Συν + Πλην: Φλόρενς Φόστερ Τζένκινς στο θέατρο Θησείον

Το έργο

Η ιστορία μιας γυναίκας που ενώ ήταν φάλτσα, επέμενε να δίνει κονσέρτα και μάλιστα να τραγουδάει Μότσαρτ! Η Φλόρενς Φόστερ Τζένκινς ήταν υπαρκτό πρόσωπο και ο συγγραφέας του έργου, που έχει υπάρξει και κινηματογραφική ταινία, επιχειρεί να αναδείξει τον ψυχισμό αυτής της ιδιαίτερης προσωπικότητας. Δίπλα της ένας νέος, που ψάχνει για δουλειά, μουσικός, καλός πιανίστας, προικισμένος, που την ακομπανιάρει στο πιάνο στις συναυλίες της. Και που στην αρχή σιχαίνεται τη ζωή του που η ανάγκη τον έσπρωξε να βρίσκεται μ’ αυτό το «ψώνιο». Αλλά στην πορεία όλα φαίνεται ν’ αλλάζουν μεταξύ τους… Και η σχέση τους και η οπτική του…

Η παράσταση

Ο Γιάννος Περλέγκας είχε στη διάθεσή του δύο προικισμένους ηθοποιούς, γάντι για τους ρόλους που θα ερμήνευαν -τη Ναταλία Τσαλίκη και τον Προμηθέα Αλειφερόπουλο-, αλλά δεν έμεινε μόνο στο έμψυχο υλικό. Πείραξε το κείμενο του Stephen Temperley, το μετέφρασε και το διασκεύασε μαζί με τον Προμηθέα Αλειφερόπουλο, και έστησε μια παράσταση που είχε έντονα τα στοιχεία του ψυχισμού των δύο ανθρώπων, είχε έντονο το φόντο της εποχής τους, και είχε και πολλές αναζητήσεις: για ό,τι θεωρείται σωστό και λάθος, για το πάθος του καλλιτέχνη, για τις φοβίες του και τις αναστολές του, για ό,τι το κοινό θεωρεί γραφικό και για όσα νιώθει μόνος του στο σπίτι ο καλλιτέχνης. Για τους κανόνες που θέλουν να τα καθορίζουν όλα. Ολα αυτά τα πολλά και τα πολύπλοκα. Και έστησε μια παράσταση, πάνω σ’ ένα πατάρι, που κρέμεται από τον «ουρανό» του θεάτρου «Θησείον», που σε κάνει να λιώνεις στο γέλιο και κάποια στιγμή να στέκεσαι σκεπτικός μπροστά στο αθέατο που γίνεται φανερό, μπροστά στις ψυχές των ανθρώπων που αποκαλύπτονται. Φεύγει κανείς από την παράσταση γεμάτος, για τις ερμηνείες, για όσα ένιωσε, για όσα είδε, για όσα άκουσε.

Τα Συν (+)

• Η σκηνοθεσία: Ο Γιάννος Περλέγκας, για μια ακόμη φορά, μετά τον «Αδαή και τον Παράφρονα» δείχνει ότι ξέρει να χειρίζεται τη θέση του και πάνω στη σκηνή και κάτω από τη σκηνή. Και φτιάχνει ένα αφήγημα, και σ’ αυτή την περίπτωση, μεταφέροντας και μοιραζόμενος τις ευαισθησίες του, τις αναζητήσεις του, ίσως και τις εμμονές του. Αλλά το μεταφέρει με αγάπη και γνώση.

• Οι ερμηνείες: Ενα από τα προσόντα ενός σκηνοθέτη είναι να επιλέγει τους σωστούς ηθοποιούς. Αυτούς που όλοι οι θεατές θα βλέπαμε ως προφανείς περσόνες των ρόλων. Και σ’ αυτή την παράσταση ο Γιάννος Περλέγκας το καταφέρνει περίφημα. Η Ναταλία Τσαλίκη μας εντυπωσιάζει, ο Προμηθέας Αλειφερόπουλος μας εκπλήσσει. Είναι οι δυο τους στη σκηνή, πάνω στο πατάρι, κάτω από το πατάρι, και κάνουν τα πάντα. Τραγουδούν (ο Προμηθέας Αλειφερόπουλος έδειξε και τις φωνητικές του δεξιότητες), συγκινούνται, σκέφτονται, θυμώνουν, ελπίζουν, ονειρεύονται -ό,τι κάνουν δύο άνθρωποι που συμβιώνουν και συναλλάσσονται δηλαδή. Και το κάνουν έξοχα.

• Τα σκηνικά και τα κοστούμια: Η νεότατη, δαιμόνια και αθόρυβη Λουκία Χουλιάρα έχει ήδη δώσει δείγματα της δουλειάς της. Και σ’ αυτή την παράσταση, που βασίζεται ιδιαιτέρως στο σκηνικό (σ’ αυτή την υπέρβαση, σ’ αυτό το υπεράνω του επιπέδου που αιωρείται), αλλά και στα κοστούμια, η Λουκία Χουλιάρα δείχνει όλο το εύρος της φαντασίας και του ταλέντου της.

• Φωνητική διδασκαλία: Την Ευαγγελία Καρακατσάνη τη θαυμάσαμε το καλοκαίρι στη «Λυσιστράτη» του Αριστοφάνη, του Μιχαήλ Μαρμαρινού και του Εθνικού Θεάτρου. Την ξαναθαυμάζουμε, πίσω από τη σκηνή, να διδάσκει τον Προμηθέα Αλειφερόπουλο να τραγουδάει σωστά -αισθησιακά, όχι μόνο σωστά- και τη Ναταλία Τσαλίκη να τραγουδάει… φάλτσα. Ξέρετε τι τέχνη θέλει αυτό;

Τα Πλην (-)

• Τα βίντεο. Μου φάνηκε ότι σε κάποιες στιγμές δεν προσέθεσαν κάτι παραπάνω στη δύναμη του έργου και της ιστορίας αυτών των δύο ανθρώπων. Θα μπορούσαν και να λείπουν, όχι ότι ήταν κάτι εξαιρετικά αρνητικό, αλλά δεν προσέθεταν πάντα αυτές οι οπτικοποιημένες σκηνές κάτι παραπάνω στο συναίσθημα των θεατών. Προφανώς ο Γιάννος Περλέγκας θέλησε να σκιαγραφήσει το σύμπαν της εποχής της Φλόρενς Φόστερ Τζένκινς και εικόνων της ζωής της. Ισως το μόνο πολύ ενδιαφέρον στοιχείο να ήταν οι πληροφορίες για τα θέματα ασθενειών που επηρεάζουν την ακοή, άρα και τη δυνατότητα να ακούσουν τις νότες όσων θέλουν να τις αποδώσουν. Γιατί η προσωπικότητα αυτών των δύο ανθρώπων δεν συνδεόταν με την Αμερική του μεσοπολέμου και του πολέμου. Θα μπορούσε να είναι ένα διαρκές θέμα…

Το άθροισμα (+)

• Ηταν μια παράσταση πλήρης, με έμφαση στις ερμηνείες, με ζητούμενο το συναίσθημα των θεατών (το συναίσθημα σε όλες τις κλίμακες), μια παράσταση που έκρυβε πολλή δουλειά, μεράκι, έθετε ερωτήματα, και προσέφερε μια ευφρόσυνη και γεμάτη θεατρική βραδιά.