Θεατής: Σοφία Λασκαρίδου, μια αγάπη μεγάλη & Αμάραντα

Εντυπώσεις από τα έργα: “Σοφία Λασκαρίδου, μια αγάπη μεγάλη” από την ομάδα 4Frontal και τον Παντελή Δεντάκη που παρουσιάζεται στο Θέατρο 104 και “Αμάραντα” της bijoux de kant, σε κείμενα Παύλου Μάτεσι και Γλυκερίας Μπασδέκη, που φιλοξενεί το Θέατρο Faust.

07.04.2017

Οι ατελέσφοροι έρωτες είναι συνήθως και οι μεγαλύτεροι και στη θεατρική μας περίπτωση δημιούργησαν δύο από τις πιο ξεχωριστές και ενδιαφέρουσες παραστάσεις της σεζόν:

Σοφία Λασκαρίδου, μια αγάπη μεγάλη

Η παράσταση στηρίζεται στις ημερολογιακού τύπου σημειώσεις της ζωγράφου Σοφίας Λασκαρίδου και επικεντρώνεται στον έρωτα της με τον συγγραφέα Περικλή Γιαννόπουλο, που έμελε να αποδειχτεί μοιραίος. Η Σοφία Λασκαρίδου γεννήθηκε το 1876 και απέδειξε με τη δράση της ότι δεν ήταν μια συνηθισμένη γυναίκα της εποχής. Καταγόμενη από πλούσια, αστική οικογένεια διέθετε ισχυρό κοινωνικό status ενώ η ίδια αναδείχθηκε πρωτοπόρα για τον λόγο ότι ήταν η πρώτη γυναίκα που πέρασε τις πύλες του άβατου της Σχολής Καλών Τεχνών, αδιανόητο τότε τόσο εντός όσο και εκτός Ελλάδας. Στη συνέχεια ταξίδεψε στο εξωτερικό μαθητεύοντας πλάι σε μεγάλους ζωγράφους της εποχής, αποσπώντας για το ταλέντο της θετικές κριτικές. Λίγο πριν την έναρξη των ταξιδιών της γνωρίζει τυχαία τον συγγραφέα Περικλή Γιαννόπουλο και αλληλοερωτεύονται σφόδρα. Εκείνος δεν την ακολουθεί στην πορεία της στο εξωτερικό, χωρίς ωστόσο να στέκεται εμπόδιο στο καλλιτεχνικό της όνειρο, που προσωρινά τουλάχιστον έχει την προτεραιότητα για τη Λασκαρίδου. Η απώλεια όμως αποδεικνύεται μεγάλη και για τους δυο, δυσβάσταχτη για τον Γιαννόπουλο που αυτοκτονεί. Όταν η ζωγράφος παίρνει την απόφαση να γυρίσει είναι ήδη αργά. Το τραγικό φινάλε στην ιστορία αγάπης τους γράφεται σχεδόν ταυτόχρονα με την άφιξή της.

Η παράσταση της ομάδας 4Frontal υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Παντελή Δεντάκη, αποτελεί ένα αξιοσημείωτο γεγονός για πολλούς και διαφορετικούς λόγους. Αρχικά, συνδυάζοντας αφήγηση και δράση ανέδειξε ένα ενδιαφέρον κείμενο, με ηθογραφικές εστιάσεις μιας αλλοτινής εποχής (εικόνες της Αθήνας του 1900, ενασχόληση της αστικής τάξης, απήχηση των γυναικών), με έμφαση ασφαλώς στην ανάδειξη της προσωπικότητας της Σοφίας Λασκαρίδου. Όλα αυτά με λόγο καθαρό και τρόπο πρωτότυπο: οι δύο ήρωες Λασκαρίδου και Γιαννόπουλος ερμηνεύονται από έξι ηθοποιούς, τέσσερις γυναίκες και δύο άντρες αντιστοίχως και με κάτι ακόμα πιο ιδιαίτερο καθώς η σκηνική δράση εξελίσσεται ως επί το πλείστον ανάμεσα στους θεατές, οι ηθοποιοί απευθύνονται σε αυτούς, κάνοντας τους εμμέσως συμμέτοχους στη διήγηση, ακόμα και αν απουσιάζει η απευθείας συμμετοχή τους. Αυτή η πολυφωνική προσέγγιση δεν διαφοροποιείται με την ανάληψη του ρόλου από τον έτερο ηθοποιό, ούτε οριοθετείται λόγου χάρη σε ηλικιακές περιόδους, δημιουργεί ωστόσο μια πρωτότυπη, ομαδική ερμηνεία που ξεχωρίζει από τη συνήθη ταυτόχρονη απαγγελία.

Ο καθείς ερμηνευτής εμπλέκεται με τον ρόλο του και σύντομα απεμπλέκεται από αυτόν, γίνεται κομμάτι του κοινού, αποκτά την οπτική του θεατή, εισπράττοντας την όποια δική του αίσθηση. Ακόμα και όμως όταν ερμηνεύει εστιάζει με το βλέμμα στους θεατές, δημιουργώντας την υπολανθάνουσα συμμετοχή στην εξέλιξη της ιστορίας, αποφορτίζοντας ταυτόχρονα με τον τρόπο αυτό το ραγδαία εξελισσόμενο και βαρύ -ως προς τα συναισθήματα- κείμενο. Όλες οι ερμηνείες είναι δουλεμένες, ελεγχόμενες, χωρίς την υπερβολή στην οποία μπορεί εύκολα να υποπέσει κανείς χειριζόμενος ένα δραματικό έργο. Οι τέσσερις μάλιστα πανέμορφες νύφες (Ελένη Κουτσιούμπα, Νεφέλη Μαϊστράλη, Αμαλία Νίνου, Αριστέα Σταφυλαράκη που διαδραματίζουν τη ζωγράφο είναι κατά τι καλύτερες από τις αντίστοιχες αντρικές (Σταύρος Γιαννουλάδης και Θανάσης Ζερίτης, με τον δεύτερο να εμφανίζει ελαφρά σκληρότητα σε ένα συνολικά ευαίσθητο περιεχόμενο). Ίσως η πιο δυνατή στιγμή είναι το φινάλε του έργου, μη αναμενόμενο, αλλά συνάμα τόσο δυνατό, με την Μαριέττα Σγουρδαίου να βάζει τον επίλογο σε αυτήν την ιστορία αγάπης. Τα κοστούμια εποχής, οι φωτισμοί και η ωραία μουσική που συνέτεινε κυρίως στη δραματική ένταση δημιουργούν την περιρρέουσα, κατάλληλη ατμόσφαιρα.

Συνολικά πρόκειται για μια παράσταση που μένει στη μνήμη για τις ερμηνείες, τις εικόνες, τον ρυθμό, το περιεχόμενο και τα νοήματά του, τα συναισθήματα, την ουσιαστικά πρωτότυπη απόδοσή της και τη δημιουργία μιας έντιμης οικειότητας τόσο απέναντι στο κείμενο, όσο και στο κοινό που αξίζει να σπεύσει να τη δει καθότι αναδεικνύεται, αν και αθόρυβη, ως μια από τις καλύτερες της σεζόν.

Αμάραντα

Σε αυτήν τη δουλειά της Bijoux de kant έχουμε ως κέντρο βάρους μια ακόμα ιστορία αγάπης με άδοξο τέλος. Ο Μέμος, περιπλανώμενος μπουλουκτζής θρηνεί για την πρόσφατη απώλεια του συνεργάτη και συντρόφου του Στάμου. Μένει πια μόνος για να εκτελεί το νούμερο τους στο τσίρκο και δεν έχει άλλη επιλογή από το να το καταφέρει. Δύο γυναίκες συμπληρώνουν το παζλ των ηρώων αυτό το βράδυ που εκτείνεται ανάμεσα στη λογική και τη φαντασία, τις αισθήσεις και τις παραισθήσεις, τη ζωή και τον θάνατο. Η Μερόπη, η γυναίκα του Στάμου, είναι και εκείνη παρούσα στην τελευταία παράσταση, όπου ο καθένας θα παρουσιάσει τα δικά του συντρίμμια, προσπαθώντας ταυτόχρονα να αναγεννηθεί μέσα από αυτά. Όλοι χωρούν στη σκηνή αυτού του τσίρκου που μοιάζει με τσίρκο της ζωής. Κάπου εκεί λοιπόν θα εμφανιστεί και η Αντώνα, μια νεκρή αρτίστα, που επιστρέφει στη ζωή για να αναδιηγηθεί εκείνες τις στιγμές που οδηγήθηκε στον θάνατο. Ένας παράδοξος θίασος λοιπόν με ζωντανούς και νεκρούς λίγο πριν όλοι τους περάσουν στην αντίπερα όχθη φαγωμένοι από σκυλιά.

Ο αλλοπρόσαλλος κόσμος του Παύλου Μάτεσι και της Γλυκερίας Μπασδέκη συνθέτουν ένα υπερρεαλιστικό παραμύθι ενηλίκων, με πινελιές εν δυνάμει βουκολικές, με όρια δυσδιάκριτα ανάμεσα στις αντιθέσεις, τη λογική και την υπέρβασή της, την αλήθεια και το ψέμα, το παρόν και το παρελθόν, πράξεις ανεξήγητες και συνάμα λυτρωτικές, ακόμα και αν οδηγούν στον θάνατο. Έχουμε λοιπόν έναν ερωτικό θρήνο για την απώλεια δοσμένος από μια κωμική πλευρά -ερμηνεύεται θαυμάσια από τον Αλ. Συσσoβίτη- αλλά και από την πιο σκληρή και ρεαλιστική, ως απώλεια του ίδιου του εαυτού, ερμηνεύεται με τρόπο αρμόζοντα πιο αυστηρό από την Μπέτυ Βαλαλίδου. Η Μαρία Πανουργιά, συμπράττοντας σκηνικά κυρίως με τον Συσσoβίτη, αποδίδει με τη σειρά της την τραγικότητα από μια πιο εύθυμη σκοπιά συμβάλλοντας έτσι στην αποφόρτιση του έντονου -επί της ουσίας- κλίματος. Τέλος, ο Αλέξανδρος Παπαϊωάννου, περιορισμένος κινησιολογικά και εκ ρόλου ερμηνευτικά συμβάλλει στην τελετουργικού χαρακτήρα απώλεια του έρωτα.

Στο σύνολο πρόκειται για ιδιαίτερη δουλειά, μια κωμωδία ζωής και θανάτου, άκρως ενδιαφέρουσα, που θεματικά κινείται στα δίπολα των αντιθέσεων, αναπαριστώντας έναν παράξενο κόσμο αριστοτεχνικά ωστόσο πλασμένο.