Ανθή Ευστρατιάδου – Η νικήτρια του βραβείου Μελίνα Μερκούρη είναι πολύ ντροπαλή
Δέκα χρόνια μετά από το ντεμπούτο της στο «Αμόρε» ως μέλος της ομάδας «Κανιγκούντα», η 34χρονη ηθοποιός αναζητά ακόμα τους λόγους που την έφεραν ως εδώ με την ίδια αγωνία που ψάχνει χρήματα για να ταξιδέψει στην Ιαπωνία.Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή
Στα καμαρίνια της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού, τότε στεγασμένη, στο Σύγχρονο θέατρο. Φθινόπωρο του 2009. Ένα κορίτσι, χαρακτηριστικά όμορφο μα με εμφανή συστολή (Ανθή Ευστρατιάδου), ανάμεσα στους πολλούς πρωταγωνιστές της ομάδας (Κανιγκούντα) και μια παράσταση (Η «Βεγγέρα» του Καπετανάκη). Πέρασαν οκτώ χρόνια από πρώτη γνωριμία με την Ανθή Ευστρατιάδου, τότε που ήταν πράγματι νέα ηθοποιός, κάπως αμήχανη και με ελάχιστη σκηνική εμπειρία. Σήμερα που εξακολουθεί να συγκαταλέγεται στην ίδια κατηγορία, χαμογελάει σαρκαστικά. Μετανιώνει που παραλαμβάνοντας την καρφίτσα της Μελίνας Μερκούρη, λίγα βράδια νωρίτερα, δεν σχολίασε το «ανέκδοτο» της νεότητας του ηθοποιού. Από την άλλη βεβαίως, η Ανθή Ευστρατιάδου δεν θέλει να παραιτηθεί της νεότητας της αφού «το θέατρο σε καλεί να μην το κάνεις ανανεώνοντας το πλαίσιο των συνεργατών, των κειμένων, των αιτημάτων που έχεις μπροστά σου κάθε φορά. Υπάρχει αυτό το καινούργιο που σε κρατάει σε μια εγρήγορση, σ’ έναν ενθουσιασμό, σε οδηγεί σ’ έναν άλλο στόχο. Σου δίνει ζωή το θέατρο, όρεξη για να ζήσεις» λέει σαν να ξεκινούσε χθες. Όμως, η αλήθεια είναι πως αυτό το κορίτσι – όμορφο όπως πάντα – έχει ωριμάσει σημαντικά όχι μόνο για ν’ αξίζει ένα βραβείο αλλά και για να αποκωδικοποιεί με σύνεση τι σημαίνει αυτό.
Ήσουν πολύ ψύχραιμη τη βραδιά της βράβευσης. Είσαι πάντα έτσι;
Όχι, βέβαια. Μάλλον μου προέκυψε γιατί πίστευα πολύ στην παράσταση μας. Εμοιαζε σαν να βραβεύεται ο κόπος όλων όσων είχαμε δουλέψει γι’ αυτήν, χωρίς τους οποίους δεν θα ήμουν σε καμία περίπτωση σ’ αυτή τη θέση. Σίγουρα πάντως, δεν είχα προετοιμαστεί ψυχολογικά.
Ο «Αδαής και ο παράφρων» ήταν μια σημαντική στιγμή για σένα;
Ήταν ένα σπουδαίο κείμενο σε μετάφραση του Γιώργου Δεπάστα, ήταν δύσκολο το εγχείρημα αλλά ο Γιάννος Περλέγκας είχε διαβάσει τόσο προσεκτικά το κείμενο που μας ενέπνευσε όλους για να δουλέψουμε πολύ και πολύ τίμια.
Το βραβείο ήρθε να σου υπογραμμίσει κάτι;
Δεν σημαίνει κάτι περισσότερο το βραβείο από την επιβράβευση του κόπου που έχεις καταβάλλει. Γιατί, κακά τα ψέματα, υπάρχουν πολλοί και καλοί ηθοποιοί. Το βραβείο νομίζω πως παρατηρεί μια συγκυρία, τη συνάντηση μερικών ανθρώπων μεταξύ τους που πίστεψαν πολύ σε μια προσπάθεια.
Πως ορίζεις τον καλό ηθοποιό;
Ένας ηθοποιός ο οποίος τολμά να παραδίδεται στο εδώ και τώρα της σκηνικής δράσης, που προσπαθεί για μια ζωντανή επικοινωνία με τον συμπρωταγωνιστή ή με το κοινό του. Ο ηθοποιός που ξεφεύγει από τους χώρους ασφαλείας και τις εύκολες λύσεις για να στήσει την ερμηνείες, που δοκιμάζει τα όρια του συνεχώς.
Ακόμα δεν μπορώ να καταλάβω πως έφτασα ως εδώ στο θέατρο
Η υποκριτική ήταν ένα εφηβικό σου όνειρο;
Καθόλου. Στην παράσταση του Βασίλη Παπαβασιλείου «Relax Mynotis» ακούγεται μια φράση που λέει ότι «ηθοποιοί πρέπει να γίνουν αυτοί που δεν θέλησαν καθόλου να γίνουν». Ταυτίστηκα πολύ με αυτή τη σκέψη γιατί ακόμα δεν μπορώ να καταλάβω πως έφτασα ως εδώ.
Μπορείς να προσπαθήσεις να μου εξηγήσεις ωστόσο.
Ασχολούμουν με το στίβο, ήμουν αθλήτρια, σκεφτόμουν να δώσω για τη Γυμναστική Ακαδημία και την ίδια εποχή τυχαία απευθύνθηκα σε ένα Κέντρο Επαγγελματικού Προσανατολισμού· εκεί μέσα από διάφορα τεστ προέκυψε ότι έχω κλίση στο θέατρο και στο χορό. Πέρασα στη Σχολή Καλών Τεχνών του ΑΠΘ, τα πρώτα χρόνια ήμουν μάλλον αδιάφορη φοιτήτρια, καταλάβαινα ότι δεν με ενδιαφέρει η σκηνογραφία και η θεατρολογία και στράφηκα στην υποκριτική. Έδωσα μια φορά αλλά απέτυχα, πέρασα με τη δεύτερη κι από εκεί και πέρα – για ένα λόγο που ακόμα δεν καταλαβαίνω – άρχισα να δουλεύω εντατικά. Κι ακόμα μου φαίνεται απίστευτο γιατί εξακολουθώ να είμαι ένας φοβερά ντροπαλός άνθρωπος.
Δεν έχεις αυτοπεποίθηση πάνω στη σκηνή;
Και ναι και όχι. Αυτό που έχω καταλάβει, μέσα στα χρόνια, είναι πως αυτοπεποίθηση είναι να εκθέτεις την ανασφάλεια και τα τρωτά σημεία σου.
Η φυσική ομορφιά σου είναι ένας λόγος που καθησυχάζει τις ανασφάλειες σου;
Μα τι λες; Δεν το έχω καν συλλάβει αυτό. Μου κάνει εντύπωση ακόμα και που το ρωτάς. Το μυαλό μου είναι εντελώς αλλού όταν παίζω. Κι αυτό είναι το ωραίο το θέατρο: Δεν έχεις αντίληψη της εικόνας σου ακριβώς. Ίσως μόνο να έχεις έλεγχο των κινήσεων σου· τίποτα παραπάνω.
Αυτοπεποίθηση είναι να εκθέτεις την ανασφάλεια και τα τρωτά σημεία σου
Πότε πιστεύεις στον εαυτό σου;
Δεν θα έλεγα ότι είμαι από τους ανθρώπους που μονολογώ ότι «το έχω». Στα δύσκολα συνήθως τους άλλους για να «πάμε δυνατά». Όμως, είναι κυρίως μια προτροπή προς την ομάδα. Οι στιγμές που πραγματικά αρχίζω να πιστεύω στον εαυτό μου είναι όταν μια παράσταση παίζεται για ένα ικανό χρονικό διάστημα, έχει δοκιμαστεί και τότε αρχίζω να καταλαβαίνω τη διαδρομή μου μέσα σε αυτό.
Θυμάσαι την πρώτη σου εμφάνιση στο θέατρο;
Η πρώτη φορά στη σκηνή ήταν στο πλαίσιο της σχολής, σε μια παράσταση που έκανα με δύο συμφοιτήτριες μου, την οποία παρακολούθησε ο καθηγητής μας Βίκτωρ Αρδίττης και μας παρότρυνε να τη δουλέψουμε περισσότερο. Η πρώτη μου επαγγελματική εμφάνιση ωστόσο ήταν το 2007 στο «Αμόρε» στη «Βοσκοπούλα» σε σκηνοθεσία του Γιάννη Λεοντάρη. Θυμάμαι ένιωθα σαν να με είχε πατήσει τρένο, σαν να είχα πάθει ατύχημα.
Είσαι γέννημα των ομάδων, της «Κανιγκούντα» και στη συνέχεια της «Προτσές». Έκλεισε αυτός ο κύκλος;
Άλλοτε συναντιόμαστε κι άλλοτε χανόμαστε. Αυτή είναι περίπου η πορεία μέσα στις ομάδες και κάπως έτσι λειτουργούν οι ομάδες γενικώς. Το σίγουρο είναι πως φέρω αυτές τις ομάδες όταν παίζω· συνεπώς ποτέ δεν θα πάψουν αυτές για μένα, πάντα θα «είναι». Θα είναι βιωμένος χρόνος μαζί με άλλους ανθρώπους που με έχουν διαμορφώσει. Τώρα αν θα κάνουμε κάτι ξανά μαζί θα το δείξει το μέλλον. Το βέβαιο είναι πως τους αγαπώ όλους βαθιά.
Πόσο καθοριστική ήταν για σένα η ομαδική συμπόρευση;
Πολύ. Ο Γιάννης Λεοντάρης ήταν καθηγητής μου στη σχολή και ήταν αυτός που με βάπτισε στην ομάδα της «Κανιγκούντα». Σήμερα τον αισθάνομαι κάτι σαν πατέρα μου… Η ομαδική είναι μια ιδιαίτερη συνθήκη. Έχει πολλά θετικά, πολλά αρνητικά· είναι ένα είδος οικογένειας.
Σ’ έχει εγκλωβίσει ποτέ αυτή η οικογενειακή συνθήκη;
Όχι, πίστευα αυτές τις ομάδες, τον τρόπο και στην οπτική τους πάνω στο θέατρο. Ήταν μια ζωντανή σχέση, δεν ήταν απλώς δουλειά. Η μόνη δυσκολία ίσως είναι η σταθερή επαφή με κάποιους ανθρώπους, τη σχέση με τους οποίους πρέπει να φροντίζεις, να ανανεώνεις καθώς όλοι αλλάζουμε μέσα σε αυτό το κοινό σχήμα.
Από τη στιγμή που καταστάλαξα και είπα στον εαυτό μου «ναι, ηθοποιός είμαι» δεν επιθύμησα ποτέ κάτι άλλο
Και τα δύο αυτά σχήματα όπως και οι επόμενες συνεργασίες σου έγιναν με καλλιτέχνες πολιτικά ενεργούς. Ηταν συμπτωματικό ή όχι;
Ούτως ή άλλως κάθε θεατρική προσπάθεια και παράσταση είναι μια πολιτική θέση. Από εκεί και πέρα ήταν σύμπτωση το γεγονός ότι ξεκίνησα από την ομάδα της «Κανιγκούντα». Γιατί είναι αλήθεια πως ακόμα και στις πρόβες μας ήταν καθαρός ο πολιτικός προβληματισμός. Κι αυτό μοιραία αυτό με επηρέασε. Θυμάμαι, στην αρχή μου είχε κάνει τρομερή εντύπωση η απόλυτη οικονομική διαφάνεια. Ακόμα κι αυτό με αφύπνισε γύρω από τα εργατικά δικαιώματα και φυσικά , στη συνέχεια, ενίσχυσε την πίστη μου στη συλλογικότητα· σε όσα μπορούμε να διεκδικήσουμε μαζί.
Το πιστεύεις ακόμα αυτό;
Σε ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο τα πράγματα γίνονται πολύ σύνθετα και ειδικά στις μέρες μας δεν ξέρεις από που να το πιάσεις. Οι ατομικές πρωτοβουλίες που συχνά γίνονται συλλογικές είναι παρήγορες, όμως δεν αδικώ κανέναν που δεν το κάνει. Στο ίδιο κλειστό σύστημα ζωής έχω μπει κι εγώ. Λειτουργούμε όλοι σε καθεστώς φόβου. Σκεφτόμαστε τις κινήσεις μας για να μη θυσιάσουμε τα ελάχιστα, την ώρα που υπάρχει κι έλλειμμα ιδεολογικού υπόβαθρου.
Είσαι πρόσωπο ανερχόμενο μέσα στα χρόνια της κρίσης. Τι αποτύπωμα σου έχει αφήσει αυτή η κατάσταση;
Δεν υπάρχει άνθρωπος που έχει μείνει ανεπηρέαστος από τη στιγμή που η κρίση έχει να κάνει με την επιβίωση μας. Δουλεύουμε όλοι ακατάπαυστα και δεν καταφέρνουμε να εξασφαλίσουμε τα προς το ζην. Σε πιο υπαρξιακό επίπεδο πάλι, έχω κλειστεί στον εαυτό μου παρότι η εποχή καλεί προς την αντίθετη κατεύθυνση – να είμαστε όλοι μαζί. Έχω κλειστεί στον εαυτό μου εξαιτίας αυτής της ματαίωσης και περιορίζομαι στη δουλειά μου.
Υπάρχει χώρος για όνειρο, φιλοδοξίες, στόχους;
Ευτυχώς υπάρχει. Δεν τα βλέπω όλα μαύρα. Έχω όρεξη να μάθω και να κάνω καινούργια πράγματα. Έχω όρεξη να ταξιδέψω. Έχω ανάγκη να συνεχίσω να εξελίσσομαι, να συναντιέμαι με ανθρώπους που θα με εμπνεύσουν.
Αν έφευγες αύριο που θα πήγαινες;
Στην Ιαπωνία για ένα μήνα. Ιδανικά θα ήθελα να ξοδέψω εκεί τα 3.000 ευρώ του βραβείου της Μελίνας.
Και τελικά που θα ξοδέψεις;
Θα πληρώσω τα τέσσερα ενοίκια που χρωστάω και με τα υπόλοιπα ελπίζω όντως να κάνω ένα ταξίδι.
Σε εντελώς φαντασιακό επίπεδο μόνο θα ήθελαν α γυρίζω τον κόσμο, παρουσιάζοντας ντοκιμαντέρ. Φταίει που ονειρεύομαι συχνά
Βραβεύτηκες ως νέα ηθοποιός. Πως ακούγεται αυτό στ’ αυτιά σου;
Σίγουρα, δεν είμαι νέα ηθοποιός, σίγουρα. Υπάρχουν παιδιά που είναι πολύ πιο νέα από μένα αναφορικά με τη σκηνική τους εμπειρία. Δεν μπορώ να πω ότι διανύω φάση ωριμότητας, αλλά σε καμία περίπτωση δεν κάνω τα πρώτα μου βήματα. Συμπληρώνω ήδη δέκα χρόνια στο χώρο.
Αναθεώρησες ποτέ αυτή σου την απόφαση;
Για πολλά χρόνια σκεφτόμουν αν θα είμαι ηθοποιός ή όχι. Από τη στιγμή που καταστάλαξα και είπα στον εαυτό μου «ναι, ηθοποιός είμαι» δεν επιθύμησα ποτέ κάτι άλλο. Σε εντελώς φαντασιακό επίπεδο μόνο θα ήθελαν α γυρίζω τον κόσμο, παρουσιάζοντας ντοκιμαντέρ. Φταίει που ονειρεύομαι συχνά.
Πόσο συχνά;
Αρκετά. Βγαίνω από το κουτάκι της καθημερινότητας – έτσι απλά. Το κάνω ακόμα κι όταν παίζω στο θέατρο. Μια φράση που λέω εκείνη τη στιγμή αρκεί για να με κάνει ν’ αρχίσω τα ταξίδια του μυαλού. Σε δευτερόλεπτα το ξαναμαζεύω αλλά μου συμβαίνει, το παραδέχομαι.
Αν σου ζητούσα να μου περιγράψεις τον εαυτό σου θα έβρισκες εύκολα τις λέξεις;
Όχι. Η καλύτερη λύση είναι να σου δώσω τα τηλέφωνα των φίλων μου και να σου πουν. Νομίζω ότι έχουμε μια πλαστή εικόνα για το ποιοι είμαστε. Το καταπληκτικό που συμβαίνει με το θέατρο είναι ότι φαίνεται επί σκηνής ποιος είσαι. Ακόμα και μέσα στο ρόλο να είμαι διακρίνονται κομμάτια της προσωπικότητας μου το ξέρω. Είσαι διάφανος. Μπορεί να φανεί ο ναρκισσισμός, η ταπεινότητα, η συστολή σου ακόμα και η τρέλα σου. Σκέφτομαι άλλωστε πως οι άνθρωποι εξελισσόμαστε, δεν εκπροσωπούμε μια κατάσταση που παγιώνεται. Κι αυτό είναι πολύ ελπιδοφόρο, είναι ότι πιο δυνατό για να μας πείσει πως είμαστε ζωντανοί.
