Θεατής: Το Στρίψιμο της βίδας στο Θέατρο Άνεσις

Εντυπώσεις από το έργο «Το στρίψιμο της βίδας» του Χένρι Τζέιμς που παρουσιάζεται στο θέατρο Άνεσις σε σκηνοθεσία του Δημοσθένη Παπαδόπουλου.

14.03.2017

Το έργο

Η νουβέλα αυτή αποτελεί το σπουδαιότερο δημιούργημα του Αμερικανού συγγραφέα Χένρι Τζέιμς (1898). Πρόκειται για δύσκολο κείμενο που συνδυάζει ρεαλιστικά με υπερρεαλιστικά στοιχεία, την αίσθηση με την παραίσθηση, σε ένα πλέγμα αιωρούμενης απειλής και φόβου θανάτου.

Υπόθεση

Μια φτωχή κοπέλα ανταποκρινόμενη σε αγγελία αναλαμβάνει χρέη παιδαγωγού σε ένα πλουσιόσπιτο. Ο μοναδικός και παράδοξος ωστόσο όρος που δέχεται από το αφεντικό της είναι να μην τον απασχολήσει ποτέ και για κανέναν λόγο. Η γυναίκα γνωρίζει τα δύο παιδιά, την κόρη και τον ζωηρότερο νεαρό και ανάμεσά τους αναπτύσσονται περίεργοι δεσμοί.

Σταδιακά η γκουβερνάντα αποκτά διάφορες εμμονές, όπως αίσθηση παρουσιών, επιβολή του φανταστικού, ανεξήγητες σκιές. Η πραγματικότητα γίνεται τόσο για εκείνη όσο και για τον περίγυρό της δυσχερής και δυσδιάκριτη. Δύο κόσμοι διαφορετικοί μεταξύ τους, ένας αληθινός και ένας πλασματικός δημιουργούν έναν νέο, ακαθόριστο και με απρόοπτες συνέπειες για όλους.

Η Παράσταση

Η βασική αίσθηση είναι ότι η όλη προσέγγιση έγινε με αφαιρετική διάθεση, επιβεβαιώνεται εξάλλου εκ πρώτης και από τον λιτό σκηνικό χώρο. Δύο ηθοποιοί αναλαμβάνουν όλους τους ρόλους με μεταβάσεις τουλάχιστον απλοϊκές.

Η σκηνοθετική ιδέα μπορεί μεν να χαρακτηρίζεται από μοντερνισμό και λιτότητα στα εκφραστικά μέσα, εξαντλείται όμως τελικά στα όρια μιας -ενδιαφέρουσας σε στιγμές- εικαστικής σύνθεσης που δίνει έμφαση μόνο στην εικονοποιία. Το πέρα δώθε με τις πελώριες κουρτίνες που χρησιμεύουν ως μετάβαση σε χώρους, χρόνους και καταστάσεις, οι σκιές, ο φωτισμός με κεριά, αρχικά μπορεί να εντυπωσιάζουν, στην εξέλιξη όμως κουράζουν και αποσπούν, μεταφέροντας και περιορίζοντας την όποια “κίνηση” μόνο εκεί, οδηγώντας τη διασκευή σε αστοχίες ως προς την ουσία και με βαρύτητα μόνο ως προς το περιτύλιγμα, αν και εκεί ακόμα μπορεί κάποιος να εντοπίσει ατυχείς στιγμές (λόγου χάρη τα δημοτικά τραγούδια της Τσαλιγοπούλου που δεν κουμπώνουν σε αυτήν την μεταμοντέρνα εκδοχή). Προβληματικές θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν και οι ερμηνείες, πολυσύνθετες από επιλογή, μένουν όμως στην επιφάνεια.

Η Θάλεια Ματίκα, με τον κύριο ρόλο της γκουβερνάντας, διακρίνεται από εκφραστική σκληρότητα και υπερβολικές στιγμές, χωρίς ωστόσο να εκλείπουν και οι καλές. Ο Ιάσωνας Παπαματθαίου κινείται περισσότερο διεκπεραιωτικά στο σύνολο των ρόλων του, δύσκολα μπορεί κάποιος να εντοπίσει την ουσιαστική εναλλαγή καθώς υπάρχει η παρόμοια, επίπεδη προσέγγιση, διαφορετικοί ρόλοι μεν – είτε αντρικοί, είτε γυναικείοι- , άνευ διαφοροποίησης δε, συνολική αχρωμία και επιτήδευση το αποτέλεσμα.

Το Σύνολο

Αν κάποιος δεν έχει μελετήσει την ιστορία μπορεί εύκολα να χαθεί καθώς οι σκηνοθετικές και οι ερμηνευτικές αδυναμίες δεν βοηθούν στην περίσταση ενός εκ φύσεως δυσνόητου κειμένου.