Γάκης, Μπιμπής, Μουστάκα – Ομάδα Ιδέα: Το “Αλφα” δεν είναι το “Βρετάνια” με τα χρυσοχοΐα της Βουκουρεστίου
Τι κάνουν τους τελευταίους μήνες τρεις νέοι ηθοποιοί απέναντι από το Πολυτεχνείο, σ’ ένα θέατρο που παρέμενε για χρόνια ανενεργό, σε μια περιοχή εκτός του θεατρικού χάρτη και εν μέσω μια δύσκολης σεζόν; Απάντηση: Κάνουν θέατρο. Με επιτυχία.Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή
Τρία πούλμαν γεμάτα με παιδιά προστίθενται στο θόρυβο της πρωινής Πατησίων. Η στοά του θεάτρου «Αλφα» μοιάζει να δουλεύει σαν ηχείο για τις, έτσι κι αλλιώς, ζωηρές φωνές τους. Πέντε μήνες τώρα και η ζωή έχει επιστρέψει στην πιο γνωστή στοά της μεγάλης λεωφόρου. Η εγκατάσταση της ομάδας «Ιδέα», του Κώστα Γάκη, του Κωνσταντίνου Μπιμπή και της Αθηνάς Μουστάκα (που εδώ συμπράττουν με τον παραγωγό Λευτέρη Πλασκοβίτη) αποδεικνύεται, παρά τα προγνωστικά, αποδοτική. Κι όμως, συμβαίνει· απέναντι από το Πολυτεχνείο, σ’ ένα θέατρο που παρέμενε για χρόνια ανενεργό και μια περιοχή εξορισμένη από το θεατρικό χάρτη.
«Στην αρχή υπήρχαν πολλοί, γνωστοί και συνάδελφοι, που μας έλεγαν “μα καλά, θα κάνετε θέατρο εδώ;» ομολογεί ο Κώστας Γάκης που ανακουφισμένος βλέπει σήμερα το «Άλφα – Ιδέα», μέρα με τη μέρα, να κερδίζει κι από κάτι. «Είναι μια δυναμική, σε εξέλιξη διαδικασία, και δεν μπορεί να περιγραφεί με παρελθοντικούς όρους. Προς το παρόν, έχουμε καταφέρει να φέρουμε κόσμο που δεν ήξερε καθόλου αυτό το θέατρο. Μας βοηθούν πολύ ο Στέφανος Ληναίος και η Ελλη Φωτίου με το νοίκι, είναι σαν συγγενείς μας. Κάνουμε θέατρο, οργανώνουμε στο φουαγιέ live, βραδιές stand up comedy, αναγνώσεις για ν’ ανοίξουμε τη βεντάλια των συμβάντων που φιλοξενούνται και γενικά είμαστε πολύ ανοιχτοί σε ό,τι κάνουμε».
Με τον καιρό, τα γειτονικά καταστήματα άρχισαν να μένουν ανοιχτά για περισσότερη ώρα ενώ η καθημερινή εμφάνιση των σχολείων είναι ότι πιο πολύβουο συμβαίνει στην Πατησίων – προφανώς μετά τις πορείες και τις διαδηλώσεις. Ο Κώστας Γάκης διαπιστώνει πως «σιγά – σιγά αλλάζει το τοπίο κι αξίζει πολύ αυτό· να μπαίνεις εκεί όπου τα πράγματα είναι σε άρση και σε αναμονή».
Κώστας Γάκης
Ωστόσο, η γειτνίαση με τον χώρο του Πολυτεχνείου είναι μια σταθερά ανοιχτή πρόκληση. Τα βράδια των μεγάλων επεισοδίων ή των επετείων το θέατρο παρέμεινε αναγκαστικά κλειστό. Και θα παραμείνει κλειστό σε αντίστοιχες περιπτώσεις στο μέλλον. Αλλά αυτό το «ξέραμε και πριν αποφασίσουμε να δουλέψουμε εδώ» εξηγεί ο Κωνσταντίνος Μπιμπής. «Αυτή είναι η Αθήνα. Για εμάς δεν θα είχε νόημα να οχυρωθούμε σ’ ένα θέατρο εκτός κέντρου ώστε να μπορεί να έρχεται ευκολότερα ο κόσμος. Βρισκόμαστε σ’ ένα σημείο της πόλης αντιπροσωπευτικό, με τα παιδιά των Εξαρχείων, τους μετανάστες της Πατησίων, τις χαμηλές κοινωνικές τάξεις Ελλήνων και ξένων. Εδώ, δεν είναι το θέατρο “Βρετάνια” στο οποίο για να φτάσεις κατεβαίνεις τον πεζόδρομο της Βουκουρεστίου με τα χρυσοχοΐα και τα φιρμάτα μαγαζιά της και στο οποίο καταλήγεις αφού περάσεις από το Zonars. Το Άλφα δεν είναι αυτό και δεν θέλουμε να είναι αυτό».
Κωνσταντίνος Μπιμπής
Στα μάτια των τριών αυτών παιδιών, η, για όλους τους άλλους, καθαρή “τρέλα” του «Αλφα» – και μάλιστα κατά τη χειρότερη χρονιά της ελληνικής κρίσης – είναι μια κίνηση πολιτική. Όπως πολιτική ορίζουν την, εδώ και τρία χρόνια, απόφαση τους να λειτουργούν ως παραγωγοί του εαυτού τους. Η απρόσμενη εμπορική επιτυχία του «Ρωμαίος και Ιουλιέτα για δύο» τους πρόσφερε την ευκαιρία που αποζητούσαν. Επένδυσαν τα έσοδα τους (στο σχήμα της παραγωγής δεν συμμετέχει η Αθηνά Μουστάκα) σε νέα εγχειρήματα και τελικά στη δική τους στέγη. «Κάναμε αυτή την αποκοτιά πρώτον γιατί είχαμε κουραστεί να συνδιαλεγόμαστε με τους θεατρικούς παραγωγούς της Αθήνας και δεύτερον γιατί βλέπαμε πως τα θέατρα έχουν αρχίσει να συσσωρεύονται είτε σε μπουζουξήδες και μεγάλες εταιρίες, είτε σε παραγωγούς που έχουν βαρεθεί αυτή τη δουλειά».
Κάναμε αυτή την αποκοτιά γιατί βλέπαμε πως τα θέατρα έχουν αρχίσει να συσσωρεύονται σε μπουζουξήδες και μεγάλες εταιρίες
Χωρίς κεφάλαια ή χορηγίες ιδιωτών, χωρίς καμία περαιτέρω ενίσχυση ή παρουσία από το υπουργείο Πολιτισμού – παρότι η ομάδα έχει ταξιδέψει σε έξι φεστιβάλ ανά τον κόσμο – παρά μόνο με τα έσοδα που κερδίζουν από τα εισιτήρια, προχωρούν στο επόμενο βήμα οργανώνοντας τον ολοκληρωμένο σχεδιασμό της επόμενης περιόδου· όπου το ανέβασμα μιας κωμωδίας και προσκεκλημένοι από την Ελλάδα και το εξωτερικό θα διευρύνουν τις δράσεις τους.
Πριν από σχεδόν έξι χρόνια, ο Κώστας Γάκης – δάσκαλος τότε της Αθηνάς Μουστάκα στη δραματική σχολή του Γιώργου Αρμένη και σκηνοθέτης του Κωνσταντίνου Μπιμπή στο θεσσαλωνικιώτικο ανέβασμα του «Οδυσσεβάχ» έφερνε, ως ο εμπειρότερος των τριών, το σπόρο της ομάδας. «Νομίζω πως όταν συναντηθήκαμε νιώσαμε τι σημαίνει ισχύς εν τη ενώσει. Κι αυτό επιβεβαιώθηκε, όταν το φθινόπωρο του 2011, καταφέραμε μέσα σε ένα μήνα να ετοιμάσουμε την πρώτη εκδοχή του “Ρωμαίου” για λογαριασμό του Low Budget Festival. Πολύ γρήγορα και οι δύο τους διένυσαν την όποια απόσταση – την ηλικιακή και την απόσταση της ιδιότητας. Έτσι κι αλλιώς αναζητώ ηθοποιούς που είναι απολύτως συνένοχοι στη δημιουργία μιας παράστασης. Δεν χρειάστηκε καθόλου να κάνω το μπαμπά ή το δάσκαλο» σημειώνει ο Κώστας Γάκης ξυπνώντας την τρυφερότητα της παλιάς μαθήτριας του. «Μέσα στην ομάδα βιώνεις την προστασία της φωλιάς κι έχεις τη βοήθεια και τη συμπαράσταση των ανθρώπων με τους οποίους μοιράζεσαι κοινά όνειρα. Για μένα η “Ιδέα” είναι ο σπίτι μου, η οικογένεια μου» λέει η Αθηνά Μουστάκα.
Αθηνά Μουστάκα
Από τα πρώτα βήματα της «Ιδέας» ως σήμερα, εκτός από μια δυνατή φιλία, τους ενώνει η ίδια λαχτάρα: Του λαϊκού θεάτρου. «Έχουμε βαθιά πίστη για το θέατρο που αφορά τον πολύ κόσμο, για το συγκινησιακό θέατρο, για το θέατρο που στοχεύει να κάνει τον κόσμο να νιώσει κι όχι τόσο να σκεφτεί». Μια θέση που έρχεται να εξηγήσει εξηγεί και γιατί, παρότι νεανική ομάδα διάλεξαν – ανάμεσα σε τόσους εναλλακτικούς χώρους που βρήκαν ξενοίκιαστους – μια κλασική, ιστορική σκηνή. «Τέτοιοι είμαστε» σχολιάζουν. «Θέλουμε φουαγιέ και ιταλική σκηνή. Έχουμε μια αγάπη για το κλασικό θέατρο».
Και όταν λένε κλασικό δεν αναφέρονται μόνο στην αρχιτεκτονική αλλά στο ύφος και είδος του θεάτρου. Ο Γάκης το βαφτίζει μεσογειακό θέατρο γιατί «η μεσογειακή λεκάνη έχει μια ζεστασιά ψυχής, μια καλοσύνη, μια ευρυχωρία. Το θέατρο που μας αφορά έχει πίστη στην παράδοση και ανοίγει δημιουργικό διάλογο με αυτή. Διαφωνούμε δηλαδή με το σκανδιναβικό πρότυπο που έχει επιβληθεί· δεν πιστεύουμε στο σπάσιμο της αφήγησης μ’ αυτό τον τρόπο, μας αρέσει να δημιουργούμε ρήγματα μεν αλλά για να βοηθήσουμε την κατανόηση του έργου δε» εξηγεί.
Στα ταξίδια και τις συμμετοχές τους σε φεστιβάλ του εξωτερικού, από την Ισπανία και τη Σερβία ως το Μεξικό, επιδιώκουν να συνομιλούν με «το χειροποίητο θέατρο της βάσης», με ομάδες δηλαδή που, όπως κι αυτοί, παράγουν κι εξελίσσονται στα όρια του κατεστημένου θεατρικού προϊόντος. Οι τρεις τους ετοιμάζουν βαλίτσες για την Πορτογαλία εκεί όπου θα παρουσιάσουν εκτός από τον «Ρωμαίο και Ιουλιέτα για δύο» και τη δεύτερη παραγωγή τους, «Το δέντρο του Οιδίποδα» ενώ πρόσφατα δέχθηκαν πρόταση να συμμετέχουν σε φεστιβάλ της Νότιας Κορέας που θα διοργανωθεί τον προσεχή Σεπτέμβριο με θεματική πάνω στη δημοκρατία και την ειρήνη. «Πολιτισμική ανταλλαγή δεν είναι μόνο ο Καστελούτσι και ο Μπομπ Γουίλσον» τονίζουν. «Μια ανταλλαγή δεν γίνεται να εξυπηρετεί αποκλειστικά αυτό το επίπεδο τέχνης που επιλέγουν τα κρατικά θέατρα και τα μεγάλα ιδρύματα. Υπάρχει και το υπόστρωμα του θεάτρου».
