Γιατί οι χορευτές της ΚΣΟΤ διαπρέπουν στο εξωτερικό ενώ στην Ελλάδα γίνονται σερβιτόροι;

Είναι φαινόμενο· που επαναλαμβάνεται συνεχώς. Εδώ και μια δεκαετία. Κάθε παράσταση της Κρατικής Σχολής Ορχηστικής Τέχνης γίνεται sold out άμα τη ανακοινώσει. Η Παυλίνα Βερέμη, η καλλιτεχνική της διευθύντρια, το υποδέχεται ωστόσο με φυσικότητα. «Είναι πολλοί οι λόγοι να έχουν τόσο σταθερό κοινό και θαυμαστές. Εδώ και 13 χρόνια συναντιόμαστε σπουδαστές, καθηγητές και κοινό στο μικρό θεατράκι Black Box, για να παρακολουθήσουμε από κοντά το αποτέλεσμα της εκπαίδευσής τους. Είναι ελπιδοφόρο που κάθε χρόνο βλέπουν τη θεαματική μεταμόρφωση των σπουδαστών. Οι παραγωγές της Hellenic Dance Company (ξεκίνησε το 2000) είναι πάντα sold out και αυτό πιστεύω ότι οφείλεται στο επίπεδο της τεχνικής, στις εξαιρετικές δημιουργίες των χορογράφων, στο φοβερό ταλέντο και τη σκληρή δουλειά των σπουδαστών και στη ποικιλομορφία της σύνθεσης των παραστάσεων».

Όπως πάντα, έτσι και φέτος στις εμφανίσεις του Μεγάρου Μουσικής το θέμα των παραστάσεων της ΚΣΟΤ είναι ο υπαρξιακός προβληματισμός μέσα στην κοινωνικοπολιτική κατάσταση. Αυτή τη φορά, υπό το γενικό τίτλο «Tomorrow» παρουσιάζουν το «Steps» της Martha Graham – ένα επαναστατικό έργο μετά το Κραχ – το «Vertical road» του Akram Khan – που αναρωτιέται για τη θέση της ύπαρξής μας σ’ έναν κόσμο που τρέχει με ταχύτητα φωτός – και το «Special Gala» του Tono Lachky που υπαινίσσεται πως το μέλλον είναι ακόμα στα χέρια μας· άρα ελπίζει ακόμα για το αύριο.

Το αμείλικτο και βασανιστικό αύριο είναι πηγή ελπίδας όσο και αγωνίας για την ΚΣΟΤ. Μολονότι, βρίσκεται υπό τη σκέπη του υπουργείου Πολιτισμού η κρατική επιχορήγηση έχει υποστεί μείωση κατά τα 3/4 που άμεσα μεταφράζεται σε μείωση των προσλήψεων και του αριθμού των καθηγητών «αλλά όχι σε μείωση του ενδιαφέροντος των σπουδαστών. Αντίθετα ο αριθμός των υποψήφιων σπουδαστών όλο και μεγαλώνει. Ωστόσο η ΚΣΟΤ δεν μπορεί να τους δεχθεί όλους κι έτσι απευθύνονται σε ιδιωτικές σχολές» επισημαίνει η κ. Βερέμη την ώρα που ακόμα εκκρεμεί η ανακήρυξη της σχολής σε ανώτατη. «Αυτό το αύριο είναι πολλά χρόνια που το περιμένουμε και σχετίζεται με το επίπεδο σπουδών. Πρέπει να προστεθεί ένα έτος, να γίνει τετραετής η φοίτηση προκειμένου να συμπεριλαμβάνει και το bachelor. Η Κρατική είναι απόλυτα έτοιμη γι’ αυτό το επόμενο στάδιο από κάθε άποψη».

Παρόλα αυτά, τα επιτεύγματα της ΚΣΟΤ είναι αδιαμφισβήτητα. Σε εθνικό και διεθνές επίπεδο οι ανταλλαγές της με πανεπιστήμια και κέντρα χορού του εξωτερικού είναι σε συνεχή ροή. Την ίδια ώρα, οι μεγαλύτερες ομάδες χορού στην Ελλάδα και στο εξωτερικό – από τα σχήματα του Δημήτρη Παπαϊωάννου, του Κωνσταντίνου Ρήγου, του Αντώνη Φωνιαδάκη ως του Ακραμ Καν, της Μάρθα Γκράχαμ, του Βιμ Βαντεγκέιμπους, της Σάσα Βαλτς, των DV8, της Γιασμίν Βαρντιμόν – «χωνεύουν» στις τάξεις τους απόφοιτους της σχολής και όχι σπάνια τους αναδεικνύουν και σε στελέχη τους.

Στο μεταξύ, η διαδρομή είναι αμφίδρομη. Η Πένυ Διαμαντοπούλου και η Όλια Τορναρίτου στελέχωσαν την ΚΣΟΤ κατευθείαν από την “ακαδημία” της Μάρθα Γκράχαμ. Η Ρίζα Στάινμπεργκ της Limon Company έδωσε workshops όπως και η Αν Παπούλις από το Κέντρο του Cunningham.

Η Παυλίνα Βερέμη εξηγεί: «Αντιμετώπισα και δίδαξα επιστημονικά τον χορό μέσα στο σώμα και με αυτό το σκεπτικό κάνω την επιλογή των καθηγητών. Στις αρχές της θητείας μου και για τέσσερα χρόνια συνεργαστήκαμε με την Royal Academy και στις εξετάσεις η ΚΣΟΤ είχε επιτυχία 99%. Όλοι οι καθηγητές μπαλέτου και σύγχρονου χορού έχουν σπουδές πολλών ετών, έχουν χορέψει σε ομάδες, η εμπειρία έχει περάσει στο σώμα τους και μπορούν πλέον να τη μεταδώσουν. Είναι αλήθεια ότι δουλεύουμε σκληρά. Όπως λένε και οι Άγγλοι “No pain, no gain”. Αν δεν υπάρχει ολοκληρωτική αφοσίωση, πάθος και πίστη δεν μπορείς να χορέψεις, το σώμα και το πνεύμα σου δε θα σε ακολουθήσουν. Βλέπεις ομάδες χορού του εξωτερικού σαν του Οχάντ Ναχαρίν, ανοίγει η ψυχή σου, τρελαίνεσαι και λες “Αυτό είναι επίπεδο!”. Δε λέω ότι έχουμε φτάσει εκεί, αλλά αυτό θέλω, και προς τα εκεί προσπαθώ».

Η ευρωπαϊκή και η διεθνής «αγορά» του σύγχρονου μοιάζει ν’ αναγνωρίζει αυτόν τον κόπο. Και διαγράφεται ως η μόνη διέξοδος των Ελλήνων χορευτών που μεταναστεύουν προκειμένου να βρουν δουλειά. Η ανεργία και στην κατηγορία του χορού – όπως και στις άλλες παραστατικές τέχνες – είναι ιλιγγιώδης, δημιουργώντας μια ακόμα εικόνα στο τοπίο του ελληνικού παραλογισμού. «Οι χορευτές παρότι φτάνουν σ’ ένα ανώτατο σημείο και χορεύουν είτε στο Μέγαρο είτε στην Royal Opera του Λονδίνου ή το Sadler’s Wells μετά πρέπει να σερβίρουν καφέδες για να ζήσουν. Η έλλειψη πολιτικής δημιουργεί μεγάλο πρόβλημα» ομολογεί η καλλιτεχνική διευθύντρια της ΚΣΟΤ. «Θα έπρεπε να υπάρχουν αρκετές μεγάλες ομάδες με επιχορήγηση με τη δυνατότητα να κλείνουν κάποιους χορευτές για μεγάλα διαστήματα. Αυτό όμως αυτή τη στιγμή είναι πολύ δύσκολο».

Ακόμα και στις χρυσές εποχές των επιχορηγήσεων η κρατική μέριμνα ήταν απούσα. Το υπουργείο δεν θεωρούσε απαραίτητη την αξιολόγηση του χορευτικού δυναμικού, την ανάγκη να εντοπίσει τα ταλέντα και να προωθήσει την εξέλιξη τους. Στο μεταξύ, «δεν έχουμε μάθει και από τα λάθη μας. Παλαιότερα, όταν υπήρχαν χρήματα και δίνονταν πάρα πολλές επιχορηγήσεις, οι ομάδες χορού είχαν αυξηθεί σε τεράστιο βαθμό ώστε είχαν φτάσει τις 75 – περισσότερες και από αυτές στο Παρίσι. Δυστυχώς όμως αυτό δεν οδήγησε στην εξέλιξη του χορού στην Ελλάδα, μιας και δεν ήταν προϊόν σκληρής δουλειάς πάντα από όλους ενώ αρκετές παραστάσεις ήταν ξεκάθαρο ότι γίνονταν για να δικαιολογήσουν τα χρήματα που πήραν. Γι’ αυτό θα πρέπει να γίνεται αξιολόγηση και να παρέχεται μια μικρή βοήθεια σε αυτούς που το αξίζουν» προσθέτει η κ. Βερέμη.