Επιστροφή στα βασικά: Το θέατρο μιλάει ξανά για την αγάπη
Το θεματολόγιο του θεάτρου ανοίγεται ξανά – μετά την κυριαρχία των πιο πολιτικών θεμάτων – στον έρωτα, τις διαπροσωπικές επαφές, τις οικογενειακές σχέσεις. Ηθοποιοί και σκηνοθέτες σχολιάζουν.
Δεν πέρασαν περισσότερα από έξι χρόνια, όταν η οικονομική κρίση αναθεωρούσε οριστικά τις προτεραιότητες μας, αξιώνοντας νέα δεδομένα στην καθημερινή ζωή και σε όλες τις εκφάνσεις του δημοσίου βίου. Με τα πλέον ευαίσθητα αντανακλαστικά το θέατρο στράφηκε ακαριαία σε καθαρόαιμα πολιτικά κείμενα, κάνοντας πολλούς δημιουργούς να δίνουν απόλυτη προτεραιότητα στο πιο ενεργό θέατρο, ξανακοιτάζοντας με επικαιρικό παλμό από τον Μπρεχτ ως τον Αριστοφάνη και παραγκωνίζοντας την «ανώδυνη» θεματολογία που μιλούσε για τις κοινωνικές και διαπροσωπικές σχέσεις.
Η, σε εξέλιξη, θεατρική σεζόν πάλι, όχι πολύ μακριά από την περίοδο που τα έργα για τον έρωτα και την αγάπη φάνταζαν με έργα «πολυτελείας» μοιάζει να επαναπροσδιορίζει την, μέχρι τώρα, επικρατούσα θεματολογία. Πίσω στα βασικά, θα λέγαμε, με το χέρι – κυριολεκτικά – στην καρδιά. Στην αμετακίνητη σταθερά των κλασικών κειμένων που ολοένα διευρύνει το πεδίο της, οι παραστάσεις που θέτουν στον πυρήνα τους την αγάπη, την ερωτική συνύπαρξη ή ακόμα και τις οικογενειακές σχέσεις, κερδίζουν επίσης έδαφος.
«Για μεγάλο διάστημα εγκαταστάθηκε το post modern στην ελληνική σκηνή. Κι έπειτα ακολούθησαν τα θέματα με αφορμή την κρίση. Νομίζω όμως πως εξαντλήθηκε η φόρμα που θέλει να δουλεύεται το κείμενο στις πρόβες – μας κούρασε το θέατρο του αυτοσχεδιασμού. Κι επιπλέον ό,τι πιο συντηρητικό μπορεί τώρα να ανέβει στο θέατρο σχετίζεται με την κρίση – μας κούρασε και η δραματουργία της κρίσης. Προφανώς γιατί ο τρόπος με τον οποίο ασχολήθηκε το θέατρο με αυτήν δεν άφησε τίποτε γόνιμο στη σχέση μας με το ίδιο το πρόβλημα. Κι έτσι αμβλύνθηκε η ευαισθησία μας γύρω από αυτά τα θέματα» διαπιστώνει ο σκηνοθέτης Γιάννης Καλαβριανός που βρίσκεται στην τελευταία φάση προβών για τα «Ανεμοδαρμένα ύψη» της Έμιλι Μπροντέ που ανεβαίνουν στις 11 Φεβρουαρίου στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος.
«Ανεμοδαρμένα ύψη», ΚΘΒΕ
Γιάννης Καλαβριανός: Mας κούρασε το θέατρο του αυτοσχεδιασμού και η δραματουργία της κρίσης
Δοκιμάζοντας την πρώτη μεγάλη σκηνοθεσία του μετά την έρευνα του για το μεσαιωνικό ερωτικό δράμα «Αβελάρδος και Ελοϊζα», ο Γιάννης Καλαβριανός διευκρινίζει πως η ομάδα των Sforaris ουδέποτε επηρεάστηκε από το mainstream ρεύμα. «Δεν περίμενα να δω πως διαμορφώνεται η μόδα στο θέατρο για να επιλέξω το επόμενο έργο. Η σκέψη για τα “Ανεμοδαρμένα ύψη” έρχεται σαν συνέχεια του “Αβελάρδου” και συγχρόνως εντάσσεται στο πλαίσιο μιας τριλογίας την οποία θα ολοκληρώσει ο “Φρανκεστάιν”. Σε ότι με αφορά δεν ξέρω αν μας έχει λείψει η ενασχόληση με τη θεματική του έρωτα αλλά σίγουρα επιστρέφουμε στο λόγο, επιστρέφουμε στα κείμενα» εξηγεί. Γι’ αυτό και ο σκηνοθέτης απομακρύνει την ανάγνωση του από την εκδοχή του ρομάντζου και το αντιμετωπίζει όπως ακριβώς είναι: «Σαν μια σύγχρονη τραγωδία, την ολοκληρωτική καταστροφή δύο οίκων που τροφοδοτείται από έναν ανεκπλήρωτο έρωτα μεταξύ της Κάθριν Έρνσω και του Χήθκλιφ».
Γιάννης Καλαβριανός
Ο κοινωνικός προσανατολισμός του θεάτρου «Πορεία» με τις sold out παραστάσεις της «Μεγάλης Χίμαιρας» και των «Τριών Αδελφών» εμπλουτίζεται με την ερωτική κωμωδία για την απιστία του Ευγένιου Λαμπίς«ΤρειςΕυτυχισμένοι» σε σκηνοθεσία του Γιάννη Χουβαρδά πάνω σε μια ιδέα του παραγωγού και καλλιτεχνικού διευθυντή του, Δημήτρη Τάρλοου. «Είναι αλήθεια πως το αθηναϊκό θέατρο κινείται μέσα από τάσεις· εγώ όχι» τονίζει, μη εντάσσοντας την τρίτη παραγωγή του θεάτρου στο διαφαινόμενο ρεύμα. «Ομολογώ πως δεν σκέφτομαι σαν παραγωγός. Επιλέγω τα έργα που με συγκινούν κι αφού συγκινούν εμένα σκέφτομαι πως θα ενδιαφέρουν κι άλλους» εξηγεί. Ο Δημήτρης Τάρλοου προσπαθεί να ερμηνεύσει το ανανεωμένο ενδιαφέρον του ελληνικού θεάτρου για την αγάπη ως έναν τρόπο αντίδρασης «στη βία και στη μιζέρια». «Βεβαίως, ακόμα και τον έρωτα έχει σημασία πως τον αντιμετωπίζει κανείς θεατρικά για να έχει νόημα. Σημασία έχει κάθε θεματική να την αναγνωρίζουμε μέσα από τα μάτια της ποίησης. Η ποίηση είναι, κατά την άποψη μου, που λείπει από το ελληνικό θέατρο».
Αλκηστις Πουλοπούλου, Δημήτρης Τάρλοου και Χρήστος Λούλης στους «ΤρειςΕυτυχισμένους», Πορεία
Δημήτρης Τάρλοου: Το αθηναϊκό θέατρο κινείται μέσα από τάσεις· εγώ όχι. Δεν σκέφτομαι σαν παραγωγός.
Κατά το πρώτο μισό της σεζόν, η ανταπόκριση του κοινού σε καθαρόαιμες ιστορίες αγάπης όπως το νεόκοπο σπονδυλωτό έργο του Ζοέλ Πομερά «Η επανένωση της Βόρειας και της Νότιας Κορέας» που σκηνοθέτησε ο Νίκος Μαστοράκης για το Θέατρο Τέχνης, «Η ωραία του Πέραν» του Δημήτριου Παπαδόπουλου με το δίδυμο Παπαγεωργίου – Φρυδά, η ερωτική κωμωδία «Ring» με τους Θανάση Τσαλταμπάση και Μαρίνα Καλογήρου σημείωναν εκτός από καλλιτεχνική και εμπορική επιτυχία.
Χάρης Φραγκούλης και Κατερίνα Λυπηρίδου στην «Επανένωση της Βόρειας με τη Νότια Κορέα», Θέατρο Τέχνης
Στο πλαίσιο μιας τάσης ή όχι, η νέα ευρωπαϊκή δραματουργία ανοίγεται πλέον στο ουμανιστικό θέατρο, επιδιώκοντας – όπως αναφέρεται και σε κείμενα ανάλυσης του ξένου τύπου – μια ευκαιρία για τον θεατή να βρει και πάλι τον εαυτό του ύστερα από την οικονομική, καπιταλιστική κυριαρχία που τον απομάκρυναν (και εξακολουθούν να τον απομακρύνουν) από τις βασικές του ανάγκες. «Είναι αλήθεια ότι ταρακουνηθήκαμε πολύ από την κρίση. Αυτό ωστόσο δεν μπορεί να σημαίνει ότι θα καταπιανόμαστε με την αδικία στις δομές της κοινωνίας και μόνο. Η’ ότι δεν θα ασχοληθούμε ξανά με ζωτικά θέματα όπως ο έρωτας και ο θάνατος! Πότε στ’ αλήθεια σταματάς να διαπραγματεύεσαι με τόσο στοιχειώδη ζητήματα;» αναρωτιέται ο Παντελής Δεντάκης ο οποίος σκηνοθετεί την ομάδα των 4Frontal στη «Σοφία Λασκαρίδου, μια αγάπη μεγάλη» για την κεντρική σκηνή του 104· την τραγική και μοιραία ερωτική ιστορία ανάμεσα στη ζωγράφο και τον ποιητή Περικλή Γιαννόπουλο.
Αμαλία Νίνου και Σταύρος Γιαννουλάδης στη «Σοφία Λασκαρίδου, μια αγάπη μεγάλη», 104
Παντελής Δεντάκης: Είναι αλήθεια ότι ταρακουνηθήκαμε πολύ από την κρίση. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα ασχοληθούμε ξανά με ζωτικά θέματα όπως ο έρωτας και ο θάνατος
Έχοντας εκτενώς ασχοληθεί με το αμιγώς πολιτικό θέατρο, είτε ως ηθοποιός είτε ως σκηνοθέτης, ο Παντελής Δεντάκης διαπιστώνει πως στα προηγούμενα χρόνια της κρίσης «υπήρξε μια αμηχανία να διαχειριστούμε τα πολιτικά θέματα που μας έφερναν πιο κοντά σε αυτό που βιώναμε, ίσως γιατί στο τέλος δεν νιώθαμε ότι μέσα από τέτοιες διεργασίες τα πράγματα εξελίχθηκαν καλύτερα. Κι αυτή είναι μια πολύ απογοητευτική διαπίστωση για μια κοινωνία που προσπαθεί να βρει λίγο φως στην καθημερινότητα της και το μόνο με το οποίο έρχεται τελικά αντιμέτωπη είναι η απόγνωση και το τέλος των ψευδαισθήσεων».
Παντελής Δεντάκης
Την ίδια στιγμή, που ο Παντελής Δεντάκης υπογράφει τη σκηνοθεσία της «Σοφίας Λασκαρίδου», βρίσκεται σε πρόβες και για την επίκαιρη διασκευή του εμβληματικού έργου του Ντάριο Φο «Δεν πληρώνομαι, δεν πληρώνω» που πρόκειται ν’ ανέβει στα τέλη Φεβρουαρίου στο Θέατρο Τέχνης. Ο ίδιος βρίσκει πως είναι η ίδια η πύκνωση της κρίσης που οδηγεί στη θεματολογία των προσωπικών σχέσεων αφού «ένα σωσίβιο μας έχει μείνει και είναι η επαφή μας με τον άλλο. Δυστυχώς, η κρίση οδηγεί σε μοναχικές πορείες τους ανθρώπους που αντί να συμπορεύονται μέσα στη δυσκολία, χωρίζουν. Ίσως λοιπόν έχουμε ανάγκη να δούμε τι μας κρατάει μαζί».
Ευγενία Δημητροπούλου και Μάρκος Παπαδοκωνσταντάκης στη «Στέλλα Βιολάντη» στο θέατρο Χώρα
Πέραν από τις διαπροσωπικές σχέσεις που θίγονται έμμεσα ή άμεσα σε παραστάσεις οι οποίες παίζονται ήδη ή μόλις έχουν κάνει πρεμιέρα («Ο φόβος τρώει τα σωθικά» στο Θέατρο Τέχνης σε σκηνοθεσία Σίμου Κακάλα, «Persona» στο Θέατρο του Νέου Κόσμου σε σκηνοθεσία των Δημήτρη Αγαρτζίδη και Δέσποινας Αναστάσογλου, «Στέλλα Βιολάντη» από το Γιώργο Λύρα στο θέατρο «Χώρα», «Φοβάσαι;» σε σκηνοθεσία της Έλενας Καρακούλη στο «Ιλίσια Βολανάκη», «Πνεύμονες» σε σκηνοθεσία Δημήτρη Λάλου στο «Tempus Verum», «Το πεπρωμένο ονομάζεται Κλοτίλδη» από τους Αμαλία Καβάλη και Γιάννη Σοφολόγη στο «Bios») σε περίοπτη θέση μέσα στην τρέχουσα θεατρική περίοδο έχει βρεθεί και η θεματολογία της οικογένειας, είτε με θετικό είτε με αρνητικό πρόσημο, αφομοιώνοντας ποικίλες πτυχές της οικογενειακής ζωής που λίγο – πολύ, όλοι αναγνωρίζουμε. Στο εκρηκτικό και αλληγορικό «Στέλλα κοιμήσου» του Εθνικού θεάτρου σε σκηνοθεσία του Γιάννη Οικονομίδη έχουν προστεθεί ο «Αύγουστος», η «Δεύτερη φωνή» και σε επανάληψη το «Για όνομα» – όλα σε σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη.
Ειρήνη Φαναριώτη: Το θέατρο δεν μπορεί να λογίζεται ως κάτι άλλο από την καθημερινή ζωή, τους προβληματισμούς και τα συναισθήματα μας
Η Ειρήνη Φαναριώτη στο «Κορίτσι του Λύκου», Θέατρο του Νέου Κόσμου
«Λογικό είναι το θέατρο να παρακολουθεί ό,τι μας αφορά» παρατηρεί η ηθοποιός Ειρήνη Φαναριώτη που, όπως και τα δύο προηγούμενα χρόνια με τις παραστάσεις της ομάδας της Terre de semis, έτσι και στη φετινή παραγωγή του «Κοριτσιού του λύκου» που ανεβαίνει στο Δώμα του Θεάτρου του Νέου Κόσμου καταγράφει την πορεία ζωής της Λουσί – μιας γυναίκας που θα μπορούσε να ζει στο διπλανό διαμέρισμα – στις σχέσεις με τους άλλους, τον έρωτα, το θάνατο. «Το θέατρο δεν μπορεί να λογίζεται ως κάτι άλλο από την καθημερινή ζωή, τους προβληματισμούς και τα συναισθήματα μας. Ούτε καν το να πηγαίνουμε στο θέατρο είναι μια άλλη κατάσταση έξω από την καθημερινότητα μας. Είναι η συνέχεια στην ημέρα ενός ανθρώπου και ίσως ένας χώρος για να του προσφέρει περισσότερα ερεθίσματα».
