Η Αλεξία Καλτσίκη και η Άννα Μάσχα μόλις διαπίστωσαν πως είναι συγγενείς
Θα μπορούσαν να είναι φίλες, συγγενείς ή κάτι τέτοιο. Να έχουν δουλέψει στην ίδια ομάδα, στα ίδια θέατρα, στα ίδια έργα. Η Αλεξία Καλτσίκη και η Αννα Μάσχα βρίσκουν, για πρώτη φορά, η μία την άλλη στη σκηνή του «Θερισμού» του Εθνικού θεάτρου και ανακαλύπτουν ξαφνικά πόσα πολλά τις συνδέουν στην Τέχνη και στον τρόπο που βλέπουν τον κόσμο.Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή
Στην πραγματικότητα, η Αλεξία Καλτσίκη και η Αννα Μάσχα γνωρίστηκαν μόλις τώρα· για την ακρίβεια λίγους μήνες πριν, στην πρόβα του «Θερισμού», του νέου έργου του Δημήτρη Δημητριάδη που ανεβαίνει από τη Νέα Σκηνή σε σκηνοθεσία Δημήτρη Τάρλοου. Στην πραγματικότητα, δεν χρειάζονταν να πουν πολλά για να διαπιστώσουν, όσα διαπιστώνει κι ένα εξωτερικό βλέμμα. Δύο σημαντικές πρωταγωνίστριες με παρόμοιες καταβολές, με κοινές περιοχές έρευνας κι ενδιαφέροντος, κοινές ανησυχίες εντός κι εκτός θεάτρου. Δυο γυναίκες που συγγενεύουν, που συμφωνούν και το επιβεβαιώνουν με την πιο απλή χειρονομία· αυτό το «έλα, πες κι εσύ».
Συνεργάζεστε για πρώτη φορά, παρότι συναντηθήκατε κάποια περίοδο στο «Αμόρε».
Αλεξία Καλτσίκη Συνεργάστηκα με το «Αμόρε» την ίδια περίοδο που ήταν εκεί η Αννα. Θυμάμαι, τότε την αναγνώριζα ως «κολόνα» του θεάτρου. Ωστόσο, εγώ είχα μια νομαδική συμπεριφορά στο θέατρο, έπαιρνα τους δρόμους!
Αννα Μάσχα Πρέπει και δημόσια να ομολογήσω πως είμαι φαν της Αλεξίας. Της το έχω πει πολλές φορές εξάλλου και την παρακολουθώ σταθερά.
Αν. Μασ. Δεν θα εγκλώβιζα το θέατρο που με απασχολεί μέσα σε ένα είδος, όχι. Δεν προτιμώ τον τρόπο του τάδε ή του δείνα. Άλλα είναι τα αιτήματα μου κι ας ακουστούν κλισέ. Καταρχάς, θέλω να υπάρχει επικοινωνία, αυτή που ωστόσο κατακτάται δύσκολα. Μια βαθιά επικοινωνία που τελικά μας επιτρέπει να συνδεόμαστε κι ας μην συμφωνούμε πάντα. Θέλω να πω ότι δεν είναι μόνο τα έργα, οι ρόλοι και οι συνεργασίες…
Αν. Μασ. Πιο δημιουργικές ναι, θα ήμασταν.
Αννα Μάσχα: Ίσως θα έπρεπε να είχα αρχίσει να ψάχνομαι εκτός ομάδας νωρίτερα
Η Αννα είναι παιδί μιας ομάδας, η Αλεξία πάλι όχι. Θα θέλατε, καθεμιά προσωπικά, να έχει εξελιχθεί κάτι διαφορετικά στην πορεία των πραγμάτων μέσα στο θέατρο;
Αν. Μασ. Η ομάδα μου έχει κάνει καλό αν και ίσως, κάποια στιγμή με άφησε στάσιμη. Όταν γνωρίζεσαι πια τόσο καλά με τους άλλους, καμιά φορά μοιάζει να παγώνει ο χρόνος, ζεις μια βαρεμάρα. Βαριέσαι και τον εαυτό σου, σε βαριούνται και οι άλλοι, ξέρουν τι να περιμένουν από σένα με το που θα ανοίξεις το στόμα σου· κι εσύ δεν το ανοίγεις για να τους εκπλήξεις αλλά τ’ ανοίγεις με τον ίδιο τρόπο που το άνοιγες πάντα. Οπότε, ίσως, θα έπρεπε να είχα αρχίσει να ψάχνομαι αλλού νωρίτερα. Στην ζυγαριά όμως, τα καλά είναι πιο πολλά. Και την ίδια ώρα, εξαρτάται από την ιδιοσυγκρασία του καθενός. Το τι μπορεί να αντέξει ο καθένας… Θυμάμαι, για παράδειγμα, πως μου είχε κάνει πρόταση ο Λευτέρης Βογιατζής και δεν την δέχθηκα· ήμουν φυσικά στο «Αμόρε» αλλά φοβόμουν έτσι κι αλλιώς. Μου άρεσε η ομάδα μας, την “βρίσκαμε” με άλλο τρόπο, πιο παιχνιδιάρικο. Φυσικά και ζήλευα πολύ όταν έβλεπα τις παραστάσεις του Λευτέρη μα την ίδια ώρα σκεφτόμουν πως «δεν πειράζει». Με λίγα λόγια, αυτό που μου συνέβη στο θέατρο, ταίριαζε στο χαρακτήρα μου.
Αλεξία Καλτσίκη: Θα ήθελα να υπάρξει ένας χώρος όπου θα μπορώ να ψάχνω πραγματικά τα μέσα μου, κάνοντας τα πιο χαζά λάθη που μπορώ
Αλ. Καλ. Στο μυαλό μου αυτό που ορίζει μια ομάδα είναι ο κοινός στόχος. Συνθήκη που έχω αισθανθεί δουλεύοντας τόσο με το Λευτέρη Βογιατζή όσο και με τον Ανατόλι Βασίλιεφ. Μπορεί να μην υπήρχε ονομασμένη ομάδα αλλά ήταν εξίσου ισχυρός ο στόχος και το ζητούμενο για όλους. Κάτι με ένωνε με τους άλλους. Με αυτή την έννοια, ως ένα σημείο ακούμπησα την έννοια της ομάδας. Από την άλλη πιστεύω πολύ αυτό που είπε η Αννα: Πως ο καθένας κάνει αυτό που μπορεί και αντέχει. Η πραγματικότητα σου αποδεικνύει τι αληθινά θέλεις. Από την άλλη, εκείνο που θα ήθελα, ειδικά μεγαλώνοντας, είναι να υπάρξει ένα τοπίο, ένας χώρος όπου θα μπορώ να ψάχνω πραγματικά τα μέσα μου, κάνοντας τα πιο χαζά λάθη που μπορώ. Μου λείπει η αίσθηση ότι εδώ είμαστε για να κάνουμε λάθη. Πιστεύω ότι αυτό είναι αναγκαίο, ένας χώρος πραγματικής ανταλλαγής.
Αν. Μασ. Αχ, ναι έχει. Κι έχει και την απενοχοποίηση ότι δεν υπάρχει προηγούμενο. Ξέρεις ότι δεν παίζεις τον «Αμλετ» για χιλιοστή φορά. Μου αρέσει η φρεσκάδα του καινούργιου και το κατάλαβα και πέρυσι αυτό παίζοντας σε έργο του Τριαρίδη.
Θεωρείτε πως το ελληνικό κείμενο θα έπρεπε να έχει γνωρίσει μεγαλύτερη άνθιση στα χρόνια της κρίσης;
Αν. Μασ. Θυμάμαι από την εποχή του «Αμόρε»- όπου είχαμε σταθερά εικόνα για την παραγωγή καινούργιων έργων στο εξωτερικό, στην Αγγλία και στη Γερμανία – μου είχε κάνει εντύπωση η διαρκής παραγωγή όπου μέσα σε 100 νέα κείμενα υπήρχαν και πέντε εξαιρετικά. Επομένως δεν είναι μόνο η κοινωνική συνθήκη που μπορεί να επιβάλλει μιαν άνθηση αλλά και η στήριξη του νέου έργου. Γιατί ακόμα κι αν κάποιος γράψει ένα ωραίο έργο, πως ανεβαίνει αυτό; Στο «Αμόρε» για παράδειγμα παίρναμε επιδότηση από το υπουργείο Πολιτισμού και είχαμε στήσει ένα εργαστήρι θεατρικών συγγραφέων, το οποίο ήταν εξαιρετικά δημιουργικό.
Αλεξία Καλτσίκη: Yπάρχουν ακόμα άνθρωποι που αγαπούν τη ζωή τόσο, ώστε και τα δυσάρεστα αποτελούν ένα αναπόσπαστο κομμάτι της
Αλ. Καλ. Ακριβώς. Δεν νομίζω ότι έχει να κάνει τόσο με το ότι δεν γράφονται έργα αλλά περισσότερο με το πως βρίσκουν το δρόμο τους μέχρι τη σκηνή. Θα πρέπει να υπάρχουν και οι θεσμικοί μηχανισμοί που να δημιουργούν τις κατάλληλες βάσεις. Εξάλλου, για μένα παραμένει ένα μεγάλο ερώτημα το πως διαχειρίζεσαι την κρίση μέσα από υλικά τέχνης. Ο άνθρωπος βομβαρδίζεται τόσο πολύ από την πραγματικότητα που είναι ένα μεγάλο ζήτημα να μπορέσεις να την μετατρέψεις σε κάτι άλλο. Νομίζω πως χρειάζεται μιαν απόσταση για να διαχειριστείς την κρίση επί της ουσίας.
Αννα Μάσχα: Eξακολουθούμε να ζούμε σε μια μισογυνική κοινωνία, παρά τα σοβαρά άλματα προς τα μπρος
Αν. Μασ. Το έργο μιλάει για μια τεράστια κρίση αλλά όχι για την κρίση όπως τη βιώνουμε.
Αν. Μασ. Μέσα στο έργο ο θερισμός είναι ο θάνατος, το δρεπάνι. Αργότερα, δουλεύοντας στο κείμενο, θυμήθηκα ξανά την η ελληνική σοφία που λέει «ότι σπείρεις, θα θερίσεις». Αισθάνθηκα δηλαδή πως μιλάμε και για τη σοδειά, τον απολογισμό μιας κατάστασης.
Αλ. Καλ. Τα έργα του Δημητριάδη έχουν κάτι σκοτεινό που τα κινεί αλλά μ’ έναν περίεργο τρόπο αναζητούν μια λύτρωση, ένα φως. Ακόμα και ο θεριστής λοιπόν εμφανίζεται σαν μια φωτεινή διέξοδος. Στο έργο, οι ήρωες είναι παραθεριστές και την ίδια ώρα θερίζουν και θερίζονται.
Αν. Μασ. Η πτώση του Δυτικού πολιτισμού ή τουλάχιστον η διαφαινόμενη πτώση. Και την ίδια ώρα, ως δείγμα πολιτισμού, όσα κάνουν οι γονείς στα παιδιά τους. Ο τρόπος με τον οποίο τα μεγαλώνουμε προδίδει πως δεν επενδύουμε σε έναν προχωρημένο πολιτισμό, δεν τους ανοίγουμε πόρτες· κάνουμε αυτό που μάθαμε με κάποια λίγα, μικρά κοινωνικά βηματάκια μπροστά. Είναι μια σκέψη για το πως περνάει το δώρο του πολιτισμού από γενιά σε γενιά.
Αν. Μασ. Με την ολοένα και αυξανόμενη αδιαφορία των ανθρώπων· την αυξανόμενη ιδιώτευση, την αποχή μας από τα κοινά. Κι επειδή είναι πρόσφατος ο εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας, εξακολουθούμε να ζούμε σε μια μισογυνική κοινωνία, παρά τα σοβαρά άλματα προς τα μπρος. Πάντως δεν θεωρώ ότι βιώνουμε κάποια τρομερή πτώση. Πάντα, ο ανθρώπινος πολιτισμός πηγαίνει μπροστά και πίσω. Ενίοτε και πολύ πιο πίσω, από μπροστά…
Βρίσκετε πως οι άνθρωποι έχουν μετακινηθεί μέσα σε όλο αυτό το χάος σε καλύτερες περιοχές του εαυτού τους;
Αλ. Καλ. Δεν έχω ξεκαθαρίσει αν είναι ζήτημα συγκυρίας ή ηλικίας αλλά έχω νιώσει ότι έχω μετατοπιστεί. Κι επίσης βλέπω ότι η κατάσταση προκαλεί διαφόρων ειδών συσπειρώσεις. Πάρε παράδειγμα το θέατρο. Έχεις μεγαλύτερη ανάγκη τον άλλο και είσαι πιο έτοιμος να παραδεχθείς ότι τον έχεις.
