Συν + Πλην: Relax… Mynotis στο θέατρο Τέχνης

Θετικές και αρνητικές εντυπώσεις από την παράσταση «Relax… Mynotis», σε κείμενο και σκηνοθεσία Βασίλη Παπαβασίλείου, στο Θέατρο Τέχνης της οδού Φρυνίχου.

22.11.2016

Το έργο

Ένα τεράστιο πανό που έχει τη φιγούρα ενός επίσης υπερμεγέθους λαγού αντικρίζουν οι θεατές μπαίνοντας στο θέατρο της οδού Φρυνίχου. Το υπόλοιπο σκηνικό είναι γκρι, ατοπικό γκρι. Δύο καρέκλες, ένα γραφείο, ένα παλιό τηλέφωνο με καντράν, και ένας καναπές, περίπου ανάκλιντρο. Υπάρχει κι ένα ηλεκτρονικό ρολόι πάνω στο πανό με τον λαγό, που μετράει τον χρόνο όπως αυτό θέλει… Και στη σκηνή υπάρχουν δύο άνθρωποι.

Ένας μεγάλος σε ηλικία, (στην παράσταση είναι ήδη 102 χρονών!!!) που υποδύεται έναν νάρκισσο, σαρκαστικό, κυνικό, αλλά δαιμονικά σοφό μεγάλο ηθοποιό, που θα μπορούσε να είναι ο Αλέξης Μινωτής, και ένας νεότερος, που είναι ο 35ος βοηθός συμβολαιογράφου που επιχειρεί να συντάξει τη διαθήκη του μεγάλου. Πάντως οπωσδήποτε φαίνεται (καθόλου δεν αχνοφαίνεται) η Κατίνα Παξινού και η λατρεία της με την τέχνη της μαγειρικής. Και μέσα από αυτή τη συνάντηση των δύο αυτών ανθρώπων, μέσα από τη συνομιλία τους, την «καπελωτική» ασφαλώς συνομιλία του μεγαλύτερου με τον νεότερο, ξεδιπλώνονται πολλά. Γιατί τα κείμενα του Βασίλη Παπαβασιλείου εμπεριέχουν πάντα, τα πάντα. Τη χώρα, τις σχέσεις των ανθρώπων, το θέατρο -σ’ αυτό το κείμενο, πολύ το θέατρο, τον ρόλο του, τον κόσμο του-, τη γλώσσα, την πολιτική, τους πολιτικούς, την Ελλάδα, τα πάθη της και τις παθογένειές της.

Η παράσταση

Ασφαλώς μια παράσταση που στηρίζεται απολύτως στο κείμενο και στις ερμηνείες. Είναι δηλαδή μία ακραιφνώς θεατρική συνθήκη. Δεν έχει τόση σημασία ούτε το σκηνικό, ούτε οι ήχοι (υπάρχουν ήχοι, σ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης ακούγονται έξω φωνές παιδιών, σαν σε σχολικό διάλειμμα -το μέλλον;), ούτε οι φωτισμοί. Μόνο αυτοί που βρίσκονται επί σκηνής και εκφέρουν το κείμενο. Ενα κείμενο που έχει τόσα πολλά, τόσες αιχμές, τόσες ατάκες, τόσες θλιβερές αλήθειες…

Μερικά δείγματα: «Δεν ξέρεις τι θα πει να είσαι ο μόνος, γενικώς»• «η μουσική ήταν η μεγάλη έξοδος από τη φυλακή της γλώσσας»• «η τέχνη είναι δάσκαλος θάρρους»• «ένας παράδεισος φερτών υλικών είναι η Ελλάδα»• «το θέατρο συναναστρέφεται και τον διάβολο προκειμένου να επιβιώσει» (και εδώ κληθήκαμε να σκεφτούμε πολλά και πολλούς)• «πεθαμένοι μπορούν να θεωρηθούν όσοι έζησαν και ζουν ματαίως»• «τη Ρωμιοσύνη να την κλαις, αν είναι να χαθούμε» (ένα μεγάλο μέρος του έργου έχει τη συνομιλία του «Μινωτή» με τον Γιάννη Ρίτσο, ένας ακόμη φόρος τιμής του Βασίλη Παπαβασιλείου στο έργο του Ρίτσου, μια υπόμνηση για εκείνην την «Ελένη» και των δύο). Ειναι μια παράσταση που απευθύνεται στη σκέψη, στο συναίσθημα, έχει αδυσώπητο χιούμορ και αβυσσαλέο σαρκασμό και αυτοσαρκασμό (γιατί πώς αλλιώς μπορείς να πεις οδυνηρά πράγματα και δυσάρεστες αλήθειες;).

Είχα δει και την περυσινή παράσταση του Βασίλη Παπαβασιλείου «Σιχτίρ ευρώ, μπουντρούμ δραχμή», αλλά νομίζω ότι φέτος έχει κάνει πολλά βήματα μπρος. Γιατί το υπαινικτικό και το κρυπτικό είναι, συνήθως, καλύτερο, από το προφανές.

Το φετινό κείμενο του Βασίλη Παπαβασιλείου κοιτάζει τον κόσμο του θεάτρου, κοιτάζει την ιστορία -μέσα από το θέατρο και με τον τρόπο του θεάτρου.

Τα Συν (+)

Το κείμενο: Ο θεατής καλείται ν’ ακούσει πρωτίστως. Και μετά να σκεφτεί. Και μετά να δει όσα γίνονται πάνω στη σκηνή. Ενα κείμενο πυκνό, με πολλά υπονοούμενα, θεατρικά και μη, ένα κείμενο που σε κάνει άλλες στιγμές να γελάς χαχανιστά, κι άλλες να σιωπάς θλιμμένα. Για τις αλήθειες του, για το χιούμορ του, για τον δημιουργικό κυνισμό του, για την ευφυΐα του.

Οι ερμηνείες: Ο Βασίλης Παπαβασιλείου σκιτσάρισε τη φιγούρα, τα χαρακτηριστικά και την προσωπικότητα του Αλέξη Μινωτή με τρόπο συναρπαστικό, με χιούμορ απεριόριστο και με ευστοχία συγκινητική. Και ταυτοχρόνως ανέδειξε μοναδικά τον άνθρωπο που γνωρίζει την αξία, καλπάζει πάνω στον ναρκισσισμό του, αλλά ταυτοχρόνως μπορεί να κοιτάζει και γύρω του και να «αποδελτιώνει» τις συμπεριφορές και τις στάσεις των ανθρώπων. Δίπλα του ο Γιάννος Περλέγκας στον ρόλο του υποταγμένου και αφελούς, αρχικά, βοηθού συμβολαιογράφου, ξετυλίγει σιγά σιγά τις πτυχές αυτού του ανώνυμου απλού ανθρώπου, που θαυμάζει τον μεγάλο ηθοποιό, που απορεί και που δίπλα σ’ εκείνον μαθαίνει την τέχνη του θεάτρου. Γιατί κάποια στιγμή ο Παπαβασιλείου-Μινωτής αντιλαμβάνεται ότι ο νεαρός που έχει απέναντί του θέλει κατά βάση να γίνει ηθοποιός (ή ξέρει εξ αρχής; Ή οι αλλαγές τόσων βοηθών συμβολαιογράφου, όλα αυτά τα χρόνια που γράφει και σβήνει διαθήκες είναι ένας τρόπος διδασκαλίας μέχρι να βρει τον κατάλληλο;).

Κοστούμια. Εξαιρετικό το κοστούμι του Βασίλη Παπαβασιλείου, ανέδιδε τη φιγούρα του Μινωτή, όπως και τα ψιλοτάκουνα σκαρπίνια που φορούσε (Κώστας Ηρακλής Γεωργίου). Η αντίστιξη του απλού, σπορ ντυσίματος του Γιάννου Περλέγκα υπογράμμιζε και την αισθητική και την «ταξική» διαφορά των δύο προσώπων.

Τα Πλην (-)

Οι φωτισμοί. Εχοντας ήδη πει ότι σ’ αυτή την παράσταση κυριαρχεί το κείμενο και οι ερμηνείες, μικρή σημασία έχει ότι μου φάνηκαν ανεπαρκείς οι φωτισμοί (Ελευθερία Ντεκώ), ότι θα ήθελα να τονίζουν περισσότερο τα πρόσωπα και το περιβάλλον.

Το άθροισμα (=)