GR 80s: Στοιχεία για τη δεκαετία του ’80 στην Τεχνόπολη (photo gallery)

Πέρασα την πύλη της Τεχνόπολης με μια περίεργη η αίσθηση, που όλο και μεγάλωνε καθώς περιεργαζόμουν κάποια από τα χιλιάδες εκθέματα, περιμένοντας να ξεκινήσει η δημοσιογραφική ξενάγηση. Μια αίσθηση που πιστεύω πως θα συμμερίζονται όλοι όσοι είναι μεταξύ 45 και 55 χρόνων: ότι η ατομική μας εμπειρία ξαφνικά γίνεται ιστορία.

Καθώς περιεργαζόμουν το χρονολόγιο των πολιτικών εξελίξεων που κατέχει κεντρική θέση στην έκθεση –η εκτίναξη της πολιτικής συμμετοχής σημάδεψε αυτή τη δεκαετία, προτού δώσει τη θέση της σε περισσότερο ατομικιστικές επιλογές– κοίταζα «το μέγα πλήθος και το μέγα πάθος» στις φωτογραφίες των προεκλογικών συγκεντρώσεων. «Ήμουν κι εγώ εκεί…» σκέφτηκα.

Στο κέντρο της αίθουσας αυτής, που διακοσμούν ψηφοδέλτια όλων των κομμάτων κρεμασμένα από το ταβάνι, δεσπόζουν δυο μεγάλα τραπέζια-προθήκες: στο ένα χαρτογραφούνται τόποι εξουσίας, από την Χαριλάου Τρικούπη και την Ρηγίλλης μέχρι το Άλσος Νέας Σμύρνης όπου λάμβανε χώρα το ετήσιο φεστιβάλ του ΚΚΕ Εσωτερικού.

Δίπλα του, ένα «διόραμα» που συνέθετε επιτόπου, μπροστά στα μάτια μας, ο Ντένης Βαγγόπουλος, ένας από μεγαλύτερους συλλέκτες πλέι-μομπίλ στην Ελλάδα και τον κόσμο. Θέμα του μια στιγμή καμπής στη δεκαετία του ’80: η επιστροφή του Ανδρέα Παπανδρέου από το Χέρφιλντ στο αεροδρόμιο του Ελληνικού και το περίφημο νεύμα του προς την Δήμητρα Λιάνη… Όχι, κατά τη διάρκεια της ξενάγησης δεν προλάβαμε να δούμε με τι θα μοιάζουν τα πλέι-μομπίλ που καλούνται να «ενσαρκώσουν» τους δύο αυτούς ήρωες της δεκαετίας.

Όμως η πολιτική της δεκαετίας του ’80 δεν περιορίζεται στους «πρωταγωνιστές». Περιμετρικά της κεντρικής αίθουσας (στο κτίριο του Μηχανουργείου), η έκθεση αφηγείται τις βαθύτερες και ουσιαστικότερες αλλαγές που μεσολάβησαν. Τον γενικότερο εκδημοκρατισμό της πολιτικής και κοινωνικής ζωής, όπως η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, που σχολιάζεται υπαινικτικά μέσα από ένα διπλό έκθεμα: δύο δίκοχα τοποθετημένα σε μια προθήκη. Το ένα, κάποιου μαχητή του ΕΛΑΣ, δάνειο από μουσείο, το άλλο πανομοιότυπο, πράσινο, με τα σύμβολα του ΠΑΣΟΚ!

Τις αλλαγές στην Παιδεία, που υπογραμμίζει, ανάμεσα σε άλλα, μια προσεκτικά διπλωμένη μαθητική ποδιά, τις αλλαγές στη θέση της γυναίκας και της αντίληψης για τις έμφυλες ταυτότητες και τη σεξουαλικότητα, την ιδεολογία, τα δικαιώματα κ.ά.

Μια αίθουσα είναι αφιερωμένη στην αστυνομική καταστολή, που συνέβαλε στη διαμόρφωση μιας συγκρουσιακής νεανικής κουλτούρας, αλλά και στο φαινόμενο της ένοπλης βίας και τρομοκρατίας: Πάνω σε μια προθήκη, μια γραφομηχανή, ένα κατεστραμμένο σαρανταπεντάρι, αλλά και κάποιες παλιές σακούλες του Μινιόν και του Κατράντζου (που πυρπολήθηκαν το 1980) αναλαμβάνουν να διατυπώσουν ένα σιωπηλό σχόλιο για την πιο οδυνηρή πτυχή αυτής της δεκαετίας.

Τέλος, ένα τόπι ύφασμα της Πειραϊκής-Πατραϊκής, αλλά και ένα τζιπ Pony (το βραχύβιο ελληνικής κατασκευής αυτοκίνητο), αναλαμβάνουν να μας «μιλήσουν» για τις μεγάλες αποτυχίες της δεκαετίας. «Συμπαθούμε τη δεκαετία του ’80, όχι όμως την οικονομική της πολιτική και τα ελλείμματα που παρήγαγε», μας λέει ο Παναγής Παναγιωτόπουλος, που μαζί με τον Βασίλη Βαμβακά είναι οι δύο γενικοί επιστημονικοί επιμελητές της έκθεσης. Και μας θυμίζει πως «η έκθεση δεν αφορά μια νοσταλγική ματιά στο παρελθόν. Μιλάει και για το παρόν».

Ο Ανδρέας Παπανδρέου, το ΠΑΣΟΚ, η πολιτική, αυτοί ήταν οι μόνοι πρωταγωνιστές της δεκαετίας; Αντί άλλης απάντησης, οι δύο επιμελητές μας καλούν να αφήσουμε το κεντρικό κτίριο και να περιπλανηθούμε στους υπόλοιπους χώρους της Τεχνόπολης. Σε κάθε έναν από τους οποίους εκδιπλώνεται και μια διαφορετική πτυχή της κουλτούρας της δεκαετίας του ’80, αναδεικνύοντας τον άλλο της πρωταγωνιστή: την κατανάλωση και την εξατομίκευση.

Αίφνης, μέσα στο χώρο της Αποθήκης, ο καθηγητής Αρχιτεκτονικής Κώστας Τσιαμπάος έχει «χτίσει» ένα αθηναϊκό διαμέρισμα του ’80, με υλικά και έπιπλα της εποχής. Όλα σε φυσικό μέγεθος, εκτός από το ύψος, αφού είναι αρκετά χαμηλοτάβανο για να δημιουργεί στον επισκέπτη του την αίσθηση της ασφυξίας! Λεπτομέρεια: Ανάμεσα στο βιβλία που βρίσκονται τοποθετημένα στη βιβλιοθήκη του διαμερίσματος, και ένα του Γ. Αριστηνού με τίτλο: Κρίση (Αφήγημα)…

Με μια παρόμοια λογική αναβίωσης, ο επισκέπτης στην περιήγησή του θα συναντήσει ένα πλήρως λειτουργικό «ουφάδικο», μάλιστα με μηχανήματα που δεν απαιτούν κέρμα, μια ντισκοτέκ, αλλά και μια πληθώρα καταναλωτικών αντικειμένων και έργων μαζικής κουλτούρας (περί τα 4.000 συνολικά, που δάνεισαν 220 εθελοντές), που εικονογραφούν και σχολιάζουν μια πολυπρισματική ματιά στη δεκαετία του ’80.

Με την έκθεση GR 80s ο θεατής δεν «ξεμπερδεύει» με μία μόνο επίσκεψη. Δεν επιβάλλεται στον επισκέπτη της, αλλά τον αφήνει ελεύθερο, να «χαθεί» μέσα στο πλήθος των τεκμηρίων της. Άλλωστε, όπως σχολίασε ο συν-επιμελητής Βασίλης Βαμβακάς, «το μήνυμά της είναι πως ποτέ δεν υπάρχει ένα μονοσήμαντο μήνυμα»…

Περισσότερες πληροφορίες για την έκθεση αλλά και τις εκδηλώσεις που την συνοδεύουν στην Τεχνόπολη (masterclasses, workshops, διαλέξεις, ημερίδες, προβολές, ειδικές εκθέσεις) και τις παράλληλες δράσεις στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, στο http://www.gr80s.gr/