Μπορούν οι επιχορηγήσεις να σώσουν το ελληνικό θέατρο;

Ο θεσμός των επιχορηγήσεων επιστρέφει αλλά τι, στ’ αλήθεια, μπορεί να περιμένει από αυτόν το ελληνικό θέατρο; Τέσσερις άνθρωποι του θεάτρου, ο Θωμάς Μοσχόπουλος, ο Δημήτρης Τάρλοου, ο Γιώργος Λυκιαρδόπουλος και ο Θανάσης Ζερίτης σχολιάζουν και προτείνουν.

03.03.2017

Ο πρώτος ενθουσιασμός και η θετική υποδοχή της είδησης πως επανέρχονται οι θεατρικές επιχορηγήσεις μοιάζει με μια βαθιά ανάσα ανακούφισης για το σύνολο της θεατρικής κοινότητας. Είναι όμως αρκετή;

Η υπουργός Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου – εν μέσω της πιο δύσκολης χρονιάς για το θέατρο στη διάρκεια της κρίσης – ανακοίνωσε πως ενεργοποιεί εκ νέου το θεσμό της επιχορήγησης για θεατρικά-χορευτικά σχήματα και ομάδες που είτε βρίσκονται σταθερά μέσα στην παραγωγή και με μόνιμη στέγη είτε έχουν τριετή παρουσία. Αρμόδιες πενταμελείς επιτροπές θα κληθούν να αξιολογήσουν τις προτάσεις των σχημάτων για την επόμενη σεζόν (2017-2018) ώστε να ανακοινώσουν τις αποφάσεις τους τον προσεχή Μάιο – βάσει των οποίων θα κατανεμηθεί 1.5 εκατομμύριο ευρώ.

Ωστόσο, πως θα εφαρμοστεί αυτή η πρωτοβουλία; Θα αποτελέσουν κομμάτι ενός ευρύτερου προγράμματος για το θέατρο ή θα περιοριστούν σε μια τυπική οικονομική στήριξη; Θα ακολουθηθούν αξιοκρατικές διαδικασίες ή θα δικαιωθεί ο φόβος όσων ήδη μιλούν για ενίσχυση συγκεκριμένων σχημάτων;

Τέσσερις εκπρόσωποι του θεατρικού κόσμου από διαφορετική δημιουργική θέση ο καθένας – και οι οποίοι ήδη ετοιμάζουν τις προτάσεις τους για επιχορήγηση – σχολιάζουν τη χειρονομία του υπουργείου και καταθέτουν τις απόψεις και τις ενστάσεις τους για το πως αυτός ο θεσμός μπορεί στ’ αλήθεια να σώσει το ελληνικό θέατρο.

Θανάσης Ζερίτης, ηθοποιός – σκηνοθέτης της ομάδας 4Frontal

Ας σκεφτούμε θετικά. Δεν επικροτώ δηλαδή την τακτική των περισσότερων που συνηθίζουν να αμφισβητούν κάτι πριν το δουν να υλοποιείται. Επομένως αν οι επιχορηγήσεις επανέλθουν με αξιοκρατικά κριτήρια σαφώς και θα βοηθήσουν. Για τις νεότερες ομάδες πιθανώς να είναι και σωτήριες. Ξέρετε το χαράτσι που επιβάλλεται σε κάθε ομάδα απλώς επειδή υπάρχει είναι μεγάλο βάσανο. Ισως λοιπόν, χάρη στις επιχορηγήσεις κάποια σχήματα να μπορέσουν να διατηρηθούν στη ζωή για μεγαλύτερο διάστημα. Εμείς πάντως, ως 4Frontal θα το παλέψουμε.

Γιώργος Λυκιαρδόπουλος, θεατρικός παραγωγός

Προκειμένου να πιάσει τόπο η πρωτοβουλία του υπουργείου Πολιτισμού, οι θεατρικές επιχορηγήσεις θα πρέπει να λειτουργήσουν μέσα σ’ ένα συνδυασμό παρόμοιων χειρονομιών. Ας μη γελιόμαστε, μόνο η επιχορήγηση δεν είναι αρκετή. Προφανώς και κρίνεται θετικά αλλά είναι ένα εργαλείο που πρέπει να χρησιμοποιηθεί σωστά για να αποδώσει. Πρέπει δηλαδή να συλλειτουργήσει με ειδικά μέτρα που θα ελαφρύνουν τα βάρη μιας Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρίας (το καθεστώς κάτω από το οποίο λειτουργούν οι ομάδες) οι οποίες φορολογούνται σαν κανονικές επιχειρήσεις και από την άλλη να συνδέεται και με υποχρεώσεις στους επιχορηγούμενους θιάσους προς μια εξωστρέφεια, μια δυναμική προς τα έξω – σε φεστιβάλ του εξωτερικού για παράδειγμα. Επιπλέον, είναι απαραίτητο να υπάρχει – εκτός της αρχικής αξιολόγησης μιας παραγωγής προς επιχορήγηση – και απολογισμός του έργου της. Καταλαβαίνετε δηλαδή, πως οι επιχορηγήσεις θα έχουν πραγματικό αποτέλεσμα, αν ενταχθούν σ’ ένα καλοδουλεμένο σύστημα. Φαντάζομαι πως περιττεύει να επισημάνω ότι επιβάλλεται η αξιοκρατική διαδικασία και η ενίσχυση των νέων ομάδων αλλά και όλων όσων δυσκολεύονται να επιζήσουν κάνοντας αυτό που αγαπούν, δηλαδή θέατρο.

Θωμάς Μοσχόπουλος, σκηνοθέτης και καλλιτεχνικός διευθυντής του θεάτρου «Πόρτα»

Θα ήθελα να δω τα κριτήρια και το σκεπτικό πίσω από αυτή την κίνηση. Να δούμε αν έχει στόχο ή αν προκύπτει εξαιτίας ηθικών δεσμεύσεων της υπουργού Πολιτισμού και ενδεχομένως ως αποτέλεσμα κάποιου πολιτικού εντυπωσιασμού. Είναι ανάγκη δηλαδή, οι επιχορηγήσεις να γίνουν μέρος μιας συνολικότερης πολιτικής για το θέατρο κι όχι να λειτουργήσουν σαν πυροτέχνημα. Ομολογώ πάντως, πως σε αυτή την πρώιμη φάση και εν μέσω του υπερπληθωρισμού των παραστάσεων στην Αθήνα η προϋπόθεση της τριετούς παρουσίας είναι μια καλή αρχή η οποία και ενισχύει τα θέατρα με σταθερή παρουσία αλλά κλείνει και το μάτι στις νέες ομάδες. Σε ότι αφορά στο «Πόρτα», αν καταφέρουμε να πάρουμε επιχορήγηση για του χρόνου θα είναι μια σοβαρή ανακούφιση, η οποία ίσως απομακρύνει τον κίνδυνο να κλείσουμε στο άμεσο μέλλον.

Δημήτρης Τάρλου, ηθοποιός – σκηνοθέτης, καλλιτεχνικός διευθυντής του θεάτρου «Πορεία»

Καταρχάς, είναι θετικό ότι ανακοινώνεται η επαναφορά του θεσμού των επιχορηγήσεων. Ωστόσο μια ανακοίνωση δεν αρκεί. Καλό είναι να δούμε πως θα εφαρμοστεί στη πράξη. Οι επιχορηγήσεις από μόνες τους είναι μεν χρήσιμες αλλά θα είχαν πολύ καλύτερο αποτέλεσμα αν εντάσσονταν σ’ ένα πλαίσιο γύρω από την χρηματοδότηση της Τέχνης· αν για παράδειγμα συνδυάζονταν με την ιδιωτική χορηγία και τα απαραίτητα κίνητρα για να ενεργοποιηθεί αυτή. Επιπλέον, θα πρέπει παράλληλα με τις παραγωγές που θα χρηματοδοτηθούν να υπάρχει κι ένα καλό σύστημα ελέγχου το οποίο να διαπιστώνει εκ των υστέρων αν από κάθε ομάδα ή θέατρο τηρήθηκαν τα συμφωνηθέντα ως όφειλαν.