Άντζελα Ισμαήλου: Όλα βρίσκουν διέξοδο μέσα από την αγάπη

Στη ταινία, που κυριαρχεί ο μινιμαλισμός και η στεγνότητα του τοπίου του νησιού της Πάτμου, το λιγομίλητο σινεμά, διεθνών αξιώσεων (με γνωστό διεθνές cast και αγγλική γλώσσα) μοιάζει με ένα εσωτερικό υπαρξιακό ταξίδι. Λίγο πριν την πρεμιέρα της ταινίας στις αίθουσες η Άντζελα Ισμαήλου μάς απαντά σε μερικά ερωτήματα.

Στην ταινία σας, αν και γυρισμένη στην Πάτμο, συμμετέχουν κυρίως ξένοι ηθοποιοί. Πως προέκυψε αυτή η επιλογή;
Η Ελλάδα πάντα λειτουργούσε ως μια γέφυρα, ένα σταυροδρόμι όλων των λαών που ενώνει πολιτισμούς, κουλτούρες και ανθρώπους. Τους ήρωές μου ήθελα να τους υποδυθούν ξένοι και Έλληνες ηθοποιοί για να ταξιδέψουν μέσα από την ταινία τη χώρα μας πέρα από τα σύνορά της, αλλά κυρίως να απεικονίσουν την οικουμενικότητα του πολιτισμού μας. Έμαθα να βλέπω τη χώρα μας ψηλά, εκεί που στέκεται τόσους αιώνες. Χρησιμοποίησα την αγγλική γλώσσα σαν κοινό κώδικα μόνο λεκτικής επικοινωνίας. Έτσι η “Πόλη της Σιωπής” συμβολικά γίνεται η πόλη όλων μας χωρίς σημαίες, δόγματα και φρονήματα.

Έμαθα να βλέπω τη χώρα μας ψηλά, εκεί που στέκεται τόσους αιώνες. Χρησιμοποίησα την αγγλική γλώσσα σαν κοινό κώδικα μόνο λεκτικής επικοινωνίας.

Οι επιρροές σας στην τέχνη ξεκινούν από πολύ μικρή ηλικία. Τι σας έσπρωξε όμως συγκεκριμένα στον κινηματογράφο;
Ο κινηματογράφος είναι η τέχνη που ενώνει όλες τις τέχνες. Το σταυροδρόμι όπου συναντιέται με τη μουσική, την ποίηση, τη ζωγραφική, το χορό. Το σινεμά είναι η τέχνη που ακόμα και οι σιωπές είναι ομιλούσες, ο πόνος μετουσιώνεται σε λύτρωση και η ομορφιά σε γαλήνη. Ονειρεύτηκα, ταξίδεψα νοερά σε τόπους που δεν μου δίδαξε κανείς, συγκινήθηκα, νοστάλγησα, πεθύμησα, έμαθα και απελευθερώθηκα μέσα από ταινίες και αυτήν την αγάπη μου θέλω να τη μεταφέρω με εικόνες μέσα από τις ταινίες μου και να τις μοιραστώ με ένα ευρύτερο κοινό.

Ποια προσωπικότητα θα χαρακτηρίζατε ως καλλιτεχνική σας επιρροή, ποια ως πολιτική σας επιρροή και ποια ως προσωπική σας; Όλα αυτά συνδέονται εν τέλει και εκφράζονται στο έργο σας;
Ως καλλιτεχνική μου επιρροή ήταν το κίνημα της Αναγέννησης. Με θέλγει η νοσταλγία της κλασικής αρχαιότητας, η ουμανιστική εκπαίδευση αυτής της περιόδου, η μελέτη της ποίησης, της γραμματικής, της ιστορίας, της ηθικής, της φιλοσοφίας και της ρητορικής. Κινηματογραφικά διαμορφώθηκα μέσα από τις ταινίες του νεοϊταλικού ρεαλισμού, του σινεμά του Ρομπέρτο Ροσελίνι, του Λουκίνο Βισκόντι και του Μικελάντζελο Αντονιόνι. Η μεγάλη μου αγάπη ήταν ο Ίγκμαρ Μπέργκμαν και ο Αντρέι Ταρκόφσκι. Πάντα μου άρεσε η κλασική μουσική, τα έργα του Φρεντερίκ Σοπέν, του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ, του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, του Πιότρ Τσαϊκόσφσκι, του Σεργκέι Ραχμάνινοφ. Η πολιτική μου επιρροή ήταν ο διαφωτισμός και η Γαλλική Επανάσταση. Και η προσωπική μου ποιητική επιρροή κοινωνικού παρεμβατισμού, η ζωή και η διδασκαλία του Ιησού. Στην “Πόλη της Σιωπής” ενώνω όλες αυτές τις τάσεις. Η Δάφνη είναι η Αναγέννηση, ο ιερέας, ο Χριστός, ο Ισπανός ταυρομάχος και αντιπροσωπεύει κατά κάποιο τρόπο την οργή του λαού που με αίμα ζητά κοινωνική δικαιοσύνη.

Οι πιο προσωπικές επιρροές σας;
Το ποιοι μας επηρεάζουν σε προσωπικό επίπεδο, στην καθημερινότητά μας, συχνά είναι δυσδιάκριτο. Μόνο μέσα από ρωγμές του χρόνου νιώθουμε τις επιρροές των άλλων στις ζωές μας. Θυμάμαι ένα καλοκαίρι σε ηλικία 10 ετών ανακάλυψα στο δωμάτιο του αδερφού μου ένα χρυσά βιβλιοδετημένο βαρύ τεράστιο βιβλίο. Ήταν μια συλλογή από τα γνωστότερα παραμύθια. Για μένα ήταν ο πιο μαγικός Αύγουστος. Βυθίστηκα σε ένα κόσμο από τον οποίο δεν απέδρασα ποτέ. Και από τότε άρχισα να γράφω τις δικές μου ιστορίες.

Η ταινία σας λειτουργεί σε ένα επίπεδο κυρίως υπαρξιακό και πάνω στο ζήτημα του έρωτα. Στο «ακατόρθωτο» του έρωτα ίσως. Είναι ο έρωτας, το ερώτημα της εποχής μας;
Ο έρωτας είναι το μεγάλο μυστήριο της ζωής που η τέχνη υμνεί με μουσικές σονάτες, εικαστικά αριστουργήματα, λογοτεχνία, ποίηση. Υπάρχει ένα θαύμα στον έρωτα. Όσο βαθύτερη είναι η ηθική των ανθρώπων τόσο βαθύτερη και πιο μεθυστική είναι η πορεία και το ταξίδι σε αυτό το γλυκό παραλήρημα αισθήσεων. Δυστυχώς, στο θορυβώδες τοπίο του ανεγκέφαλου μετα-πολιτισμού μας και της ασυναφούς επικοινωνίας ο στοχασμός, η υπαρξιακή αναζήτηση και ο έρωτας έχουν εγκλωβιστεί. Αλλά στην “Πόλη της Σιωπής” όλα βρίσκουν διέξοδο μέσα από την αγάπη.

Η Πάτμος κινηματογραφείται κυρίως μέσω μινιμαλιστικών τοπίων και η ταινία αφηγείται μέσω κλειστών χώρων. Τι προσπαθήσατε να προσδώσετε εν μέσω αυτής της απεικόνισης; Αυτής της αντίθεσης;
Ήθελα να αναδείξω το πάθος για ζωή των ηρώων της “Πόλης της Σιωπής”. Τον ίλιγγο του έρωτα, την κάθετη πτώση και την ανάδυση από το βυθό. Την ομιλούσα σιωπή τους, τη λάμψη στα χαλάσματα, τη λύτρωση της ερήμωσής τους. Αυτές οι ζωές δεν θέλουν υπερβολές. Τους οδηγεί η δύναμη της ψυχής τους. Ακόμα και σε ένα κινηματογραφικό τοπίο στεγνό από εφέ και εντυπωσιασμούς.

_{Γιάννης Βόγλης, Shaun Benson}

Ποίηση – θρησκεία. Δεν συγκρούονται αυτές οι δυο λειτουργίες; Ή ερευνάτε μια ίσως κοινή συνισταμένη;
Και η ποίηση και η θρησκεία οδηγούν στα ξέφωτα της ανάστασης της ύπαρξης, της ανάτασης των αισθήσεων, του νου και της ψυχής. Υπάρχει άπλετη ποίηση στη θρησκεία. Και ο καλλιτέχνης και ο ιερέας έχουν αίσθηση του χρέους απέναντι στους άλλους, προσπαθώντας μονίμως να ξεπληρώσουν το χάρισμα που τους δόθηκε. Οι αληθινοί καλλιτέχνες πάντα αφουγκράζονταν τη ζωή με ευλάβεια, απλότητα και αφοσίωση.

Το τελευταίο διάστημα πως ο ελληνικός κινηματογράφος έχει σπάσει τα σύνορα και έχει βγει με αξιώσεις στο εξωτερικό. Θα ήθελα ένα σχόλιο πάνω σε αυτό όπως και που θέτετε εσείς τον εαυτό σας. Στον ελληνικό ή στον ξένο κινηματογράφο;
Σαφώς και είμαι Ελληνίδα και πάντα οι ταινίες μου θα καταγράφουν την καταγωγή μου. Οι σύγχρονοι Έλληνες σκηνοθέτες γράφουν και αποδίδουν ιστορίες ιδιαίτερες, με ένα πολύ πιο νεοτεριστικό τρόπο από τις προηγούμενες γενιές και αυτό τους καθιστά ξεχωριστούς σε διεθνές επίπεδο. Άλλωστε τα φεστιβάλ σε όλο τον κόσμο αναζητούν ταινίες με συγκεκριμένα κριτήρια και επιζητούν την κινηματογραφική φωνή κάθε χώρας. Τα τελευταία 80 χρόνια ο σύγχρονος πολιτισμός καθρεφτίζεται στον κινηματογράφο. Το ίδιο συμβαίνει και στη χώρα μας. Υπάρχουν περίοδοι πτώσης και άνθισης. Εμείς πιστεύω ότι περνάμε σιγά σιγά στην άνθιση και οι ιστορίες μας καταγράφονται μοναδικά και λόγω της πολιτισμικής μας κρίσης. Σε ό,τι αφορά στην “Πόλη της Σιωπής” αποτυπώνει το υπαρξιακό αδιέξοδο και δεν μπορώ να πω ότι κατατάσσεται στο διεθνές ή στο εγχώριο σινεμά. Αλλά και η νέα ταινία που ετοιμάζω με ήρωες ανθρώπους με επικίνδυνους εθισμούς, διερευνά πάλι ένα πρόβλημα όλων των κοινωνιών. Βέβαια δεν μπορώ να πω ακόμα ότι έχω αφήσει το στίγμα μου. Είναι πολύ νωρίς. Αυτό όμως που με προσδιορίζει είναι η προσέγγιση πάνω στα θέματα και αυτός ο τρόπος είναι κλασικά ελληνικός, με ακαδημαϊκές επιρροές από την αρχαιότητα. Θέλω να σκέφτομαι σαν ένας στωικός φιλόσοφος του 5ου αιώνα που προσπαθεί να κατευνάσει τα πάθη και τα αδιέξοδα. Αυτή θέλω να είναι η ελληνικότητα του κινηματογράφου μου.

_{Ρούλα Πατεράκη}

Αν ήταν να διαλέξετε μια σκηνή από μια ταινία που χαρακτήριζε τον εαυτό σας, που ταυτίζεστε απόλυτα, ποια θα ήταν αυτή;
Από ερμηνευτικής δυναμικής ταυτίζομαι με το ρόλο της ηρωίδας στην ταινία του Καρλ Τεόντορ Ντράγιερ “Τα πάθη της Ιωάννας της Λωραίνης” του 1928. Η ερμηνεία της με ενέπνευσε και με συγκίνησε. Η Δάφνη της “Πόλης της Σιωπής” βασίστηκε πάνω της.