Γιώργος Παπαγεωργίου: Την ίδια στιγμή που επιλέγεις τον παράδεισο υπάρχει μια φωνή μέσα σου που σου λέει «μήπως έκανα μαλακία;»
Πρωταγωνιστής της πολυδραστήριας ομάδας ΝΑΜΑ στη νέα της παραγωγή «Η δύναμη του σκότους» πάνω στο κλασικό έργο του Λέοντος Τολστόι, μιλάει για τη μετάβαση του σε δραματικούς ρόλους, τον τυχοδιωκτισμό που φέρει ως ηθοποιός, τις βεβαιότητες και τις απορίες του, τις λάμψεις και τα σκοτάδια του, τα τραγούδια του – γιατί, ναι, ο Γιώργος Παπαγεωργίου τραγουδάει κιόλας.Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή
Το απόγευμα μοιάζει λες και το έχει ευλογήσει ο Γούντι Αλεν. Η βροχή σχηματίζει μικρές λακκούβες στο γραφικό πεζόδρομο που αρχίζει στην κορυφή της Κολοκοτρώνη, λακκούβες που κάθε τόσο ρυτιδιάζουν από καινούργιες ψιχάλες ή που μέσα τους καθρεφτίζονται περαστικοί. Και πίσω από την ξύλινη είσοδο του «42», σε παίρνει η ζεστασιά των νεοϋρκέζικων μπλουζ και τα αρώματα της ζεστής σοκολάτας με πορτοκάλι ή πιπέρι – ό,τι προτιμάς. Μπορεί ο Γιώργος Παπαγεωργίου να μην έχει κάνει ποτέ σινεμά – παρότι πολύ θα το ‘θελε – αλλά τον βρίσκεις κιόλας ενσωματωμένο σ’ αυτό το κινηματογραφικό κάδρο που έμελλε (λίγο οργανωμένα και λίγο από τύχη) να φτιαχτεί γι’ αυτήν τη συνέντευξη κι αυτή τη φωτογράφιση.
Μαυροντυμένος, σε contrast με την πολυχρωμία της μπάρας ή του μπουκέτου με τις κόκκινες τουλίπες που γέρνουν προς το μέρος του, διαψεύδει στιγμιαία την τάση του δημιουργικού χαμαιλεοντισμού που τελικά τον χαρακτηρίζει τα τελευταία χρόνια. Σαν ηθοποιός μπουλουκιού στην «Ωραία του Πέραν» λίγους μήνες νωρίτερα, μύστης στον καθηλωτικό νατουραλισμό του Τολστόϊ και της «Δύναμης του σκότους» τώρα – ως ευτυχές μέλος της ομάδας ΝΑΜΑ – χαρισματικός ποπ περφόρμερ ως frontman των ανερχόμενων Polkar.
Που ανήκεις αλήθεια, Γιώργο Παπαγεωργίου; Ποιο πρόσωπο σου εκπέμπει το δυνατότερο σήμα; «Στη γύρα» απαντά. «Μου αρέσει που είμαι λίγο στη γύρα». Και ο ήχος των μπλουζ από το γειτονικό ηχείο “πατάει” από πείσμα πάνω στη φωνή του.
Μετά από την επιτυχία της «Ωραίας του Πέραν», της πρώτης προσωπικής σου δουλειάς και συν-σκηνοθεσίας αισθάνεσαι μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση;
Θα έλεγα πως αισθάνομαι πιο ώριμος. Και με λιγότερες ανασφάλειες. Ασφαλής, όμως, δεν νοιώθω. Και αποζητώ αυτό το «δεν ξέρω τι μου ξημερώνει» που μου προσφέρει αυτή η δουλειά γενικότερα. Έχω την αίσθηση πως μέσα μας όσοι παίρνουμε την απόφαση να δώσουμε εξετάσεις σε μια δραματική σχολή, αισθανόμαστε εν δυνάμει τυχοδιώκτες.
Μέχρι που μπορεί να σε φτάσει αυτός ο τυχοδιωκτισμός;
Νομίζω ότι μέσα σε κάθε ηθοποιό υπάρχει πάντα η πρόθεση να λειτουργήσει τυχοδιωκτικά και κάπως οφείλει να το κάνει αυτό γιατί είναι το κίνητρο ώστε να καταφέρει να είναι εν κινήσει. Η ησυχία δεν κάνει καλό στην τέχνη του ηθοποιού· η αναστάτωση όμως μπορεί να γεννήσει ερωτήματα, τα ερωτήματα με τη σειρά τους να γεννήσουν απαντήσεις, οι απαντήσεις νέα ερωτήματα και, με κάποιο τρόπο, όλο αυτό προχωράει. Μ’ αυτή την έννοια αισθάνομαι τυχερός γιατί δεν έχω νιώσει εφησυχασμένος σαν επαγγελματίας. Δεν είμαι ηθοποιός του Εθνικού ή του Κρατικού θεάτρου, δεν είμαι μέλος ενός οργανισμού κι έχω τις κεραίες μου ακόμα ανοιχτές.
Κι αν ήσουν ηθοποιός του Εθνικού τι θα έλεγες;
Δεν ξέρω. Μου αρέσει που είμαι λίγο στη γύρα.
Τώρα, κάνεις ένα διάλειμμα από μια ομάδα (του θεάτρου Πόρτα) και ενσωματώνεσαι σε μιαν άλλη. Είσαι πιο ασφαλής με τη συνθήκη της ομαδικής δουλειάς ή απλώς έτυχε;
Με ενδιαφέρει πάντα η ομαδική δουλειά. Έτσι έμαθα εγώ το θέατρο. Να σου πω την αλήθεια το άλλο – εγώ πρωταγωνιστής, εσείς πλαισίωμα, αυτοί κοινό – δεν με αφορά, βαριέμαι από το πρώτο δευτερόλεπτο. Ο θίασος πρέπει να έχει τη λειτουργία μιας ιερής μπάντας, αν δεν είμαστε μαζί τότε η μπάντα θα είναι καταδικασμένη να παράγει πλήξη, οι θεατές θα νοιώσουν ξένοι (και καλά θα κάνουν) και ο μόνος κερδισμένος θα είναι ο εγωισμός του εκάστοτε πρωταγωνιστή.
Αποζητώ το «δεν ξέρω τι μου ξημερώνει» που μου προσφέρει αυτή η δουλειά
Νομίζεις πως θα μπορούσες να είσαι ένας ηθοποιός που κάθε χρόνο θα δουλεύει σε διαφορετικό θίασο;
Ναι. Δεν έχω πρόβλημα με αυτό. Αρκεί να υπάρχει αυτή η λειτουργία μέσα στο θίασο. Ευτυχώς έχω γνωρίσει πολλούς συναδέλφους μέσα στη δουλειά, ώστε να αισθάνομαι οικεία σε μια καινούργια ομάδα και να μην ξεκινάμε εντελώς από το μηδέν.
Ωριμάζοντας μέσα στο θέατρο μπορείς να ορίσεις πια τι είναι αυτό που σε κάνει να ανήκεις εδώ, αδιαπραγμάτευτα;
Η επαφή με το κοινό.
Πως περιγράφεις αυτή την επαφή;
Ως μια επικοινωνία με φιλικούς όρους. Όλα αυτά τα χρόνια έχω εκπαιδευτεί σε δύσκολο και σε εύκολο κοινό, σε απαίδευτο και σε εκπαιδευμένο. Έχω την εντύπωση πως το μόνο που δεν πρέπει να κάνεις είναι να πιστέψεις πως το κοινό σου ανήκει. Η’ ότι είσαι πιο έξυπνος από το κοινό σου. Με το καιρό μια παράσταση βρίσκει το κοινό όπου απευθύνεται και ο ηθοποιός σταδιακά βρίσκει το κοινό που του ταιριάζει.
Αισθάνεσαι ότι υπάρχει κοινό που σε παρακολουθεί;
Είναι πολύ νωρίς να πω κάτι τέτοιο – αν και υπάρχουν άνθρωποι που μου στέλνουν ενθαρρυντικά μηνύματα ή ομολογούν πως παρακολουθούν τις παραστάσεις που παίζω. Θυμάμαι να δοκιμάζω ρούχα σε ένα κατάστημα κι ένας κύριος, επίσης πελάτης, να μου δίνει συγχαρητήρια για μια ερμηνεία μου στο «Πόρτα». Το γεγονός ότι αυτό συμβαίνει μέσα από το θέατρο έχει μια αλήθεια και επιπλέον μια σπανιότητα. Σε κάνει να νιώθεις όπως ο συγγραφέας που κάποιος του δηλώνει πως έχει διαβάσει ένα έργο του. Μια άλλη χημεία προκύπτει τότε, πιο ανθρώπινη γιατί δεν είναι η τηλεοπτική επιτυχία που σε τοποθετεί αμέσως στην ανάγκη κάποιου για μια selfie· είναι διαφορετικό. Κι είναι ένας από τους λόγους που έχω επιμείνει θεατρικά.
Το σινεμά παραμένει απωθημένο σου;
Ναι, παρότι δεν ξέρω αν μπορώ – για βιοποριστικούς λόγους – να μείνω για μια σεζόν εκτός θεάτρου προκειμένου να παίξω σε μια ταινία. Πάντως ναι, εξακολουθεί το σινεμά να μοιάζει με ένα κρυφό φετίχ μου.
Ο θίασος πρέπει να έχει τη λειτουργία μιας ιερής μπάντας· αν δεν είμαστε μαζί τότε η μπάντα θα είναι καταδικασμένη να παράγει πλήξη
Σταδιακά εντρυφείς σε πιο δραματικούς ρόλους. Είναι μια περιοχή που θέλεις να ψάξεις;
Ξεκίνησε τα τελευταία χρόνια κάπως από τον Babe στο «Mojo» σε σκηνοθεσία του Θωμά Μοσχόπουλου, συνεχίστηκε πέρσι με τον Οκτάβιο στις «Ιδιοτροπίες της Μαριάννας» (πάλι με το Θωμά) και φέτος με το Νικήτα στη «Δύναμη του Σκότους» σε σκηνοθεσία της Ελένης Σκότη. Δεν ξέρω, υποθέτω ότι το ένα πράγμα έφερε το άλλο… Μου αρέσει να δοκιμάζω σκοτεινούς ρόλους δίπλα σε δυνατούς σκηνοθέτες. Στο σκοτάδι εξάλλου, χρειάζεσαι ένα φακό για να περπατήσεις.
Τι σου αποκάλυψε η πρώτη ανάγνωση αυτού του σχετικά άγνωστου έργου του Τολστόϊ;
Ότι η ενδοοικογενειακή βία μπορεί να μην έχει όρια. Και έχει ταυτόχρονα κάτι το αλλόκοτα θελκτικό. Ακόμα και να θέλεις να ξεφύγεις, σε έλκει, σε τραβάει.
Τι επικρατεί πιο εύκολα στον άνθρωπο: Το φως ή το σκοτάδι;
Σίγουρα το σκοτάδι. Δυστυχώς, αν με ρωτάς. Και όσο μεγαλώνουμε είμαστε καταδικασμένοι να τακτοποιούμε τα σκοτάδια μας που, χρόνο με το χρόνο, λειτουργούν συσσωρευτικά. Όταν βρίσκεις πάντως το φως πρέπει να το κρατήσεις όσο μπορείς. Ακόμα κι αν δεν μπορείς να το «πιάσεις» άστο να σε πιάσει εκείνο, κλείσε τα μάτια και αφέσου. Είναι σαν να χώνεις τα χέρια σου στην άμμο.
Ποιο είναι το πιο επιδραστικό υλικό ανάμεσα στα δύο για την ανθρώπινη ψυχή;
Μα αυτή δεν είναι και η αιώνια πάλη για την ανθρώπινη ψυχή; Αυτή η μάχη είναι που επιδρά, το καλό και το κακό ταυτόχρονα, η κόλαση και ο παράδεισος που σε διεκδικούν. Και την ίδια στιγμή που επιλέγεις τον παράδεισο υπάρχει μια φωνή μέσα σου που σου λέει «μήπως έκανα μαλακία;».
Το κακό είναι πιο εύκολο να συμβεί από το καλό;
Ναι γιατί, κατά βάθος, είμαστε όλοι σκατάνθρωποι.
Τι σε οδηγεί σε μια τόσο απόλυτη θέση;
Ήταν πάντα αυτή η πεποίθηση μου. Στην επιφάνεια, πολλοί από εμάς, μπορούμε να είμαστε ευγενικοί, να έχουμε τρόπους και μόρφωση, να έχουμε προοδευτικές ιδέες και ανεπτυγμένη την έννοια του ανθρωπισμού. Ωστόσο τι γίνεται αν όλα αυτά δοκιμαστούν κάτω από μια κατάσταση οριακή, ένα πόλεμο για παράδειγμα ή μια κατάσταση απόλυτης φτώχειας και πείνας; Η ιστορία έχει αποδείξει ότι οι άνθρωποι έχουν διαπράξει τα μεγαλύτερα εγκλήματα στον πλανήτη. Το ίδιο δηλώνει και ο Τολστόι στη «Δύναμη του σκότους»: Συμβαίνει ένα φρικτό έγκλημα και σταδιακά βυθίζει όλο και πιο πολύ στο σκοτάδι μια οικογένεια.
Μου αρέσει να δοκιμάζω σκοτεινούς ρόλους δίπλα σε δυνατούς σκηνοθέτες. Στο σκοτάδι χρειάζεσαι ένα φακό για να περπατήσεις
Πρέπει να ζήσει κανείς μια ακραία κατάσταση ή μια τέτοια πλευρά μας παραμονεύει, ανά πάσα στιγμή, να εκτεθεί;
Όλοι έχουμε μέσα μας το καλό και το κακό και σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή, κατά πλειοψηφία τουλάχιστον, το κακό είναι αυτό που θα επικρατήσει. Ο πολύς κόσμος σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι θα επιλέξει τον εύκολο δρόμο, το δρόμο με τις λιγότερες απώλειες προκειμένου να επιβιώσει. Το κακό, δηλαδή, θα τον ρουφήξει. Το πρώτο ένστικτο του ανθρώπου ήταν και θα είναι η επιβίωση. Αν, ας πούμε, κάποια στιγμή εμφανιστεί κάποιος και υπό απειλή όπλου σου ζητεί να επιλέξεις αν θα πεθάνω εγώ ή εσύ, δεν θα είναι ζήτημα κακίας αν προτείνεις το δικό μου θάνατο. Υπάρχει το σημείο μηδέν που γεννιέται ο ήρωας – παρότι πολύ εύκολα χρησιμοποιούμε λέξεις σαν αυτή.
Υποθέτω πως δεν έχεις ικανό τον εαυτό σου να δράσει ηρωικά;
Θα ήμουν γελοίος αν απαντούσα, καταφατικά, ότι θα επέλεγα το δρόμο του ήρωα.
Αυτή την περίοδο που ζούμε με τι φλερτάρουν περισσότερο οι άνθρωποι γύρω μας, με τη φωτεινή ή την πιο σκοτεινή τους πλευρά;
Οι σκοτεινές εποχές ξυπνάνε σκοτεινές περιοχές. Δείτε τι γίνεται στην Ευρώπη με την άνοδο του νεοφασισμού. Δεν χρειάζεται πολλή σκέψη.
Είναι ο νεοφασισμός η μεγαλύτερη πρόκληση της εποχής μας;
Ναι. Προφανώς και είναι κάτι που αρνούμαστε να δεχθούμε ότι συμβαίνει – ίσως γιατί πρέπει να κοιτάξουμε και τις ζωές μας κάποια στιγμή. Ωστόσο αισθάνομαι ήδη κουρασμένος να παρατηρώ αυτή τη διαδρομή της ακροδεξιάς ανόδου. Και πιστεύω πως όλοι, λόγω της κρίσης, είμαστε κοινωνικά κουρασμένοι, αν όχι διαλυμένοι. Κι όταν πια θα έρθει αυτό για να εγκατασταθεί σαν μια αμετάβλητη αλήθεια, δεν νομίζω ότι θα συναντήσει αντιστάσεις. Εύχομαι μόνο να μην χυθεί αίμα. Κάπου διάβασα ότι ζούμε μια από τις πιο ειρηνικές περιόδους της ανθρώπινης ιστορίας και παρόλα αυτά παγκοσμίως νομίζουμε ότι έχουμε πέσει σε μια μαύρη τρύπα.
Όταν βρίσκεις το φως πρέπει να το κρατήσεις όσο μπορείς. Είναι σαν να χώνεις τα χέρια σου στην άμμο
Εσύ που κατατάσσεις τον εαυτό σου; Δίνεις την εντύπωση ενός ανθρώπου εκ φύσεως αισιόδοξου. Είναι έτσι;
Όχι. Πιέζω τον εαυτό μου να λειτουργεί έτσι μπας και με πιστέψω.
Πως νικάς τα προσωπικά σου σκοτάδια;
Με τη δουλειά μου. Το θέατρο και τη μουσική. Και με καμιά βόλτα στην Αρχαία Αγορά. Πάντα πιάνει.
Γελάς κάθε μέρα. Με τι;
Γελάω πολύ με τα διάφορα meme στο internet, με την υποδοχή της Μαρούλας και της φουντωτής της ουράς και όποτε κάνουμε live με τη μπάντα μου, τους Polkar.
Οι οποίοι παρότι ξεκίνησαν σαν ένα πείραμα ολοένα και εξελίσσονται. Ποια είναι τα επόμενα σχέδια των Polkar;
Αυτή η μπάντα, ξεκίνησε σαν παράλληλο project εφηβικού χαρακτήρα και πράγματι έχει πάρει έναν άλλο δρόμο. Έχει μπει σε μια επαγγελματική πορεία χωρίς ωστόσο να το αντιμετωπίζω ως δουλειά…
