Νίκος Εγγονόπουλος στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Άνδρου
Στον ελληνικό υπερρεαλισμό στρέφεται, για μία ακόμη φορά, το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Άνδρου, του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, αφιερώνοντας το φετινό καλοκαίρι στον σπουδαιότερο έλληνα υπερρεαλιστή ζωγράφο, αλλά και γνωστότερο –μετά τον Ανδρέα Εμπειρίκο– ποιητή που μετέγραψε στη δική του γλώσσα τη σουρεαλιστική επανάσταση, τον Νίκο Εγγονόπουλο (1907-1985).
Με αφορμή τη συμπλήρωση 110 χρόνων από τη γέννησή του, διοργανώνει, από τις 25 Ιουνίου έως και την 1η Οκτωβρίου 2017, μια μεγάλη αναδρομική έκθεση, με τίτλο «Νίκος Εγγονόπουλος: Με τα χρώματα του λόγου και το λόγο των χρωμάτων», αντιμετωπίζοντας τον λόγος του ποιητή και την πράξη του ζωγράφου στην ενιαία, αδιάσπαστη ενότητά τους.
Στην έκθεση, την οποία επιμελείται ο ιστορικός τέχνης και διευθυντής του Μουσείου Κυριάκος Κουτσομάλλης, θα φιλοξενηθούν 110 ζωγραφικά έργα και επιλεγμένα ποιήματα, προκειμένου να αναδείξουν την ποιητική ευαισθησία και την έμφυτη εικαστική οπτική που δημιούργησαν το εντυπωσιακό σε μέγεθος και πρωτοτυπία ζωγραφικό και λογοτεχνικό αποτέλεσμα το οποίο ανέδειξε τον Εγγονόπουλο σε πρωτοπόρο του ελληνικού υπερρεαλιστικού κινήματος.
Διόσκουρος Α΄ (1958) Σινική μελάνη και ακουαρέλα σε χαρτί (25 Χ 18,5 εκ.) – Ιδιωτική συλλογή
Ο Νίκος Εγγονόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα και πραγματοποίησε τις βασικές του σπουδές στο Παρίσι. Το 1932 γράφτηκε στη Σχολή Καλών Τεχνών, όπου μαθήτευσε κοντά στον Κωνσταντίνο Παρθένη, ενώ παράλληλα παρακολουθούσε μαθήματα βυζαντινής τέχνης στο εργαστήριο των Φώτη Κόντογλου και Α. Ξυγγόπουλου, μαζί με το Γιάννη Τσαρούχη. Την ίδια περίοδο γνωρίστηκε με άλλους σημαντικούς καλλιτέχνες, μεταξύ των οποίων ο Ανδρέας Εμπειρίκος, ο Γιάννης Μόραλης και ο Τζόρτζιο ντε Κίρικο.
Έργα του παρουσίασε για πρώτη φορά το 1938, στην Έκθεση «Τέχνη της Νεοελληνικής Παραδόσεως», τέμπερες σε χαρτί που εικονίζουν παλιά σπίτια πόλεων της Δ. Μακεδονίας. Την ίδια χρονιά τυπώνεται η πρώτη ποιητική του συλλογή Μην ομιλείτε εις τον οδηγόν, ενώ σχεδιάζει τα σκηνικά και τα κουστούμια για το έργο του Πλαύτου Μέναιχμοι στο Θέατρο Κοτοπούλη. Το 1939 εκδόθηκε η δεύτερη ποιητική του συλλογή, Τα κλειδοκύμβαλα της σιωπής, ενώ πραγματοποίησε την πρώτη του ατομική έκθεση ζωγραφικής, στο σπίτι του Νίκου Καλαμάρη (Νικόλα Κάλας).
Ο Αϊ-Γιώργης (1947), Λάδι σε καμβά (92 Χ 73 εκ.), Ιδιωτική συλλογή
Θα πολεμήσει στην Αλβανία, ενώ κατά τη διάρκεια της Κατοχής γράφει τον Μπολιβάρ, ένα ελληνικό ποίημα, που θα εκδοθεί τον Σεπτέμβριο του 1944.
Μεταπολεμικά θα εργαστεί στο ΕΜΠ και στο υπουργείο Οικισμού και Ανοικοδομήσεως, στην ομάδα του Δημήτρη Πικιώνη, ενώ συμμετείχε στην ίδρυση του καλλιτεχνικού ομίλου Αρμός. Το 1954 εκπροσώπησε την Ελλάδα στην Μπιενάλε της Βενετίας, ενώ το 1958 του απονεμήθηκε το Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίησης (όπως και το 1979). Πέθανε το 1985 από ανακοπή καρδιάς.
Αθηναϊκή οικία Καλλιφρονά (1942), Τέμπερα σε χαρτόνι (36,5 Χ 48 εκ.) Ιδιωτική συλλογή
Ο Εγγονόπουλος ταύτισε τη ζωή του με την τέχνη, την οποία θεώρησε ελιξίριο που προσφέρει νόημα και ουσία, κατευνάζοντας την υπαρξιακή αγωνία του τέλους. Στο έργο του, το ανοίκειο και η παραδοξολογία, η χωρίς λογικό ειρμό φαντασιοπληξία, επιστρατεύονται υπερβαίνοντας συμβατικούς περιορισμούς και δεσμεύσεις, προκειμένου να δοθεί σχήμα και μορφική οντότητα σε βιώματα, φόβους και αγωνίες, παρορμήσεις και κυκλοθυμικές εξάρσεις και σε ό,τι ανάγεται στην τραγικότητα που ορίζει την μοίρα του καλλιτέχνη.
Την έκθεση Με τα χρώματα του λόγου και το λόγο των χρωμάτων συνοδεύει κατάλογος στον οποίο θα περιέχεται το σύνολο των 110 έργων, καθώς και εμπεριστατωμένα κείμενα γνωστών μελετητών, που θα εκδοθεί από τη Μικρή Άρκτο.
Το πνεύμα της μοναξιάς (1939), Λάδι σε καμβά (120×100,5 εκ.), Ιδιωτική συλλογή