Σύλλας Τζουμέρκας & Γιούλα Μπούνταλη: Αυτός, Aυτή και τα μυστήρια

Στο βάθος της αίθουσας – είμαστε στον «Προσωρινό», την αίθουσα τέχνης στα ψηλά της Δεινοκράτους – ανάμεσα σε vintage καναπέδες και φωτιστικά, μου χαμογελάει ένα Pokemon. Aλήθεια. Ένα κίτρινο Pokemon με ρόδινα μάγουλα· μια ιδέα από τα κοστούμια της fusion παράστασης «Απ’ τα ψηλά στα χαμηλά – Ένας δολοφόνος στο Τόκυο» που ετοιμάζουν ο Σύλλας Τζουμέρκας και η Γιούλα Μπούνταλη για τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση.

Συνήθως δεν λένε πολλά, ούτε μιλούν για τη συνεργασία τους. Ευτυχώς, όχι σήμερα. Σήμερα (μάρτυρας μου το Pokemon) θυμούνται πως ήταν στα 20 τους. Όταν γνωρίζονταν ως συμφοιτητές του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου, εξελίσσονταν σε κολλητούς φίλους και λίγο αργότερα έφευγαν μαζί για την Ευρώπη των Εrasmus. Το 2000 θα ερχόταν η «Βροχή», η πρώτη τους μικρού μήκους ταινία, μα εμείς θα τους μαθαίναμε δέκα χρόνια αργότερα με τη «Χώρα προέλευσης», τη βραβευμένη στο Φεστιβάλ Βενετίας. Τότε δηλαδή που θα τους μάθαινε κι όλος ο (κινηματογραφικός) κόσμος.

Φτάνοντας στο τώρα, έχουν διατρέξει 16 χρόνια κοινής πορείας – παρότι αποφεύγουν να τα υπολογίζουν. «Μας απασχολεί να παραμένει καινούργιο αυτό που κάνουμε», ξεκαθαρίζει η Γιούλα Μπούνταλη. «Ποτέ η συνεργασία μας δεν πήρε το χαρακτήρα του παλιού ή του υποχρεωτικού. Της δίναμε συνέχεια γιατί διαρκώς θέλαμε να δημιουργούμε κάτι νέο». Κι έτσι, στο χρονικό της πληθωρικής συνεργασία τους, είτε στο σινεμά («Χώρα προέλευσης», «Η έκρηξη») είτε στο θέατρο («Καυκασιανός φοίνικας», «X- appartments», «Ντιμπέιτ») ο ένας έμαθε να μπλέκεται στα σχέδια του άλλου. Έμαθαν να υιοθετούν διαφορετικούς ρόλους, φέρνοντας ο καθένας τα υλικά του δημιουργώντας «το πιο ευέλικτο πλαίσιο που μπορεί να κινηθεί κανείς».

Ποτέ ωστόσο, δεν απέδωσαν την ανθεκτικότητα ή την αποτελεσματικότητα τους στη φόρμα της ομάδας. Την απέφυγαν επιμελώς και αυτή. «Δεν αντιμετωπίζουμε τη δουλειά μας ως ομαδική. Μας αρέσει να υπερασπιζόμαστε τις ατομικότητες μας. Και οι δυο βιώνουμε πολύ βαθιά την έννοια του ατομισμού, θέλουμε να είμαστε ολόκληροι. Δουλεύουμε πολύ καλύτερα όταν ο καθένας διατηρεί την ανεξαρτησία του» εξηγεί ο Σύλλας Τζουμέρκας. Για την ακρίβεια, όπως συμπληρώνει και η Γιούλα Μπούνταλη, η διαδικασία που ακολουθούν είναι η αντίστροφη: «Στην περίπτωση των ομάδων η κοινή δουλειά είναι το ζητούμενο. Στη δική μας πάλι, είναι τα project που μας καλούν και με αυτή την αφορμή αναζητούμε φόρμα συμπόρευσης».

Τα λόγια του ενός συμπληρώνουν την σκέψη του άλλου κι αυτό είναι σίγουρα δηλωτικό μιας συμπόρευσης. Κι είναι επίσης φανερό πως ο ένας παρακολουθεί τον άλλο να ωριμάζει δημιουργικά. Ο Σύλλας επαινεί τη Γιούλα για την «εξαιρετική φόρμα στην οποία βρίσκεται σε όλα τα επίπεδα», η Γιούλα θαυμάζει το Σύλλα για τη «θεραπευτική ειλικρίνεια του απέναντι σε κάθε πρόβλημα που θα προκύψει, για τον αδιαπραγμάτευτο τρόπο να επικοινωνεί την έμπνευση του». Πριν πέσουν καρδούλες αλληλοεκτίμησης να μας πλακώσουν, οι δυο τους αποκαλύπτουν τους ασταμάτητους τσακωμούς, ένα εξίσου δυναμικό μέρος αυτής της σχέσης: «Οι χαρακτήρες μας κάνουν μπαμ, οι διαφορετικές απόψεις οδηγούν σε εντάσεις αλλά κι αυτό είναι μέρος της πλάκας» ομολογεί ο Σύλλας.

Είναι οι ίδιες προσωπικότητες και τα ερεθίσματα τους – «έχει μεγάλη σημασία το πως ζούμε σαν άνθρωποι, ο καθένας με τα προβλήματα του» λένε – που επιτρέπουν να εμβολιάσουν και τα έργα τους. Μετά από μια μακρά περίοδο όπου καταπιάστηκαν με το ζήτημα της κρίσης, της προσωπικής και συλλογικής κατάρρευσης διαπιστώνουν πως «αυτό το θέμα έχει τελειώσει. Δεν το βρίσκουμε φρέσκο ούτε μέσα μας, ούτε έξω. Όμως την κατάρρευση, την πτώση την διαδέχεται η ανάγκη για δίκαιο. Και είναι τρομακτικά επιτακτική» παρατηρεί ο Σύλλας Τζουμέρκας.

Εδώ τους συναντάμε. Η επιλογή του «High and low», της εμβληματικής σκηνοθεσίας του Ακίρα Κουροσάβα πάνω στο pulp μυθιστόρημα του Εντ Μακ Μπέιν «Λύτρα για τον βασιλιά» έρχεται να διατυπώσει – «με πολύ fun τρόπο» όπως τους αρέσει να τον προσδιορίζουν – αυτό τον κοινό προβληματισμό: Υπάρχει δικαιοσύνη; Τι σημαίνει έλεος και συγχώρεση; Τι σημαίνει πτώση; Μπορεί η πτώση να είναι διδακτική; Το δίκαιο εφαρμόζεται μέσα από την σκληρή εκδοχή του ή εμπεριέχει και καλοσύνη;

Η αγωνιώδης περιπέτεια του βιομηχάνου Γκόντο που καλείται να επιλέξει ανάμεσα στη διάσωση της ζωής ενός φτωχού παιδιού ή στην επαγγελματική του καταστροφή τους οδηγεί στα ίδια βασανιστικά ερωτήματα. «Το δίκαιο όμως», λέει ο Σύλλας, «δεν μπορεί ούτε και βρίσκεται σε μια μόνο απάντηση. Δεν είναι άσπρο-μαύρο. Όπως και ο άνθρωπος δεν είναι μόνον ένα πράγμα, δεν είναι πλούσιος ή φτωχός αλλά – σε αντίθεση με αυτό που συνηθίζουμε να πιστεύουμε – είναι πολλά περισσότερα. Η ανθρωπιά δεν είναι πάντοτε αυτονόητη ή είναι εντελώς αυτονόητη. Παρόλα αυτά, οι λιγοστές στιγμές που συμβαίνει κάτι δίκαιο είναι καθαρτήριες και μας δείχνουν ένα δρόμο για το μέλλον και την ελπίδα».

Ωστόσο, το «Απ’ τα ψηλά στα χαμηλά – Ένας δολοφόνος στο Τόκυο», το υπαρξιακό αυτό δράμα με την παλιομοδίτικη ηθική, δεν είναι μόνο ένα επιχείρημα προκειμένου να μιλήσουν για τις υπαρξιακές και κοινωνικές τους αγωνίες· μα για να ξαναβρούν τις επιρροές τους στο σινεμά του Κουροσάβα που τόσο τους καθόρισε. Είναι γοητευτικά οξύμωρο το σχήμα του κινηματογραφιστή που θεατροποιεί ένα φιλμ-σταθμό για τον κινηματογράφο των 60s. «Παίζουμε μ’ αυτή την συνθήκη» παραδέχεται η Γιούλα Μπούνταλη. «Το πρώτο μέρος της παράστασης είναι έτσι τοποθετημένο σκηνοθετικά και σκηνογραφικά ώστε να δίνει την αίσθηση του κινηματογράφου και μάλιστα, του ασπρόμαυρου, ασιατικού κινηματογράφου. Κι από εκεί και πέρα θα διατρέξουμε πολλά ακόμα είδη, την αστυνομική περιπέτεια, το θρίλερ, το σπλάτερ, το μελόδραμα».

Αντλώντας από τις θεατρικές και κινηματογραφικές τους καταβολές, μπολιάζοντας τους αφηγηματικούς κώδικες τους με στοιχεία τρόμου, τηλεοπτικού show, slapstick αλλά κι επιθεώρησης, επιδιώκουν να δημιουργήσουν ένα ποπ αστικό σκηνικό ονειροβασίας, φαντασίας μα και επαυξημένης πραγματικότητας καθώς τα αυτοκίνητα θα τρέχουν με 100 χιλιόμετρα στη μεγάλη λεωφόρο. Η παράσταση εξάλλου, χωρίζεται σε τρία μέρη αφού θα εκτυλίσσεται από τη Μικρή Σκηνή της Στέγης, στο φουαγιέ της και θα κορυφώνεται στους γύρω δρόμους της επικράτειας της Συγγρού.