Εναρκτήριο λάκτισμα για τη documenta 14

Με αυτόν τον εντυπωσιακό τρόπο ξεκίνησε, το μεσημέρι της Πέμπτης, η επίσημη παρουσίαση του εκθεσιακού προγράμματος της διοργάνωσης, που θα εγκαινιαστεί το Σάββατο 8 Απριλίου, δίνοντας μια «πρόγευση» απάντησης σε όσους αναρωτιούνταν σχετικά με τη διεθνή έκθεση σύγχρονης τέχνης: «πού είναι τα έργα;»

Αμέσως μετά πήρε τη θέση του στο βήμα ο καλλιτεχνικός της διευθυντής της documenta 14, Άνταμ Σίμτσικ. Οραματιστής και πραγματιστής ταυτόχρονα, αναφέρθηκε στο «δύσκολο και ωραίο ταξίδι» της προετοιμασίας της documenta 14, στα βήματα που ακολουθήθηκαν, αλλά και στο τι, τελικά, «έμαθε από την Αθήνα», όπως είναι το σύνθημα της διοργάνωσης. «Μάθαμε να εγκαταλείπουμε τα στερεότυπα, αλλά και κάποιες ελπίδες, και να αφεθούμε να ξεμάθουμε. Γιατί κάθε διαδικασία γνώσης προϋποθέτει να έχεις πρώτα ξεμάθει».

_{Ο καλλιτεχνικός της διευθυντής της documenta 14, Άνταμ Σίμτσικ}

Ριζοσπαστικός, όπως και οι περισσότεροι συνεργάτες του, αναφέρθηκε στην κυριαρχία των πολυεθνικών και της νεοφιλελεύθερης συνθήκης στον σύγχρονο κόσμο, αλλά και ρεαλιστής («δεν πρέπει να είμαστε αφελείς, αλλά ούτε και κυνικοί»), έκανε λόγο για την διαπάλη «της δικής μας ήπιας ισχύος ενάντια στη δική τους».

Στο ίδιο κλίμα κινήθηκαν όλοι σχεδόν οι επιμελητές που πήραν στη συνέχεια τον λόγο, παρουσιάζοντας τους τομείς στους οποίους εργάστηκαν μέχρι τώρα: το περιοδικό της διοργάνωσης South as a State of Mind, το πρόγραμμα φιλοξενίας καλλιτεχνών Continuum, τις δημόσιες εκδηλώσεις με τίτλο «Κοινοβούλιο των σωμάτων», το πρόγραμμα προβολών «Κείμενα» που φιλοξενεί η ΕΡΤ 2…

Άνταμ Σίμτσικ: Μην αρκεστείτε στους 3 μεγάλους εκθεσιακούς χώρους. Δείτε την έκθεση σαν μια σειρά γεωγραφικών διαδρομών, κατά περιοχές. Εμείς με αυτόν τον τρόπο δουλέψαμε

Αλλά και πολλά από όσα θα ακολουθήσουν, όπως τις μουσικές εκδηλώσεις στο Ωδείο Αθηνών, τις περφόρμανς και τις εικαστικές εκθέσεις στο ΕΜΣΤ και το Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς, τον διάλογο με τον ελληνικό μοντερνισμό στην Πινακοθήκη Γκίκα και το Ίδρυμα Τσαρούχη, το πρόγραμμα προβολών στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, τα χειρόγραφα του Τιμπουκτού στη Γεννάδειο, αλλά και τις ραδιοφωνικές μεταδόσεις της documenta 14.

_{María Magdalena Campos-Pons και Neil Leonard, Matanzas Sound Map, (2017), ηχητική και γλυπτική εγκατάσταση, ΑΣΚΤ (φωτ: Άγγελος Γιωτόπουλος)}

Ένας καταιγισμός πληροφοριών, που ακόμη και ο επαρκής θεατής έχει ανάγκη από χρόνο για να συγκρατήσει και να επιλέξει. Όμως, μέσα σε αυτόν τον καταιγισμό, δύο παρουσίες ξεχώρισαν, δίνοντας με τον καλύτερο τρόπο το στίγμα της διοργάνωσης. Ήταν η παρουσία δύο αντιπροσώπων του «Συλλόγου Φίλων του Χαλίτ», μια συλλογικότητα που δημιουργήθηκε στο Κάσελ μετά τη δολοφονία από νεοναζί, στις 6 Απριλίου 2006, ενός νεαρού ιδιοκτήτη Ίντερνετ καφέ. Τα δύο μέλη του Συλλόγου, αφού αναφέρθηκαν στη ρατσιστική δολοφονία, άρχισαν να διαβάζουν τα ονόματα των δέκα έως τώρα θυμάτων αυτής της νεοναζιστικής συμμορίας –ανάμεσα στα οποία και ενός Έλληνα… Το ιδιότυπο αυτό μνημόσυνο προκάλεσε τη συγκίνηση του κοινού, που χειροκροτούσε επί πολύ ώρα όρθιο τα δύο μέλη του Συλλόγου.

_{Abounaddara, The Syrian Who Wanted the Revolution, parts 1–7, ψηφιακό βίντεο, άποψη εγκατάστασης, Μουσείο Αντιδικτατορικής Δημοκρατικής Αντίστασης, Αθήνα (φωτ: Freddie F.)}

Την ίδια αντίδραση προκάλεσε και ο Σαρίφ Κιουάν, μέλος της ομάδας κινηματογραφιστών από τη Συρία Abounaddara, που το βίντεό τους με τίτλο “Ο Σύρος που ήθελε την επανάσταση (2011)” προβάλλεται, στο πλαίσιο της documenta 14, στο Πάρκο Ελευθερίας. Το μέλος της κολεκτίβας, αφού ξεκαθάρισε πως «δεν είμαστε καλλιτέχνες, αλλά τεχνίτες σε μια κοινωνία που παλεύει για αξιοπρέπεια», τόνισε πως «για πρώτη φορά μια γενοκτονία μεταδίδεται καθημερινά από τις ειδήσεις και αντιμετωπίζεται σαν κάτι συνηθισμένο, με αδιαφορία ή ηδονοβλεψία».

Έπειτα από μια παρουσίαση δύο και πλέον ωρών, στην οποία δεν μίλησε κανένας επίσημος, μολονότι παρέστησαν (κάτι που ασφαλώς εγγράφεται στα θετικά της διοργάνωσης), μπορούμε να πούμε πως γίναμε σοφότεροι σε ό,τι αφορά το αθηναϊκό τμήμα της documenta 14;

Το «κλειδί» σε όσους αναρωτιούνται ακόμη –και είναι αρκετοί– πώς να αποκρυπτογραφήσουν την documenta 14, το έδωσε ο Άνταμ Σίμτσικ: «Μην αρκεστείτε στους τρεις μεγάλους εκθεσιακούς χώρους. Δείτε, καλύτερα, την έκθεση σαν μια σειρά γεωγραφικών διαδρομών, κατά περιοχές. Εμείς με αυτόν τον τρόπο δουλέψαμε».

Αυτός είναι και ο καλύτερος τρόπος να εξερευνήσει κανείς τον κόσμο της documenta 14. Σε αυτό το ταξίδι, απαραίτητη πυξίδα η δεκαπενθήμερη εφημερίδα της με τίτλο Public Paper, που θα διατίθεται δωρεάν σε όλους τους εκθεσιακούς χώρους, αλλά και από το Κέντρο Τύπου και Πληροφοριών στην οδό Μουρούζη 16. Χωρίς αυτήν, θα χαθείτε!