Βιβλία στο… κομοδίνο: 5 νέες εκδόσεις που ξεχωρίζουν
Είναι πολλοί οι λόγοι για τους οποίους σε τραβάει κοντά του ένα βιβλίο και σε κάνει να το ξεχωρίσεις από τον πάγκο, να το πιάσεις στα χέρια σου, να το ξεφυλλίσεις: είναι η εμπιστοσύνη στον συγγραφέα, είναι η εκτίμηση στον μεταφραστή (εφόσον είναι ξένο), είναι το θέμα ασφαλώς -είτε πρόκειται για λογοτεχνία, είτε πρόκειται για non fiction-, είναι η πορεία και η ιστορία του εκδοτικού οίκου που στεγάζει την έκδοση, μπορεί να είναι ακόμη κι ένα γοητευτικό εξώφυλλό ή όλα μαζί τα παραπάνω. Είναι πολλοί και διαφορετικοί οι λόγοι για τους οποίους ο καθένας από εμάς επιλέγει ένα βιβλίο. Οι προτάσεις που ακολουθούν πληρούν τουλάχιστον ένα από τα παραπάνω κριτήρια. Εύχομαι να συμπέσουν τα κριτήριά μας.Όλγα Σελλά
Volker Weidermann «Οστάνδη 1936, Στέφαν Τσβάιχ και Γιόσεφ Ροτ – Το καλοκαίρι πριν από το σκότος», μετάφραση Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Αγρα.
ΟΣΤΑΝΔΗ 1936. Η βελγική παραθαλάσσια πόλη δέχεται στα θέρετρά της πλήθος καλλιτέχνες, διανοούμενους αλλά και αλλόφρονες, που βρίσκονται εκεί μετέωροι μπροστά στο θέαμα της αβύσσου που θα προκαλέσουν σύντομα ο φασισμός και ο πόλεμος στην Ευρώπη. Εδώ βρίσκεται και ο Στέφαν Τσβάιχ, ένας άνθρωπος σε κρίση : ο Γερμανός εκδότης του τον έχει μόλις απορρίψει, ο γάμος του είναι στα πρόθυρα της διάλυσης και το σπίτι του στην Αυστρία δεν το νιώθει πια οικείο. Μαζί με τη Λόττε, την ερωμένη του, αναζητά καταφύγιο σε αυτόν τον παράδεισο με τους χαλαρούς περιπάτους και τις ομπρέλες για τον ήλιο. Και εδώ ακριβώς επανασυνδέεται με τον αποξενωμένο φίλο του Γιόζεφ Ροτ. Ερωτεύεται κι εκείνος, για μια τελευταία φορά, τη συγγραφέα Ίρμγκαρντ Κόυν, η οποία απλώς ήθελε να ξεφύγει από τη χώρα των καμένων βιβλίων. Ο έρωτας του Ροτ και της νεαρής παθιασμένης Κόυν είναι τόσο αναπάντεχος όσο εξωπραγματική φαίνεται η φιλία μεταξύ του ευκατάστατου Τσβάιχ και του γερού πότη Ροτ. Στην Οστάνδη αυτό το καλοκαίρι βρίσκονται επίσης όλοι όσοι δεν έχουν πλέον σπίτι στη ναζιστική Γερμανία. Ο Έγκον Κις και ο Έρνστ Τόλλερ, ο Άρθουρ Καίστλερ και ο Χέρμαν Κέστεν, οι «απαγορευμένοι» ποιητές και συγγραφείς. Ο Φόλκερ Βάιντερμαν αφηγείται τα όνειρά τους, τους έρωτές τους, την απελπισία τους. Προς στιγμήν μια εύθραυστη ευδαιμονία δημιουργείται• καθώς όμως η Ευρώπη βυθίζεται στο σκοτάδι, οι φίλοι βρίσκονται παγιδευμένοι σε ένα αλλόκοτο είδος διακοπών, κοιτάζοντας τον κόσμο γύρω τους να τυλίγεται στις φλόγες.
«Κρατάνε ομήρους στο Ολυμπιακό Χωριό. Έλα γρήγορα». […] Πηγαινοερχόμασταν απ’ το μπαλκόνι στην τηλεόραση του σαλονιού κι αναρωτιόμασταν πού ήταν εγκατεστημένη η κάμερα που τραβούσε όσα εκτυλίσσονταν μόλις είκοσι ή τριάντα μέτρα πιο πάνω από εκεί όπου βρισκόμασταν. Οι εικόνες δεν έδειχναν τίποτα που να μην μπορούμε να το δούμε και μόνοι μας σκύβοντας λίγο, κι ωστόσο όλα έμοιαζαν διαφορετικά στην οθόνη. Οι εξηγήσεις που μετέδιδε το δεύτερο γερμανικό κανάλι μάς έδιναν κάποια στοιχεία: τον άντρα με το λευκό καπέλο τον αποκαλούσαν Ίσα, ήταν ο αρχηγός του παλαιστινιακού κομάντο Μαύρος Σεπτέμβρης, που είχε επιτεθεί στο κτίριο του Ισραήλ στις τεσσερισήμισι τα χαράματα. Ένας άντρας είχε σκοτωθεί, ο πρώτος νεκρός Ισραηλινός, τον είχαν πετάξει μπροστά στην είσοδο του αριθμού 31, λίγο πριν γεμίσουν το μέρος προκηρύξεις με τα αιτήματα της τρομοκρατικής ομάδας. Ζητούσαν την απελευθέρωση διακοσίων τριάντα τεσσάρων Παλαιστινίων, καθώς και της Ουλρίκε Μάινχοφ και του Αντρέας Μπάαντερ, απειλώντας να εκτελέσουν τους ομήρους.
Ο Ματέρν ήταν επτά ετών το 1972, τη χρονιά που έντεκα Ισραηλινοί αθλητές εκτελούνται εν ψυχρώ στο Μόναχο. Το μυθιστόρημα συνδέεται με ένα συλλογικό συμβάν, τους Ολυμπιακοί Αγώνες και με ένα προσωπικό συμβάν. Η λογοτεχνία συμπληρώνει εδώ το έργο του ιστορικού με τη συναισθηματική ένταση που απουσιάζει από τα βιβλία ιστορίας, καθώς ο κεντρικός ήρωας ζει μια ιστορία πάθους, στο περιθώριο των τρομερών γεγονότων.
Αμος Οζ, «Ιούδας», μετάφραση Μάγκυ Κοέν, εκδ. Καστανιώτης.
Ιερουσαλήμ, 1959. Ο νεαρός φοιτητής Σμούελ Ας αναγκάζεται να διακόψει τις σπουδές του και βρίσκει καταφύγιο σε ένα πέτρινο σπίτι με παράξενους ένοικους. Εκεί κερδίζει τα προς το ζην κρατώντας συντροφιά σε έναν εβδομηντάχρονο άνδρα, μορφωμένο όσο και εκκεντρικό, τον Γκέρσομ Βαλντ. Οι συζητήσεις τους για την ιστορία, την πολιτική, τη θρησκεία, την ανθρώπινη φύση, είναι παθιασμένες. Όμως κάτω από την ίδια στέγη, μένει η σαγηνευτική και μυστηριώδης Ατάλια Αμπραβανέλ. Η ίδια συνδέεται με μια παραγνωρισμένη φυσιογνωμία του σιωνιστικού κινήματος, με κάποιον που προσπάθησε να αλλάξει την ίδια τη συγκρότηση του κράτους του Ισραήλ. Ο ντροπαλός και ευαίσθητος Σμούελ αναστατώνεται από την παρουσία της και αρχίζει να ερωτεύεται τη μεγαλύτερή του γυναίκα. Ο Ιούδας, το τελευταίο αριστούργημα του Άμοζ Οζ, είναι ένα προκλητικό μυθιστόρημα ιδεών και συγχρόνως η αφήγηση μιας απεγνωσμένης αγάπης, με υποβλητικό σκηνικό τα χειμωνιάτικα τοπία μιας διχοτομημένης πόλης. Ένα σπουδαίο έργο αναφοράς για να κατανοήσουμε την ψυχή μιας ολόκληρης χώρας, τη σχέση ανάμεσα στον ιουδαϊσμό και τον χριστιανισμό, καθώς και μια συναρπαστική σπουδή πάνω στις μορφές του «προδότη».
Ο Αμος Οζ μάλλον είναι ο συγγραφέας που επιχειρεί ν’ αγγίξει μ’ έναν δικό του τρόπο την ιστορία του τόπου του και να την αφηγηθεί τόσο στους συμπατριώτες του όσο και στους ανθρώπους που ζουν εκτός Ισραήλ. Και το καταφέρνει, πάντα, σε κάθε βιβλίο του, με τρυφερότητα, με αγάπη, με πολλή γνώση, με σοφία.
Σάμαρ Γιάζμπεκ, «Οι πύλες του Τίποτα», μετ. Αγγελική Σιγούρου, εκδ. Καστανιώτης.
Η Σάμαρ Γιάζμπεκ, από τον Αύγουστο του 2012 ως τον Αύγουστο του 2013, πέρασε λαθραία τρεις φορές τα σύνορα της πατρίδας της. Με πλαστή ταυτότητα, αποτόλμησε μια άκρως επικίνδυνη περιπλάνηση στον Βορρά της φλεγόμενης Συρίας. Ήταν όμως αποφασισμένη να δει με τα ίδια της τα μάτια την πραγματικότητα μιας επίγειας κόλασης. Έζησε ανάμεσα στους αμάχους, τους ακτιβιστές και τους μαχητές και κατέγραψε τη ματιά όλων, όχι μόνο των απλών ανθρώπων και των επαναστατών, αλλά και των ηγετών των τζιχαντιστικών οργανώσεων. Αυτούσιες μαρτυρίες που φωτίζουν, μέσα από ένα πλήθος συνταρακτικών λεπτομερειών, κάθε πτυχή ενός εξαιρετικά σύνθετου πολέμου, από το ειρηνικό ξεκίνημα της επανάστασης ως τη διάβρωση της πορείας της και τη σκοτεινή έλευση του Ισλαμικού Κράτους. Η συγγραφέας αποχωρίζεται και πάλι τον τόπο της, επιστρέφει στην εξορία και ύστερα από ένα χρόνο απόλυτης σιγής καταφέρνει να αποτυπώσει, απροκάλυπτα και τολμηρά, τις συγκλονιστικές της εμπειρίες. Ιστορίες αβάσταχτα σκληρές εναλλάσσονται με εικόνες που λάμπουν από ανθρωπιά μέσα στις στάχτες. Οι πύλες του Τίποτα είναι ένα ιστορικό ντοκουμέντο και ένα αφήγημα υψηλής έντασης, μια σπαρακτική καταβύθιση στα συντρίμμια των προδομένων ονείρων ενός λαού που δοκιμάζεται.
Επειδή ο καλύτερος τρόπος να καταλάβουμε είναι ν’ ακούσουμε τους ανθρώπους που τα βίωσαν.
Αλέξανδρος Μωυσής, «1898-1944, Το πανόραμα του Νισήμ Λεβή, Οι στερεοσκοπικές φωτογραφίες και τα ταξίδια ενός Γιαννιώτη γιατρού», εκδ. Καπόν.
Αυτό το βιβλίο κι αν ακουμπα την ιστορία. Και η αλήθεια είναι ότι συγκινήθηκα δύο φορές μ’ αυτό το βιβλίο. Πρώτον για ό,τι αποτύπωσε ο γιατρός και φωτογράφος Νισήμ Λεβή, μέλος επιφανούς οικογένειας της ρωμανιώτικης εβραϊκής κοινότητας των Ιωαννίωνν και δεύτερον γιατί σ’ αυτούς τους δύσκολους καιρούς, κάποιοι εκδότες συνεχίζουν να επενδύουν κόπους και χρήματα σε λευκώματα. Ενα βιβλίο που ασφαλώς είναι και ένα γοητευτικό ταξίδι στο χρόνο, που ξεκινά από την τελευταία δεκαπενταετία της οθωμανικής κυριαρχίας στα Ιωάννινα και διατρέχει όλα τα σημαντικά ιστορικά γεγονότα της εποχής, μια γοητευτική περιήγηση στα κοσμοπολίτικα κέντρα του τότε κόσμου, κυρίως όμως ένας ελάχιστος φόρος τιμής σε ένα πλήθος ανθρώπων που διαφορετικά θα παρέμεναν απλά ονόματα στον κατάλογο θυμάτων στο Μουσείο του Ολοκαυτώματος.
