ΔΕΣΤΕ: Επετειακή έκθεση χωρίς βραβείο
«Εδώ ας σταθώ…» Με τον καβαφικό στίχο κατά νου, φαίνεται, το Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ και οι συνεργάτες του αποφάσισαν φέτος να πραγματοποιήσουν μια στάση, προκειμένου να αναστοχαστούν αλλά και να αξιολογήσουν την πορεία του ομώνυμου βραβείου, που απονέμεται κάθε δυο χρόνια σε έναν Έλληνα ή Κύπριο σύγχρονο καλλιτέχνη, δημιουργώντας εδώ και 18 χρόνια «μια πλατφόρμα για νέους, πάνω στην οποία θα βασιστούν για να δημιουργήσουν», όπως τόνισε ο εμπνευστής του βραβείου, Δάκης Ιωάννου.
Διοργάνωσαν έτσι για φέτος μια επετειακή έκθεση, στην οποία συμμετέχουν με καινούργια έργα τους οι εννέα έως τώρα (1999-2015) βραβευθέντες. Η έκθεση εγκαινιάζεται την Τετάρτη 5 Απριλίου, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.
Για το ίδιο το Μουσείο, η επετειακή αυτή έκθεση συμπίπτει με τη συμπλήρωση μιας δεκαετίας ανοίγματος στη σύγχρονη τέχνη, που «αποτελεί πλέον μέρος της ταυτότητάς μας», όπως υπογράμμισε η πρόεδρός του, Σάντρα Μαρινοπούλου. «Μέσα σε αυτά τα χρόνια, οι νέοι πλημμύρισαν το μουσείο, ενώ δεκάδες σύγχρονοι καλλιτέχνες συνομίλησαν με τα αρχαία εκθέματα», συμπλήρωσε.
Κώστας Σαχπάζης (βραβείο ΔΕΣΤΕ 2013)
Για ένα βραβείο που «δεν ορίζει τον Κανόνα, αλλά ένα πλαίσιο κατανόησης και διαλόγου για τη σύγχρονη τέχνη» έκανε λόγο ο καλλιτεχνικός σύμβουλος του ΔΕΣΤΕ, καθηγητής Γιώργος Τζιρτζιλάκης, ενώ κάνοντας μια αναδρομή στη 18χρονη πορεία του θεσμού τόνισε πως «γίναμε μάρτυρες της ραγδαίας ωρίμανσης των Ελλήνων καλλιτεχνών και του μετασχηματισμού των ιδιωμάτων τους μέσα στην εποχή της κρίσης».
Λουκία Αλαβάνου (βραβείο ΔΕΣΤΕ 2007)
Όπως είπε, μέσα από τα έργα τους, όλα αυτά τα χρόνια, οι καλλιτέχνες επιχείρησαν να δώσουν απαντήσεις στο αίτημα «να κινητοποιήσουμε τη δυσανεξία που προκαλεί η κρίση», ενώ θέλοντας να συνοψίσει τα χαρακτηριστικά του έργου των 60 περίπου καλλιτεχνών που πήραν μέρος μέχρι τώρα στο διαγωνισμό, τα εντόπισε: α) στην επιστροφή της σωματικότητας, β) στην επανεκτίμηση της γλυπτικής μέσω των γλυπτικών εγκαταστάσεων, γ) στη χρήση νέων μέσων (βίντεο, ψηφιακά κ.λπ.) και δ) στη δυναμική του αρχείου, μια έννοια με την οποία εργάζονται και συνομιλούν πολλοί νέοι καλλιτέχνες.
Πράγματι, τα χαρακτηριστικά αυτά, ταυτόχρονα ή μεμονωμένα, μπορεί να εντοπίσει ο θεατής στα έργα και των εννέα καλλιτεχνών που παρουσιάζονται στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.
Παναγιώτα Τζαμουράνη (βραβείο ΔΕΣΤΕ 1999)
Έργα εντυπωσιακά, όπως η «σκηνογραφική» εγκατάσταση της Μαρίας Παπαδημητρίου (βραβείο ΔΕΣΤΕ 2003), που αναζητά την αρχή του δράματος της Αντιγόνης, μέσα από ένα σκηνικό που έχει καταρρεύσει, με μόνα να διασώζονται, κρεμασμένα, τα δέρματα-κοστούμια, μετωνυμία των πρωταγωνιστών, ή έργα ταπεινά, όπως του Κώστα Σαχπάζη (βραβείο ΔΕΣΤΕ 2013), καμπύλες γλυπτικές συνθέσεις από φύλλα, στα όρια του οργανικού, που επιδιώκουν να μετακινήσουν τον θεατή από την όραση στην αφή, έργα που είναι διασκορπισμένα σε όλους τους χώρους του Μουσείου.
Άγγελος Πλέσσας (βραβείο ΔΕΣΤΕ 2015)
Έργα ψηφιακά, όπως αυτό του Άγγελου Πλέσσα (βραβείο ΔΕΣΤΕ 2015), που συνεχίζει τις αναζητήσεις του πάνω σε μια «διαδικτυακή δημοκρατική τέχνη», με ψυχεδελικά animation, με εικόνες είτε κατασκευασμένες από τον ίδιο είτε αντλημένες από το «κοινό κτήμα» των creative commons, ή τα βίντεο της Παναγιώτας Τζαμουράνη (βραβείο ΔΕΣΤΕ 1999), όπου ήχοι, καθημερινά αντικείμενα, οικογενειακό και καθημερινό περιβάλλον αποτελούν υλικό πειραματισμών για μια απόπειρα προσδιορισμού του χώρου.
Αλλά και έργα «αναλογικά», όπως τα κολάζ της Λουκίας Αλαβάνου (βραβείο ΔΕΣΤΕ 2007), που αποτελούνται από κινηματογραφικό υλικό, σε συνδυασμό με δικές της λήψεις βίντεο, που συνοδεύει ένας «κουρασμένος» ραδιοφωνικός ήχος, με αφορμή το παραμύθι της Χιονάτης και τις κατά καιρούς αποδόσεις του.
Χριστόδουλος Παναγιώτου (βραβείο ΔΕΣΤΕ 2005)
Ακόμη, έργα που έχουν στο επίκεντρό τους την ανθρώπινη εργασία, όπως τα παπούτσια που κατασκεύασε στο εργοστάσιο της Hermès η Αναστασία Δούκα (βραβείο ΔΕΣΤΕ 2011), προκειμένου να διερευνήσει τη διαδικασία της παραγωγής, αναστρέφοντας τον ίδιο τον καταμερισμό της εργασίας, και να τα δωρίσει, τελικά, στους εργάτες, ή το μαρμάρινο τραπέζι του Χριστόδουλου Παναγιώτου (βραβείο ΔΕΣΤΕ 2005), που το υλικό φέρνει επάνω του τις σημειώσεις των εργατών στο μαρμαράδικο απ’ όπου το προμηθεύτηκε: «Bastardo»!
Ειρήνη Ευσταθίου (βραβείο ΔΕΣΤΕ 2009)
Αλλά και έργα πιο άμεσα πολιτικά, όπως τα χαρακτικά της Ειρήνης Ευσταθίου (βραβείο ΔΕΣΤΕ 2009), που αποτυπώνουν δύο διαφορετικούς Ιούλιους, αυτόν του 1965 και εκείνον του 2015, με πρώτη ύλη φωτογραφίες και κείμενα εφημερίδων (ανάλογο έργο, με πρώτη ύλη φωτογραφίες, είχε παρουσιάσει παλιότερα, αντιπαραβάλλοντας τον Δεκέμβρη του 1944 με εκείνον του 2008), αλλά και οι εγκαταστάσεις και βίντεο της Γεωργίας Σαγρή (βραβείο ΔΕΣΤΕ 2001), που θέτει στο επίκεντρο του προβληματισμού της τη σχέση καλλιτέχνη και θεσμών.
Γεωργίας Σαγρή (βραβείο ΔΕΣΤΕ 2001)
Την έκθεση συνοδεύει πολυσέλιδος κατάλογος, στον οποίο καταγράφονται και μελετώνται όχι μονάχα τα έργα των καλλιτεχνών που συμμετέχουν στην έκθεση, αλλά και εκείνων που επιλέχθηκαν, μέσα στα 18 χρόνια του θεσμού, για να διεκδικήσουν το βραβείο ΔΕΣΤΕ.