Status Update: Αντιγόνη Φρυδά, ηθοποιός

Αν έπρεπε με μια λέξη να περιγράψω τον εαυτό μου όταν ξεκίνησα να ασχολούμαι με το θέατρο, αυτή θα ήταν η «σοβαρότις». Όλα ήταν ή όφειλαν να είναι αδιαμφισβήτητα, αδιαπραγμάτευτα σοβαρά. Αλίμονο σε όποιον τολμούσε να αστειευτεί ή να μειώσει την κρισιμότητα των καταστάσεων και των επιλογών μου. Το σύμπαν περιστρέφονταν ιλιγγιωδώς γύρω από το θέατρο και την αγωνία που γεννούσε η μεγάλη μου επιθυμία γι’ αυτό. Στο ενδεχόμενο του λάθους, η άβυσσος παραφυλούσε στα πόδια μου, ενώ η παραδοχή της αδυναμίας, μου προκαλούσε σφοδρότατους υπαρξιακούς κλυδωνισμούς. Με λίγα λόγια, πολύ είχα πάρει τον εαυτό μου στα σοβαρά, ευτυχώς όμως όχι αμετάκλητα.

Τώρα πια με ανακούφιση επιστρέφω στην αρχή και διαπιστώνω ότι υπάρχει μια κάποια θετική εξέλιξη. Φυσικά δεν αναφέρομαι στο θέατρο μόνο – πως θα μπορούσα άλλωστε να διαχωρίσω τον ηθοποιό από τον άνθρωπο. Είναι λοιπόν εξαιρετικά ωραίο, υγιές και δημιουργικό να κάνεις λάθη. Η αποτυχία είναι με έναν άλλο τρόπο ευλογία. Φέρνει κάτι από το μη–ορατό στο φως και τότε, μετά την πτώση, άλλες δυνάμεις και άλλα «συνθήματα» προσωπικά και απελευθερωτικά αναδύονται. Προφανώς τίποτα από τα παραπάνω δεν είναι κεκτημένο και δεδομένο. Το θέατρο όπως και η ζωή απαιτεί συνεχή πνευματικό αγώνα. Αγώνα κυρίως με τον εαυτό σου, να τον γνωρίσεις, να τον αποδεχτείς και στο τέλος, αν τα καταφέρεις, λίγο να τον «αλαφρύνεις». Κάπου εκεί βρίσκεται και η χαρά, το παιχνίδι. Η επιστροφή στα χρόνια που η γιαγιά το μεσημέρι κοιμόταν, κι όταν ζητούσε νερό της πήγαινες αλατόνερο. Αυτά με «έστειλαν» εμένα στο θέατρο. Μου πήρε κάμποσο καιρό για να το καταλάβω.

_{credit/Ελίνα Γιουνανλή}

Δεν ξέρω αν είναι οι ρόλοι που ονειρεύομαι ή οι συγγραφείς, οι εποχές, οι άνθρωποι. Νομίζω ότι το διακύβευμα, ο στόχος, η πράξη είναι αυτή που με ενεργοποιεί περισσότερο από την παραμυθία του ρόλου. Οι στιγμές που με συγκινούν στο θέατρο, είναι στιγμές «συλλογικών» πράξεων, στιγμές που συναντιούνται και συμπορεύονται τα διαφορετικά «δημιουργικά εγώ» και γεννούν ένα ανεπανάληπτο «εμείς». Ονειρεύομαι συναντήσεις με «όμορφους» ανθρώπους, (η ομορφιά στον κόσμο είναι το παν! όπως λέει κι ο Ντοστογιέφσκι), που θα οδηγήσουν σε ωραίες, αξέχαστες πράξεις.

Οι επιθυμίες είναι μεγάλη βάσανος, θα σημείωνε ο Παπαδιαμάντης. Εμφανίζονται με τέτοια ορμή και επιτακτικότατα που τελικά φτωχαίνουν τον παρόντα χρόνο και αδυνατίζουν όλα αυτά που έχεις και για τα οποία θα πρέπει να νιώθεις ευγνώμων. Σε τοποθετούν σε μια μόνιμη – προσωρινή εξορία από τον υποτιθέμενο «παράδεισο». Γι’ αυτό αποφεύγω τα μεγάλα και τα φιλόδοξα σχέδια. Επιθυμώ τα πιο απλά, τα πιο συνηθισμένα. Να αγαπώ και να με αγαπούν. Και φυσικά να είμαστε γεροί στις καρδιές και στα μυαλά μας.

Ο ελάχιστος αριθμός μέτρησης της ανθρώπινης ύπαρξης είναι το δύο. Αυτό είναι θέση προσωπική και πολιτική. Δεν με ενδιαφέρουν οι ατομικές επιδόσεις, όσο κι αν τρέφουν και χορταίνουν τον φιλόδοξο εαυτό μου. Δεν πιστεύω ότι μπορεί κανείς να αποδώσει οτιδήποτε χωρίς να βρίσκεται σε διαρκή συνδιαλλαγή και κοινωνία με το έτερο. Πιστεύω στις ομάδες. Με τους αγαπημένους μου φίλους και συνεργάτες Ελένη Ζαραφίδου και Βαλάντη Φράγκο, φτιάξαμε τη δική μας ομάδα, τους 3rd person theatre group, σχεδόν μόλις αποφοιτήσαμε από τη δραματική σχολή. Το θέατρο όπως και η ζωή είναι ομαδικά αθλήματα. Μόνον ο θάνατος συγκαταλέγεται στα ατομικά. Δεν έχει λοιπόν μεγάλη σημασία πόσο καλά τα καταφέρνεις μονάχος γιατί για εκείνο που πραγματικά θα εργαστείς μόνος, απαιτεί από εσένα ελάχιστες ικανότητες και δεξιότητες.

«Η ωραία του Πέραν» (που μόλις τελείωσε στο Θέατρο του Νέου Κόσμου, μετά τη δεύτερη χρονιά επιτυχίας) υπήρξε για μένα ένα τεράστιο δώρο. Ο Γιώργος Παπαγεωργίου και η Θεοδώρα Καπράλου προσέγγισαν αυτή την ιστορία αγάπης με ανυπόκριτη τρυφερότητα και ευαισθησία και νομίζω ότι η παράσταση τους δικαίωσε. Τα λόγια αυτής της αληθινής ιστορίας ήρθαν να θυμίσουν το πώς αξίζει κανείς να αγαπά, γιατί αξίζει κανείς να ζει και για τι να πεθαίνει. «Η αφήγηση της Αντιγόνης» (που παίζεται μέχρι τις 3/1 στο Ίδρυμα Κακογιάννη) στέκεται επί της ουσίας στα ίδια ζητούμενα. Η πραγματική καταγραφή της ζωής της ηρωίδας Αντιγόνης Μαυροματοπούλου από τα εγγόνια και τη δισέγγονή της Αντιγόνη Νέτα (που είναι και η σκηνοθέτις), οδήγησε σε μια παράσταση μαρτυρία – νίκη της ζωής έναντι της λήθης. Η αφήγηση της ιστορίας ενός υπαρκτού προσώπου είναι μια εμπειρία τεράστιου συναισθηματικού φορτίου. Μια αληθινή ιστορία είναι εξαιρετικά γενναιόδωρη. Ο πλούτος της και η απουσία μυθοπλαστικών στοιχείων, δεν επιτρέπει υπερβολές, υπεκφυγές και προσπάθειες εντυπωσιασμού. Είναι τέτοια η ευθύνη του να αρθρώνεις τα λόγια ενός ανθρώπου που έζησε και πάλεψε, που μόνο το απαραίτητο και το ουσιώδες αντέχει στο φως του ιστορικά καταγεγραμμένου.

_{Η ωραία του Πέραν}

Δεν τολμώ να μιλήσω για την προσφυγιά, για τον ξεριζωμό. Το πιο πιθανό είναι να αναλωθώ σε συναισθηματισμούς και ανθρωπιστικές αερολογίες. Αφηγούμαι την ιστορία μιας γυναίκας που έγινε μετανάστης, πρόσφυγας, ξεριζωμένος και κάθε φορά μουδιασμένη παρακολουθώ τον αγώνα, το θάρρος, την πίστη, την αξιοπρέπεια ενός ανθρώπου που συνεχώς αποχωρίζεται και συνεχώς ξεκινά από την αρχή. Η ίδια στέκεται πολύ συχνά στη λέξη «ξένος» και μοιάζει να μη μπορεί να την εννοήσει ( πως ένας άνθρωπος μπορεί να λογίζεται ως ξένος;) ενώ πολλές φορές αναρωτιέται αν δεν βρισκόντουσαν άνθρωποι στα μέρη από όπου πέρασε για να «μας συντρέξουν, τι θα γινόμασταν». Η ιστορία της ανθρωπότητας είναι με έναν τρόπο μια ατελείωτη ιστορία ξεριζωμών και ξενιτιάς κι αυτό είναι κληρονομιά όλων μας.

Δεν ξέρω αν η φύση της δουλειάς του ηθοποιού είναι που επιτρέπει την, πολλές φορές, αλόγιστη εισβολή των αναμνήσεων στο παρόν. Μπορεί αν είχα ακολουθήσει το επάγγελμα του ηλεκτρολόγου μηχανικού, όπως οι σπουδές μου στο Πολυτεχνείο προδιέγραφαν, να ήμουν λιγότερο προσπελάσιμη στις «παρελθοντικές καταιγίδες». Αυτό μου συμβαίνει, είναι γεγονός. Με αυτό ως δεδομένο, το ενδιαφέρον στρέφεται στο πώς κανείς το αξιοποιεί. Η μνήμη είναι δύναμη. Εκεί προτιμώ να στέκομαι. Οι φόβοι είναι για να τους αποδέχεσαι και να τους ξεπερνάς. Ειδάλλως στερείς τον εαυτό σου από το απροσδόκητο, το αναπάντεχο. Δεν ξεχωρίζω τις αναμνήσεις σε ευχάριστες και δυσάρεστες, αλλά σε «συγχωρεμένες» και «ασυγχώρητες». Αυτές οι «ασυγχώρητες» είναι πολύ πονηρές. Δεν έχουν βρει ακόμη τον τρόπο να (συν-) χωρέσουν μέσα σου και έτσι για ένα διάστημα μπορεί να σε ταλαιπωρούν, σου θυμίζουν όμως ταυτόχρονα όλες τις εκκρεμότητες που έχεις με τον εαυτό σου, όλο το δρόμο που έχεις ακόμη να διανύσεις…

_{Η αφήγηση της Αντιγόνης}

Πατρίδα είναι η συγκίνηση που προκαλεί η συνειδητοποίηση της συγγένειας της λέξης «ανάγνωση» με την «αναγνώριση», αυτό το «άγω άνω» που κρύβουν και οι δύο και χρησιμοποιούν με μεγάλη λεπτότητα. Πατρίδα είναι το «μαναράκι μ’» της γιαγιάς μου και οι κουραμπιέδες που ο παππούς «λιάνιζε» κρυφά μετά το φαγητό. Πατρίδα είναι κι όλο αυτό το μπλε και το αλάτι που σε κάνει να κολλάς αλλά δεν το κουνάς από την κουπαστή, που άλλοι μεγάλοι ποιητές κατέγραψαν πολύ καλύτερα από εμένα. Πατρίδα είναι οι άνθρωποι που αγαπάς, η γλώσσα, ο τόπος τους.