκης, όλους τους φορείς από την Ελλάδα και του εξωτερικό που στέκονται στο πλευρό του Φεστιβάλ, τους χορηγούς, τους υποστηρικτές και τους χορηγούς επικοινωνίας και φυσικά τους σκηνοθέτες και τους επαγγελματίες του κινηματογράφου «χωρίς τους οποίους τίποτα δεν θα ήταν δυνατό», όπως είπε.
Τέλος, η κα Ζαλαντό ευχαρίστησε τα μέλη της κριτικής επιτροπής του 57ου ΦΚΘ, υπό την προεδρία του σκηνοθέτη Αμίρ Ναντερί, καθώς και όλες τις επιτροπές, τους εργαζόμενους, τους συνεργάτες και τους εθελοντές του Φεστιβάλ για την εξαιρετική τους δουλειά.
Στη συνέχεια, στο βήμα του Ολύμπιον ανέβηκε ο Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας Απόστολος Τζιτζικώστας, ο οποίος καλωσόρισε το κοινό στη μεγάλη γιορτή της πόλης και του πολιτισμού. «Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου συμπληρώνει φέτος 57 χρόνια παρουσίας. Ο κορυφαίος αυτός πολιτιστικός θεσμός, είναι ένα από τα σπουδαιότερα καλλιτεχνικά γεγονότα της χώρας, με τη μεγαλύτερη απήχηση όχι μόνο εντός Ελλάδας, αλλά και διεθνώς. Μας προσκαλεί στη μαγεία της έβδομης τέχνης και μας δίνει την ευκαιρία να ζήσουμε μοναδικές στιγμές. Ο πολιτισμός αποτελεί εισιτήριο για μια καλύτερη ζωή» τόνισε ο κ. Τζιτζικώστας. Ο ίδιος πρόσθεσε ότι βασική προτεραιότητα της Περιφέρειας είναι η ουσιαστική στήριξη των πιο σημαντικών πολιτιστικών θεσμών της περιοχής, με στόχο την εξωστρέφεια, την πολιτιστική ανάδειξη και την πολυδιάστατη προβολή της Κεντρικής Μακεδονίας και της Θεσσαλονίκης. Σε αυτό το πλαίσιο, όπως ο ίδιος υπογράμμισε, η Περιφέρεια εξασφάλισε μέσω νέου ΕΣΠΑ 2014-2020 χρηματοδότηση 1,4 εκατ. ευρώ για την ενίσχυση των Φεστιβάλ Κινηματογράφου και Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ για τα επόμενα δύο χρόνια. «Συμπορευόμαστε και συνεργαζόμαστε με όλους τους φορείς που εργάζονται σκληρά και δημιουργικά για την πολιτιστική εξέλιξη του τόπου μας» είπε ο κ. Τζιτζικώστας, συγχαίροντας τους νέους επικεφαλής του Φεστιβάλ «οι οποίοι έκαναν φέτος μια εξαιρετική δουλειά», όπως επεσήμανε, αλλά και όλους όσους εργάζονται για την υλοποίηση της διοργάνωσης. Απευθυνόμενος στους θεατές, ο ίδιος ευχήθηκε να βγουν από τις κινηματογραφικές αίθουσες πιο πλούσιοι σε εικόνες, ιδέες και δημιουργικές σκέψεις, γιατί «πάνω από όλα ο κινηματογράφος είναι ένα παράθυρο στο συναίσθημα, τον κόσμο, την ίδια την κοινωνία».
Από την πλευρά του, στον χαιρετισμό του, ο διευθυντής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Ορέστης Ανδρεαδάκης, έθεσε τα θεμελιώδη ερωτήματα για το ρόλο των φεστιβάλ κινηματογράφου σήμερα: «Τι ακριβώς είναι ένα φεστιβάλ, ποια είναι τα όρια κινηματογράφου και ποιος είναι ο ρόλος των πόλεων που φιλοξενούν τα κινηματογραφικά φεστιβάλ; Αυτές οι ερωτήσεις μας απασχολούν από το 1932 που ιδρύθηκε το πρώτο κινηματογραφικό φεστιβάλ, αυτό της Βενετίας». Ο ίδιος πρόσθεσε: «Τα φεστιβάλ αρχικά ήταν εκθέσεις κινηματογραφικών προϊόντων, δηλαδή προβολές ταινιών, συνεντεύξεις τύπου, πασαρέλα αστέρων και βραβεία-πολύ συχνά άδικα ή παρεξηγημένα. Τώρα όμως, τα φεστιβάλ έχουν αλλάξει: βοηθούν την ανάπτυξη νέων ταινιών και σεναρίων, συμβάλλουν στην παραγωγή των ταινιών και υποστηρίζουν τη διανομή τους, δικτυώνουν τους δημιουργούς μεταξύ τους, δημιουργούν εκπαιδευτικά προγράμματα. Και ο κινηματογράφος έχει αλλάξει όμως. Κάποτε ο μόνος χώρος που μπορούσες να δεις μια ταινία ήταν μια κινηματογραφική αίθουσα. Σήμερα οι περισσότεροι θεατές, κυρίως οι νέοι, βλέπουν ταινίες στο σπίτι τους, κατεβασμένες συνήθως παράνομα – αυτό είναι πολύ κακό. Ακόμα και το φιλμ έχει αλλάξει και έχει αντικατασταθεί από ένα ψηφιακό αρχείο. Όσο για τις πόλεις, αυτές βοηθούν βεβαίως τα φεστιβάλ, όμως τι κάνουν τα φεστιβάλ γι’ αυτές τις πόλεις; Τα περισσότερα φεστιβάλ ήταν κυρίως ‘μεταφερόμενα’ μέσα σε άγνωστές τους πόλεις».
Ο κ. Ανδρεαδάκης πρόσθεσε: «Μπροστά σε αυτές τις ερωτήσεις και τις ραγδαίες αλλαγές, εμείς θέλουμε αναδιατυπώσουμε την έννοια του Φεστιβάλ μας και να το δούμε ως ένα ζωντανό οργανισμό, με πολλές μορφές και ετήσια δραστηριότητα. Κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ ανακαλύπτουμε πρωτοποριακές ταινίες από όλο τον κόσμο και κατά τη διάρκεια όλης της χρονιάς τις προβάλλουμε στο Ολύμπιον ή στην Ταινιοθήκη της Θεσσαλονίκης. Υποστηρίζουμε τον ελληνικό κινηματογράφο, αλλά ισχυροποιούμε και το διεθνή χαρακτήρα του Φεστιβάλ μας, διότι η πιο ουσιαστική βοήθεια που μπορούμε να προσφέρουμε στον ελληνικό κινηματογράφο είναι η υποστήριξη της διεθνούς του προοπτικής. Διερωτόμαστε όμως και για την ουσία του κινηματογράφου και τον ξαναβλέπουμε ως μια διαρκή συνομιλία με τις άλλες τέχνες. Γι’ αυτό ανοίξαμε ένα δίαυλο επικοινωνίας με όλους τους πολιτιστικούς θεσμούς της πόλης, αλλά και με τον εμπορικό κόσμο, επιχειρώντας ουσιαστικό διάλογο και συνεργασίες. Θέλουμε, τέλος, να κάνουμε το Φεστιβάλ προσβάσιμο για όλους και όλες – και για τους θεατές με Αναπηρία. Και κυρίως, θέλουμε όλα αυτά να συντελεστούν μέσα στην πόλη της Θεσσαλονίκης, με τη Θεσσαλονίκη ‘πρωτεύουσα διαδικασία’ μιας συνολικής κοινωνικής και πολιτισμικής αναμόρφωσης» τόνισε ο διευθυντής του Φεστιβάλ. Και κατέληξε: «Αυτές τις ερωτήσεις καλούμαστε να απαντήσουμε για να ορίσουμε το ρόλο του Φεστιβάλ που σχεδιάζουμε, τα όρια του κινηματογράφου που αγαπάμε και το μέλλον της Θεσσαλονίκης που ονειρευόμαστε».
Στη συνέχεια, ο Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Αριστείδης Μπαλτάς κήρυξε την έναρξη του 57ου Φεστιβάλ. Όπως ο ίδιος υπογράμμισε «κάθε φορά που έρχομαι στη Θεσσαλονίκη ως υπουργός Πολιτισμού, αισθάνομαι κυριολεκτική ανάταση. Βλέπω μια πόλη σε σχέση με τον πολιτισμό να συλλειτουργεί, να συνεννοείται, να έχει και να προωθεί νέες ιδέες, να ανοίγεται στον περιβάλλοντα χώρο με την ευρύτερη έννοια, όχι μόνο στην ευρύτερη Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό. Με αυτή την έννοια, αισθάνομαι ότι εδώ ο πολιτισμός ξαναβρίσκει μια ουσία και δείχνει κατά κάποιο τρόπο, αν μου επιτρέπεται το οξύμωρον, το καλό της κρίσης. Έχω την αίσθηση ότι ζούμε ένα είδος πολιτιστικής αναγέννησης σε αυτή τη χώρα. Δεν έχουμε ίσως όλοι συνειδητοποιήσει αυτό το γεγονός. Δεν έχουμε ακόμα ως Υπουργείο κατορθώσει τουλάχιστον να συνδεθούμε πραγματικά με τις νέες δυνάμεις που δεν εντάσσονται εύκολα στους υπάρχοντες θεσμούς, μολονότι οι θεσμοί κάνουν ότι μπορούν προς αυτή την κατεύθυνση». Ο κ. Μπαλτάς εξέφρασε την εκτίμηση ότι το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης «μετά από πολλές περιπέτειες, καλές ή δύσκολες εποχές, ξαναβρίσκει μια δυναμική, ξαναμπαίνει δυναμικά στην ιστορία όχι μόνο του κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης, όχι μόνο του ελληνικού, αλλά θα έλεγα πιο φιλόδοξα και του διεθνούς κινηματογράφου. Παράλληλα, συνεργάζεται στενά με φορείς πολιτιστικούς ή μη, που εκ πρώτης όψης δεν θα ήταν εύκολο να συνεργαστεί: θέατρο, ζωγραφική, φωτογραφία, όλοι οι χώροι της Θεσσαλονίκης συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου. Ταυτόχρονα, αυτή την περίοδο το Φεστιβάλ δείχνει ότι ο ίδιος ο ελληνικός κινηματογράφος έχει αρχίσει να απλώνει τα φτερά του, να γίνεται διεθνώς γνωστός, να παίρνει βραβεία. Άρα και οι απαιτήσεις για το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης μεγαλώνουν. Η διοίκηση του φεστιβάλ όπως υπάρχει, οι δυνάμεις που τη συναπαρτίζουν, οι σχέσεις που αυτή η διοίκηση αναπτύσσει με όλους τους φορείς, καλλιτεχνικούς, εμπορικούς, φορείς αυτοδιοίκησης δείχνει ότι κάτι σημαντικό συντελείται, έξω ακόμη και από τα όρια του κινηματογράφου».
Τζιμ Τζάρμους
Στη συνέχεια, λίγο πριν ξεκινήσει η προβολή της ταινίας έναρξης του 57ου ΦΚΘ Paterson του Τζιμ Τζάρμους, ο αγαπημένος αμερικανός σκηνοθέτης έστειλε στο κοινό ένα ηχογραφημένο μήνυμα στο οποίο ανέφερε: «Εύχομαι να ήμουν εκεί, μαζί σας, να απολαύσω τη φανταστική πόλη, το υπέροχο Φεστιβάλ Κινηματογράφου και το πιο νόστιμο φαγητό του κόσμου. Ευχαριστώ το Φεστιβάλ για την τιμή που μου κάνει να προβάλλει φέτος και τις δύο ταινίες μας, Paterson και Gimme Danger, αλλά και το κοινό που δίνει το παρών στο φεστιβάλ, “ρουφώντας” τις ταινίες και απολαμβάνοντας την παρέα ο ένας του άλλου και την ομορφιά της Θεσσαλονίκης».
