Η κολεκτίβα του θεάτρου Πόρτα – Τα νέα πρόσωπα, οι προσδοκίες, οι δυσκολίες, τα όνειρα

Οκλαδόν στην άκρη της σκηνής. Σώματα σε ελαφριά συστολή, πρόσωπα φρέσκα, βλέμματα ζωηρά, ονόματα «άγνωστα». Περιγράφουν με περηφάνια τη συμβολή τους στο στήσιμο του σκηνικού, στο κουβάλημα του φωτισμού. Αυτά τα παιδιά μοιάζουν να μην διαφέρουν σε τίποτα από τις εκατοντάδες θεατρικές ομάδες που δρουν ασίγαστα στην πόλη. Κι όμως, δεν είναι αλήθεια· γιατί αυτή δεν είναι μια “τυπική” ομάδα. Είναι το σχήμα που μορφώνεται γύρω από το Θωμά Μοσχόπουλο, είναι τα νέα πρόσωπα που στελεχώνουν τις παραστάσεις του φετινού ρεπερτορίου του «Πόρτα», ένα ρεπερτόριο που συστήθηκε ειδικά για να υπηρετηθεί από μια κολεκτίβα. Η πορεία δηλαδή φαντάζει αντίστροφη από τη συνηθισμένη· είναι το θέατρο που στρέφεται στη δομή και τις αρχές ενός ανσάμπλ.

Τάσος Δημητρόπουλος, Θανάσης Λέκκας, Κίττυ Παϊταζόγλου, Μιχάλης Συριόπουλος, Αλέξανδρος Χρυσανθόπουλος: Ο καθένας τους φέρει και μια διαφορετική εκδοχή ομαδικότητας μα όλοι μαζί, ψύχραιμοι, δεν περιστρέφονται γύρω από κάποιο ιδεολογικό μανιφέστο. «Θέλουμε συνειδητά να δουλέψουμε μεταξύ μας, που έχουμε προχωρήσει σε μια προσωρινή, κοινή συναίνεση συνεργασίας» λέει – τόσο απλά – ο Θωμάς Μοσχόπουλος, ο επικεφαλής του νέου σχήματος.

Ήταν δική του η επιλογή να στρέψει το ενδιαφέρον έξω από τους ρόλους – άρα και τα πρόσωπα που τα ερμηνεύουν – και να φωτίσει ένα σύνολο που αφηγείται μια ιστορία. «Εκεί βασίστηκε η επιλογή των έργων, να εφαρμόσουν στη διαθεσιμότητα αυτών των παιδιών. Και νομίζω πως κάτι τέτοιο χρειάζεται το θέατρο συνολικά. Φτάνει πια η ιστορία με τα ψώνια που χρίζονται πρωταγωνιστές. Αυτό το σύστημα είναι απολύτως θνησιγενές» ξεσπά.

Τα παιδιά παίρνουν μαζί του το ρίσκο. Το ρίσκο μιας μεγάλης, κεντρικής σκηνής να λειτουργήσει κάτω από ανοίκειους κανόνες, χωρίς μαρκίζες, με συνθήκες αυτοδιαχείρισης – πλαίσιο που, σε ένα βαθμό, αναβιώνει την ανάμνηση του «Αμόρε».

«Παραπάνω ρίσκο από την καθημερινή άσκηση της βιοπάλης, δεν πρόκειται να είναι. Γίνεται χαμός εκεί έξω» παρατηρεί ο Τάσος Δημητρόπουλος, ορίζοντας το «Πόρτα» ως ένα έντιμο περιβάλλον δουλειάς «με μίνιμουμ αμοιβής την ώρα που επικρατεί ένα γενικότερο πλαίσιο ασυνέπειας» και κυρίως ένα περιβάλλον για να χωρέσει το όραμα και λίγη χαμένη μαγεία. «Άφησα το ΚΘΒΕ κι ένα σταθερό μισθό μα εδώ αισθάνομαι πιο ασφαλής. Εξαρτάται τι σημαίνει ασφάλεια για τον καθένα. Για μένα, ας πούμε», λέει ο Μιχάλης Συριόπουλος «ασφάλεια είναι αυτή η κοινή ανάσα που αναζητούμε».

Στην άδεια σκηνή του «Πόρτα» τα σκηνικά έχουν τακτοποιηθεί, έχουν φυλαχτεί στα παρασκήνια μέχρι να ξαναστηθούν για την πρόβα. «Δεν θα ξεχάσω την προτροπή του Θωμά, όταν μας ζητούσε να μεταφέρουμε τα σκηνικά· μας ζητούσε να βρούμε τρόπους και να αφηγηθούμε αυτή μας τη δράση. Με λίγα λόγια, το όριο της πρόβας διευρύνεται, ο ηθοποιός δεν είναι εδώ για να γίνει ρόλος και να πάει σπίτι του, όπως κι ο σκηνοθέτης δεν είναι ο μπαμπάς μας. Εκμεταλλευόμαστε το καθετί για να συνδεθούμε μεταξύ μας, να ζήσουμε κάθε ευθύνη που προϋποθέτει το θέατρο» συμπληρώνει η Κίττυ Παϊταζόγλου.

Ο Μοσχόπουλος ενθαρρύνει αυτές τις παράλληλες λειτουργίες στην καθημερινότητα του ηθοποιού. Και παρότι αναγνωρίζει πως «δεν πρέπει να γίνουν άποψη, από ανάγκη το κάνουμε» την ίδια ώρα διαπιστώνει πόσο ζημιογόνο είναι το έλλειμμα ευθύνης στην κοινωνική μας συμπεριφορά, μέσα κι έξω από το θέατρο.

Αυτή τη «ζώνη της συνύπαρξης» όπως ονομάζει ο Θάνος Λέκκας και ο Αλέξανδρος Χρυσανθόπουλος το «Πόρτα» όπου οι προσδοκίες για δημιουργία συμβαίνουν μα δεν ονομάζονται – «εξάλλου δεν πρόκειται να πάρουμε την πόλη» λένε – θα δώσει το πρώτο της αποτέλεσμα, τη «Δίκη του Κ.» σε δέκα ημέρες.

Το ανσάμπλ συστήνεται (σε αλφαβητική σειρά)

Τάσος Δημητρόπουλος

Αποφάσισε να γίνει ηθοποιός στη σκοπιά του φαντάρου: Ένα βράδυ αγγαρείας που διάβαζε το «Περιμένοντας τον Γκοντό» του Μπέκετ. Έκτοτε κινείται στον κόσμο απορώντας αφού «έτσι μαθαίνω, εξελίσσομαι, έτσι αφήνομαι να εκπλήσσομαι. Μ’ αρέσει που όλα είναι υπό διαμόρφωση». Εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη σκηνή το 2009 ως πρωτοετής φοιτητής της δραματικής σχολής στη «Βαβυλωνία» σε σκηνοθεσία Θοδωρή Γκόνη και συμπαραγωγή Εθνικού θεάτρου και ΔΗΠΕΘΕ Σερρών. Πέντε χρόνια αργότερα, μπήκε στο δυναμικό του «Πόρτα» ως “κλόουν” υποδοχής των παιδικών παραστάσεων. Αυτό το χειμώνα παίζει σε δύο παραγωγές του θεάτρου, το «Μαύρο Χιόνι» του Μπουλγκάγκωφ σε σκηνοθεσία του Κώστα Φιλλίπογλου και στη νέα παιδική παράσταση του Θωμά Μοσχόπουλου «Ένας Δράκος…μα ποιος δράκος». Τα κέρδη του να δουλεύει στο πλαίσιο μιας ομάδας δεν μπορεί να τα απαριθμήσει αν και τα κέρδη από τη δουλειά του ως ηθοποιός είναι πολύ λιγότερα. «Βιοπαλεύει» όπως λέει χαρακτηριστικά, προσπαθώντας να ζήσει από το θέατρο και αυτή τη στιγμή «τα βγάζω πέρα χάρη στη ΔΕΗ που δεν μου κόβει το ρεύμα το οποίο έχει φτάσει στα 1300 ευρώ». Δεν βάζει στόχους παρότι το σοκ του Μπέκετ τον έχει καθορίσει τόσο ώστε να λέει πως “πρέπει” να τον δοκιμάσει «πριν πεθάνει ή πριν τον ξεβράσει το θέατρο».

Θάνος Λέκκας

Η συμμετοχή του στους δραματικούς ομίλους του σχολείου του επιβεβαίωσε αυτό που πάντα ήξερε: Πως το θέατρο ήταν πάντα μέσα του. «Αν και όταν έπρεπε να διαλέξω δουλειά δεν ήταν το θέατρο που μου ερχόταν στο μυαλό. Δεν είναι δουλειά το θέατρο. Δεν γίνεται να κάνεις κάτι που σου αρέσει και να πληρώνεσαι κιόλας». Ξεπερνώντας αυτή την «αδικία για τους άλλους», όπως την χαρακτηρίζει, έκανε το 2014 το ντεμπούτο του υπό ιδανικές συνθήκες: Έπαιξε στο πλευρό του δασκάλου Αργύρη Ξάφη, στις «Απόψεις ενός κλόουν» στο Εθνικό θέατρο. Μόλις ένα χρόνο αργότερα, εντάχθηκε στην ανερχόμενη ομάδα του Patari Project που υπογράφει το εκπληκτικό «Πιάνω παπούτσι πάνω στο πιάνο», υποδυόμενος τη στρίγγλα αδελφή της Σταχτοπούτας ενώ σύντομα ανεβαίνει και η «Δίκη του Κ» σε σκηνοθεσία Μοσχόπουλου όπου η ομάδα των πρωταγωνιστών κινείται μεταξύ ρόλων, αφήγησης και μάσκας. «Η ομάδα αναπτύσσει αναγκαστικά κανόνες. Με την εξάσκηση αυτοί οι κανόνες εξελίσσονται σε τεχνική και τελειοποιούνται. Μέσα από σαφή τεχνική και αρχές μπορείς να φτιάξεις το οτιδήποτε και να είναι συνεπές και αληθινό. Επίσης, η ομάδα δένεται. Μπορεί να μη γίνεις φίλος με όλα τα μέλη της ομάδας, γίνεσαι όμως οικογένεια… Μια ομάδα είναι πιο αναγνωρίσιμη. Μπορεί να αποκτήσει υποστηρικτές που ακολουθούν τα βήματά της» λέει σε μια πρόχειρη καταγραφή των θετικών στοιχείων ενός ensemble. Διεκδικεί περίεργους ρόλους και ρόλους μεταμόρφωσης κάτι που εξηγεί το γιατί – σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα – έχει παίξει το κορίτσι, το γέρο, την κότα και το… φωτιστικό. Αγαπάει το σωματικό θέατρο και εύχεται να δουλέψει σε μια παράσταση σωματικού θεάτρου στο εξωτερικό.

Κίττυ Παϊταζόγλου

Ένας καθηγητής στο σχολείο, «με το πάθος και τη δουλειά του» της εμφύσησε την αγάπη για το θέατρο. Πέρασε – με τη δεύτερη – στη δραματική του Εθνικού και μετά δεν υπήρχε επιστροφή. Το πτυχίο της Νομικής μπήκε στο συρτάρι για να κάνει την παρθενική της θεατρική εμφάνιση στο Λονδίνο, συμμετέχοντας στην «Ορέστεια» της δραστήριας Αναστασίας Ρεβή που ανέβηκε στο Riverside Studios. Το 2014 έκανε test drive στις παραγωγές του «Πόρτα» παίζοντας στο «Λίλιομ» του Μοσχόπουλου με τον οποίο συνεργάζεται ξανά φέτος στη «Δίκη του Κ» (στο ρόλο μιας γυναίκας- αράχνης) καθώς και στη «Μύτη» του Γκόγκολ από τους Patari Project, μια ομάδα που η ίδια χαρακτηρίζει «αποκάλυψη».
Δεν είναι η πρώτη φορά που δοκιμάζεται στους κόλπους ενός σχήματος αφού είχε δουλέψει από κοινού με τους συμφοιτητές της (πρωταγωνιστές σήμερα) Αργύρη Πανταζάρα, Χάρη Φραγκούλη, Ιωάννα Κολιοπούλου, Αλέξανδρο Μαυρόπουλο, Ντένη Μακρή και Χαρά Ιωάννου κι αφού «η ομάδα της παρέχει το αίσθημα πως ανήκει κάπου». Όπως κάθε νέα ηθοποιός που θέλει να ζήσει από τη δουλειά της δεν αποφεύγει την «κούρσα προβών-παραστάσεων», κι άλλοτε υποχωρεί σε επιλογές, περιμένει το επίδομα του ΟΑΕΔ ή προσβλέπει στη στήριξη των γονιών της. Στο θέατρο πάντως, επιδιώκει να συνυπάρχει με ανθρώπους που «καίγονται γι’ αυτό που κάνουν» και να αντιμετωπίζει τους ρόλους «σαν αφορμές για να χωρέσω μέσα μου κι άλλες ιστορίες, κι άλλους ανθρώπους, κι άλλα κομμάτια, φωτεινά και βρώμικα, γελοία ή ανεπίλυτα. Και μ’ αυτή την έννοια να συγ-χωρέσω· και τους άλλους και τον εαυτό μου».

Μιχάλης Συριόπουλος

Στο αρχείο του κρατάει ακόμα φτερά από το φόρεμα της Μπλανς Ντιμπουά, την ηρωίδα του Τένεσι Γουίλιαμς στο «Λεωφορείο, ο πόθος», παράσταση με την οποία πήρε το βάπτισμα των 2008 στο πλευρό της δασκάλας του Πέμυς Ζούνη. Μολονότι παιδί της Θεσσαλονίκης και ηθοποιός του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος απαρνήθηκε την έδρα του και την ασφάλεια της για να δουλέψει στο θέατρο «Πόρτα». «Ξέρω ότι η ασφάλεια με βαλτώνει, ξέρω ότι δεν θέλω ν’ ανήκω κάπου. Αγαπώ το τώρα κι όχι το μετά» εξηγεί. Κάπως έτσι βρέθηκε να υποδύεται το Γιόζεφ Κ., στη «Δίκη του Κ.» – αυτή την εμβληματική φιγούρα του Κάφκα που βιώνει έναν ατέρμονο εφιάλτη – αν και όπως ο ίδιος δηλώνει με ειλικρίνεια «δεν ονειρεύεται ρόλους». Τι ονειρεύεται λοιπόν; «Μπήκα στο θέατρο θέλοντας να κάνω όσο περισσότερο διαφορετικά πράγματα, όσο το δυνατόν πιο κόντρα και σκεφτόμουν αν γίνεται να μην παίξω ποτέ βασιλόπουλα και πριγκιπόπουλα! Έτσι θέλω να συνεχίζω αλλάζοντας διαρκώς σάρκες. Δεν ησυχάζω, τρώγομαι μονίμως, δεν μου φτάνω, θέλω να μην αναγνωρίζομαι». Μυημένος στις ομάδες (π.χ., στην passatempo της Γλυκερίας Καλαϊτζή) πιστεύει ότι μέσα τους «κρύβεται η τρέλα του θεάτρου» κι εκτιμά πως «θα βλέπαμε θαύματα» αν ήταν, μ’ ένα τρόπο λυμένο το ζήτημα της επιβίωσης τους. Δεν διαφέρει από τους νέους ηθοποιούς που βιοπορίζονται μετά δυσκολίας, παρότι φέτος, αναλαμβάνοντας την καλλιτεχνική διεύθυνση της δραματικής σχολής «Σύγχρονο θέατρο – Βασίλης Διαμαντόπουλος», ζει καλύτερες μέρες.

Αλέξανδρος Χρυσανθόπουλος

Από μικρός έπαιζε πιάνο. Η μητέρα του τον πήγαινε συχνά στο θέατρο ενηλίκων. Ο κολλητός του στη Β’ Γυμνασίου τον έπεισε να κάνουν σκασιαρχείο συμμετέχοντας σε παραστάσεις του σχολείου. Χρειαζόταν κάτι άλλο για να βρει το δρόμο του προς την Τέχνη; Μάλλον όχι. Οι θεατρικές ομάδες μετά το σχολείο και το Ωδείο Αθηνών έμοιαζαν με φυσική συνέχεια. Το ίδιο συνέβη και με το «Πόρτα»: Υπήρξε ανακάλυψη του Θωμά Μοσχόπουλου ως πρωταγωνιστής του στη συνεργασία με το Μέγαρο Μουσικής (σ.σ. «Το νησί των θησαυρών») γεγονός που εξηγεί ότι πλέον είναι ένα από τα πιο σταθερά μέλη στη νέα φουρνιά του θεάτρου. Η πρώτη του εμπειρία «όρισε» όπως λέει «την ανάγκη του για συνεργασίες». «Η επικοινωνία που δημιουργείται μέσα στην ομάδα σπάει τις πρώτες άμυνες που έχουμε ως άνθρωποι. Βέβαια, όπως σε όλες τις σχέσεις πρέπει να υπάρχει ένα μέτρο σ’ αυτή την παραγωγική οικειότητα». Ο χειμώνας τον βρίσκει να παίζει (για δεύτερη χρονιά) ένα “γήινο” πρίγκιπα στο «Πιάνω παπούτσι πάνω στο πιάνο» και λίγο αργότερα στη «Μύτη» που ετοιμάζει η ίδια ομάδα των Patari Project. Και παρότι είναι πρόσωπο άγουρο και νεανικό, δεν το βάζει κάτω· θέλει να στραφεί σε ρόλους «κακών». «Με εξιτάρει η μεταμόρφωση χωρίς αναγκαστικά φτιασίδια, αυτή είναι η πρόκληση που ενδιαφέρει περισσότερο».