Πρόσωπα

Ariane Labed: «Οι γυναίκες, τώρα, ξεκινούν να κάνουν σινεμά και αυτό με συγκινεί»

Με αφορμή τη βραβευμένη στις Κάννες στο τμήμα «Ένα κάποιο βλέμμα» για το σενάριο της, ταινία «The Stopover» των αδελφών Delphine και Muriel Coulin, που έκανε πρεμιέρα στο 57ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και θα την δούμε άμεσα στις αίθουσες από τις 17 Νοεμβρίου, βρήκα την ευκαιρία, να μιλήσω με μια κυρίαρχη, τα τελευταία χρόνια, ηθοποιό στην σύγχρονη ελληνική κινηματογραφία, την εκφραστικότατη και εντυπωσιακή Ariane Labed.

Φωτογραφίες: Χρήστος Σκυλλάκος

14.11.2016

Αποκλειστικά σχεδόν κινηματογραφική παρουσία και έχοντας ξεκινήσει με τις «weird» ταινίες, «Attenberg» και «Αλπεις» (αλλά και τον «Αστακό»), εισέρχεται στο διεθνές προσκήνιο με μια κινηματογράφηση άλλου τύπου και σχολής, σαφώς πιο ρεαλιστικής, δίνοντας μας μια ψυχογραφική εικόνα της γυναίκας, σε καθεστώς μόνιμου πολέμου.

Στον ρόλο μιας μισθοφόρου στρατιώτη που μόλις έχει γυρίσει με άλλους «συναδέλφους» της από τον πόλεμο του Αφγανιστάν και που βρίσκονται σε ειδικό θέρετρο στην Κύπρο για ψυχαναλυτική «αποσυμπίεση», μια ελάφρυνση δηλαδή των πληγών, για να επιστρέψουν υγιείς στην καθημερινότητα, βλέπουμε με λυρισμό, γλυκύτητα αλλά και σκληρό ρεαλισμό τα ψυχικά στίγματα και τον πόνο που έχει αφήσει ο πόλεμος στο σώμα και τις εκφράσεις της. Η ταινία, ρίχνει βάρος στην εσωτερικευμένη έκφραση της φρίκης και της παράνοιας, όχι μονάχα ως ένα παράγωγο του πολέμου – που άλλωστε δεν βλέπουμε κινηματογραφικά – αλλά και ως μια διαμάχη των φύλων. Όταν οι πρωταγωνίστριες έρχονται σε επαφή με τον ντόπιο πληθυσμό και δυο νεαροί τις προσεγγίζουν, η αφήγηση μετατρέπεται σε ένα σχόλιο, πάνω στις αντιδραστικές αντιλήψεις που επικρατούν. Για τη θέση και τον ρόλο των γυναικών στη σύγχρονη πραγματικότητα και την καταπίεση την οποία δέχονται.

Η Ariane, με άψογα ελληνικά, και με μια ενδιαφέρουσα έντονη γαλλική εσάνς, και ενώ ήδη είχαμε ανταλλάξει δυο τρεις κουβέντες κάπως τυχαία έξω από το press office του Φεστιβάλ, μου έδωσε την εντύπωση ενός πολύ οικείου ανθρώπου, μιας επαγγελματία χαμηλών τόνων, που αγαπάει πρώτα από όλα την υποκριτική τέχνη, αν και έχει στην πλάτη της ήδη, αρκετά σημαντικά βραβεία.

Διεθνοποιήθηκες. Παίζεις πλέον σε βραβευμένες ξένες παραγωγές, όπως το «The Stopover». Αυτό αποτελεί μια επιβράβευση του ελληνικού σινεμά από το οποίο ξεκίνησες ή μια προσωπική σου επιτυχία;

Είμαι Γαλλίδα. Να κάνω ταινίες στο εξωτερικό ήθελα. Προέκυψε η Ελλάδα. Δεν σκέφτομαι ποτέ πραγματικά από πού έρχονται τα πρότζεκτ και τι εθνικότητα έχουν. Δεν με ενδιαφέρει καθόλου βασικά. Δεν σκέφτομαι όταν διαβάζω ένα σενάριο, από πού είναι ο σκηνοθέτης, που θα γυριστεί. Θέλω να μου αρέσει το σενάριο, ο χαρακτήρας που υποδύομαι, η προηγούμενη δουλειά του δημιουργού.

Οι δημιουργοί του «The Stopover» είναι γυναίκες. Γυναίκες βρίσκονται και στους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Θεωρείς πως υπάρχει μια ιδιαίτερη γυναικεία οπτική πάνω στα πράγματα;

Ναι επιτέλους. Δεν το λέμε αυτό όταν βλέπουμε ταινίες από τους άνδρες. Είναι σαν το νορμάλ να είναι των ανδρών και ξαφνικά βλέπουμε μια γυναίκα να κάνει ταινία, και μας κάνει έκπληξη. Αλλά σίγουρα υπάρχει μια διαφορά. Γιατί δεν έχουμε την ίδια θέση στον κόσμο. Εμείς πληρωνόμαστε λιγότερα για παράδειγμα σε γραφεία και τα λοιπά. Παίρνουμε λιγότερα για την ίδια δουλειά. Σε πολλά πράγματα, γενικώς, δεν έχουμε την ίδια θέση με τους άνδρες. Χρειάζεται πολύ δουλειά ακόμα για να αλλάξει αυτό. Σε όλους μας θέλει δουλειά. Και σε εμάς τις γυναίκες. Παρόλα αυτά, σίγουρα βλέπουμε τα πράγματα διαφορετικά και είναι και ένας λόγος που έχουμε και πολλές συγκρούσεις μεταξύ μας. Γι’ αυτό με συγκινεί, μάλλον όταν διαβάζω πράγματα από μια γυναικά. Δεν το έχω ξεκαθαρίσει γιατί γίνεται, αλλά το καταλαβαίνω.

Υπάρχουν τα κλασικά σενάρια, όπου είναι ο άντρας ο πρωταγωνιστής και υπάρχει και η γκόμενα. Τέτοιο σινεμά δεν κάνω, το σιχαίνομαι.

Το προηγούμενο διάστημα, είχαμε δηλώσεις γυναικών ηθοποιών στο Hollywood περί σκληρής ανισοτιμίας στον χώρο, σε σχέση με τους άντρες. Στο ευρωπαϊκό σινεμά είναι αλλιώτικα τα πράγματα;

Είναι έτσι το σινεμά από την αρχή του. Λίγο παραπάνω από εκατό χρόνια που υπάρχει ο κινηματογράφος, οι ρόλοι των γυναικών έχουνε γραφτεί από τους άντρες, από την φαντασίωση των ανδρών. Ο κόσμος του σινεμά είναι φτιαγμένος έτσι, αν και έχει και πολύ ενδιαφέρον τελικά. Για παράδειγμα ο Χίτσκοκ. Αλλά εγώ κουράζομαι πάρα πολύ από αυτούς τους ρόλους, από το ανδρικό αποκλειστικά βλέμμα πάνω στην γυναίκα. Σιγά σιγά όμως ελπίζω πως ίσως αλλάζει αυτό το πράγμα. Και στην Ευρώπη και στο Hollywood. Γίνεται μια προσπάθεια γυναίκες δημιουργοί να κάνουν πλέον πορτρέτα γυναικών. Οι γυναίκες, δηλαδή, τώρα ξεκινάνε να κάνουν σινεμά. Πάντως εγώ δεν το προσπαθώ. Δεν το ψάχνω. Αν και συνήθως όταν γράφουν κάτι μου αρέσει πάρα πολύ. Αν και είναι λίγες οι γυναίκες δημιουργοί, έχει μεγάλο ενδιαφέρον αυτό που παράγουν. Κοίτα. Υπάρχουν τα κλασικά σενάρια, όπου είναι ο άντρας ο πρωταγωνιστής και υπάρχει και η γκόμενα. Τέτοιο σινεμά δεν κάνω, το σιχαίνομαι. Διαβάζω πάντως, πάρα πολλά τέτοια σενάρια ακόμη. Και φυσικά, τα ακυρώνω.

Σεξισμός. Πολυχρησιμοποιημένη λέξη. Ποιος είναι εν τέλει ο ορισμός αυτής της λέξης;

Είναι κάτι καθημερινό για όλους μας. Μπορεί να ξέρουμε μια λέξη, αλλά τελικά είναι πολύ πιο περίπλοκο και σύνθετο από αυτό που λέει η λέξη. Υπάρχει βία στην καθημερινότητα μας, στα μικρά πράγματα. Είναι, φυσικά, κοινωνικό θέμα και όχι κάτι άλλο.

Στην ταινία, κυριαρχεί η φρίκη και η παράνοια του πολέμου, πραγματικού και εσωτερικευμένου, στα πρόσωπα και τις εκφράσεις των χαρακτήρων. Πως το χειρίστηκες αυτό υποκριτικά;

Είναι αλήθεια, ότι ο πόλεμος είναι κάτι μακριά από εμένα. Και σαφώς, δεν μπορούμε να φανταστούμε πραγματικά πως είναι να είσαι εκεί, σε ένα πόλεμο, και να ζεις αυτά τα απαίσια πράγματα. Αλλά, για τον ρόλο μου, μίλησα με πολλούς στρατιώτες που είχανε πάει στο Αφγανιστάν και μάζεψα ιστορίες και τον τρόπο που τις αφηγούνται και τι πληγές που τους έχουνε αφήσει. Επίσης είχαμε στο cast ανθρώπους, που είχανε πάρει μέρος στον πόλεμο. Και αυτό ήταν κάτι το έξυπνο από τις αδελφές για την παραγωγή της ταινίας. Έτσι έμαθα να κοιτάζω το σώμα, την έκφραση, τους κώδικες αυτών που τον έχουν ζήσει και με βοήθησε πάρα πολύ και ένιωσα επίσης και σεβασμό. Από αυτό πήρα έμπνευση. Και άλλωστε δουλειά του ηθοποιού είναι να έχουμε ενσυναίσθηση. Να νιώθουμε πως μπορούν να σκέφτονται και νιώθουν οι άλλοι.

Η Γαλλία είναι συνέχεια σε πόλεμο. Δεν σταματάμε ποτέ. Μάλι, Αφγανιστάν, Συρία. Παντού. Το ήξερα, αλλά μέσω της ταινίας, κατάλαβα πόσο κοντά μας είναι αυτό.

Πολλοί πόλεμοι έχουν την σφραγίδα της Ευρώπης και όχι μόνο της Αμερικής. Η Γαλλία έχει επέμβει σε πολλές χώρες. Τι είναι τελικά η Ευρώπη;

Ακριβώς έτσι είναι. Αυτό κατάλαβα και εγώ και ήθελα να κάνω την ταινία. Η Γαλλία είναι συνέχεια σε πόλεμο. Δεν σταματάμε ποτέ. Μάλι, Αφγανιστάν, Συρία. Παντού. Συνέχεια έχουμε στρατιώτες κάπου. Το ήξερα, αλλά μέσω της ταινίας, κατάλαβα πόσο κοντά μας είναι αυτό. Για το Αφγανιστάν, ας πούμε, δεν είχα ιδέα τι ρόλο είχε η Γαλλία. Δεν υπάρχει τελικά διαφορά ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Ή ανάμεσα στην Αγγλία και στην Γαλλία. Δεν μιλάω για εσάς.

Ταινίες τέχνης αλλά και blockbuster. Θα παίξεις στο Assassins Creed. Γιατί διάλεξες να παίξεις σε ένα πιο εμπορικό σινεμά;

Δεν το βλέπω έτσι. Ήθελα να δουλέψω με αυτόν τον σκηνοθέτη. Ήξερα την δουλειά του, μου πρότεινε τον ρόλο και τελικά ήταν σε μια τέτοια ταινία. Εγώ δεν είχα πάρει απόφαση να κάνω blockbuster. Δεν το είχα σκεφτεί δηλαδή. Αλλά, ούτως ή άλλως, μου αρέσει να κάνω και κάτι τέτοιο. Μια ταινία που έχει πολύ δράση. Ο σκηνοθέτης ήξερε την δουλειά μου, εμένα μου άρεσε η δική του. Αλλά κι αυτός είναι δημιουργός, είναι auteur. Eίναι η πρώτη του blockbuster ταινία. Ο τρόπος δουλειάς του και συνεργασίας του μαζί μας είναι σαν ενός auteur. Το αποτέλεσμα είναι διαφορετικό.

Έχεις κερδίσει βραβεία στην Βενετία, στο Λοκάρνο, είχες υποψηφιότητα για το βραβείο Cesar. Ποια είναι τελικά η επιβράβευση ενός ηθοποιού;

Ωραίο είναι να σου λένε μπράβο, να κάνει κάτι καλά και να παίρνεις βραβεία. Αλλά δεν μετράει τόσο. Εγώ ξέρω ότι έχω συγκινηθεί και είμαι χαρούμενη με την δουλειά μου, όταν κάνω συζήτηση με το κοινό μετά την προβολή και καταλαβαίνω πως κάπως και σε κάποιον άλλαξε ο τρόπος που βλέπει τα πράγματα. Ότι κάτι έδωσα. Με αυτό νιώθω καλά.