Documenta 14: Η αντίστροφη μέτρηση άρχισε

Δεκαοχτώ μέρες πριν από τα επίσημα εγκαίνια της documenta 14, ο καλλιτεχνικός της διευθυντής Άνταμ Σίμτσικ δεν διστάζει να δηλώσει, παρουσία του δημάρχου Αθηναίων και των επικεφαλής των πολιτιστικών οργανισμών με τους οποίους θα συνεργαστεί: «Είμαστε ακόμα σε πειραματικό στάδιο». Κι όμως ο ίδιος λίγο πριν είχε αναφερθεί στη λαχτάρα με την οποία πήρε στα χέρια του τα τυπογραφικά δοκίμια του καταλόγου της έκθεσης, όπου καταγράφονται οι 160 καλλιτέχνες στους οποίους η διοργάνωση έδωσε παραγγελία για τη δημιουργία νέων έργων, ειδικά για τη διπλή φετινή έκθεση, στο Κάσελ και στην Αθήνα.

Από τη μεριά του, ο δήμαρχος Γιώργος Καμίνης, αφού χαρακτήρισε την documenta 14 «δώρο για την Αθήνα» (μόνο για τις μέρες των εγκαινίων αναμένονται πάνω από 6.500 ξένοι επισκέπτες), τόνισε πως η πόλη «κεφαλαιοποιεί μαθαίνει με τη σειρά της από την documenta και κεφαλαιοποιεί αρχές: συνεργασίες, δικτύωση, στήριξη στην κοινωνία των πολιτών». Πρώτο απτό αποτέλεσμα και «κληρονομιά της documenta» το «Δίκτυο Πολιτισμού της Αθήνας», πολλοί εκπρόσωποι του οποίου παρευρίσκονταν στην παρουσίαση. «Η documenta 14 μας δίνει το ωραίο ταξίδι στον Άλλο και, εντέλει, στον εαυτό μας», κατέληξε, παραφράζοντας, λόγω της ημέρας, τον Καβάφη, ο δήμαρχος.

Είναι, άραγε, η φειδώ με την οποία αποκαλύπτονται σταδιακά οι πληροφορίες ένα «διαφημιστικό» κόλπο για τη διατήρηση του «σασπένς» και την προσέλκυση του ενδιαφέροντος του κοινού; Ακόμη κι αν αυτό ισχύει εν μέρει, η documenta «δεν είναι κάτι που προϋπάρχει, ένα δώρο που μπορεί να μεταφερθεί από το Κάσελ στην Αθήνα», είπε ο Α. Σίμτσικ. «Αντίθετα, εμείς πήραμε ένα δώρο από τη συνεργασία με τους θεσμούς και τους ανθρώπους τους, που ο κοινός μας προβληματισμός έκανε εφικτή την documenta». Έτσι, θέλοντας να μιλήσει για την «προσπάθεια θεμελίωσης της documenta», επέλεξε να αναφερθεί στους πολιτιστικούς οργανισμούς με τους οποίους ο ίδιος και η επιμελητική ομάδα της διοργάνωσης μοιράστηκαν τους προβληματισμούς τους και, μέσα από τον διάλογο, βρήκαν «σημεία πύκνωσης που οδήγησαν σε κοινούς τόπους», όπως είπε χαρακτηριστικά η Κατερίνα Κοσκινά, διευθύντρια του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης.

• Το ΕΜΣΤ, όπως είχε ανακοινωθεί ήδη στο Κάσελ, θα αποτελέσει την «καρδιά» της documenta 14, φιλοξενώντας σε όλους τους χώρους του βασικό μέρος του εκθεσιακού της προγράμματος, ενώ στο Fridericianum του Κάσελ θα εκτεθεί μέρος της Μόνιμης Συλλογής του. «Είναι μια σημαντική συνεργασία και για το μέλλον, αν η κυβέρνηση παραδεχθεί ότι η σύγχρονη τέχνη είναι κάτι σημαντικό», είπε ο Α. Σίμτσικ, καλώντας εμμέσως σε επίλυση των εκκρεμοτήτων που δεν επιτρέπουν την πλήρη λειτουργία του.

• Το Μουσείο Μπενάκη, έπειτα από μια «ανοιχτή συζήτηση χωρίς προϋποθέσεις» που έφτασε στις απαρχές της συγκρότησής του, όπως είπαν οι εκπρόσωποί του Πωλίνα Κοσμαδάκη και ο Γιώργης Μαγγίνης, θα φιλοξενήσει στο ισόγειο της Πειραιώς σημαντικό μέρος των εκθεμάτων της documenta 14, ενώ θα συμμετάσχουν ακόμη η Πινακοθήκη Γκίκα, το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης και το εργαστήρι «Μέντης», όπου ήδη υφάνθηκαν οι σελιδοδείκτες της documenta 14.

• Το Ωδείο Αθηνών, ένας χώρος τεράστιος για να γίνονται μόνο μαθήματα πιάνου, όπως είπε ο διευθυντής του Νίκος Τσούχλος, θα φιλοξενήσει εκθέσεις που θα στηρίζονται στη γοητευτική αντίθεση της μουσικής, «της πιο αφηρημένης από τις τέχνες», κατά τον Α. Σίμτσικ, με τις οπτικές τέχνες που κομίζει η documenta 14. Ειδικότερα, στο επίκεντρο του καλλιτεχνικού διαλόγου θα βρεθεί ο συνθέτης Γιάννης Χρήστου και η μεθοδολογία της «Μετάπραξης» που διερεύνησε.

• Η Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, ο «γηραιότερος συνεργάτης της documenta 14, που στάθηκε παράξενα ευγενής μαζί μας από την αρχή», όπως είπε αινιγματικά ο διευθυντής της διοργάνωσης, θα φιλοξενήσει τόσο στο κτίριο της οδού Πατησίων όσο και στην Αίθουσα «Ν. Κεσσανλής» στην οδό Πειραιώς έργα αλλά, ιδίως, εκπαιδευτικές δράσεις, δημιουργώντας ένα «εκπαιδευτικό πεδίο αντίστασης στην ομοιομορφία», όπως είπε ο πρύτανης του ιδρύματος Πάνος Χαραλάμπους.

• Για το Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη, στο Μαρούσι, η documenta 14 επιδιώκει να σταθεί «αφετηρία ενός σχεδίου ανοικοδόμησης, ώστε να εκτεθούν ξανά εκεί τα έργα του Τσαρούχη και να μην έχει την τύχη της βίλας Ιόλα», είπε ο Α. Σίμτσικ, ενώ η πρόεδρός του Νίκη Γρυπάρη διευκρίνισε πως μέσω της διοργάνωσης το Ίδρυμα προικίστηκε με 100.000 ευρώ, ποσό που επαρκεί για τις στατικές επισκευές στο οίκημα.

• Τέλος, το Μέγαρο Μουσικής θα φιλοξενήσει το εκτενές μουσικό πρόγραμμα της documenta 14, με πρώτη τη «Συμφωνία των θλιμμένων τραγουδιών» του Henryk Górecki, στις 8 Απριλίου, αλλά και την «Συμφωνία από τον Τρίτο Κόσμο» του Joaquín Orellana, από την ΚΟΑ, κορύφωση πολυετών πειραματισμών του συνθέτη με χορωδίες και ορχήστρες, καθώς και με τα δικής του επινόησης ηχητικά σκεύη που θα εκτίθενται στο Μέγαρο.

Αρκετοί ακόμη θεσμοί και χώροι συνεργάζονται και φιλοξενούν διάφορες πτυχές του προγράμματος της documenta 14 (Αρχαιολογικός Χώρος Λυκείου, Πλατεία Κοτζιά, Δημοτικός Κινηματογράφος Στέλλα, Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων, Πάρκο Ελευθερίας, Πλατεία Αυδή, Κήπος Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου, Ταινιοθήκη της Ελλάδος, Πεδίον του Άρεως, Πάρκο Ριζάρη, Ρομάντσο).

Αξίζει όμως να σταθούμε σε ένα ιδιαίτερα σημαντικό project, που θα διεξαχθεί στο Μουσείο Μπλόκου της Κοκκινιάς, στη Νίκαια. Πρόκειται για την απόπειρα ανασύστασης και αναβίωσης του έργου της Μαρίας Καραβέλα Κοκκινιά 1979, μια μεγάλου βεληνεκούς περφόρμανς και ταινία που απαγορευτεί, με την κατηγορία της «αναμόχλευσης των παθών»!

Ο πλήρης κατάλογος φορέων, χώρων και δράσεων
documenta_14_pliris_katalogos_foreon_xoron_kai_draseon.pdf