Flâneur#24: Ποια αποτυπώματα μάς άφησε ο θεατρικός χειμώνας;

Οι παραστάσεις που «ανέβηκαν» αυτόν τον χειμώνα, καταμετρημένες, ήταν 772. Μεγαλύτερες ή μικρότερες παραγωγές, άριστα οργανωμένες, λιγότερο άρτιες ή ερασιτεχνικές προσπάθειες. Σε ιστορικές αίθουσες, σε μοντέρνες και οργανωμένες ή σε εναλλακτικές Πάντως ήταν τόσες. Λιγότερες, όμως, από τα αμέσως προηγούμενα χρόνια, που χτυπάγαμε… χιλιάρικα!

Κατάφερα να δω αρκετές φέτος. Ελάχιστες μπροστά στο σύνολο, αλλά κάμποσες. Σαράντα επτά (47) από τον περασμένο Σεπτέμβριο μέχρι την Κυριακή των Βαΐων. Αριθμός που μπορεί να υπολείπεται κατά πολύ από το σύνολο των παραγωγών, αλλά σου επιτρέπει να έχεις μιαν εικόνα από τις τάσεις, τις προσπάθειες, τις σκηνοθετικές ματιές. Σε όσα κράτησα θα σταθώ, σε όσα προσπάθησαν να πουν οι σκηνοθέτες, τα έργα, οι παραστάσεις. Σε όσα, διαμέσου των παραστάσεων, συνομίλησαν με τα σημερινά μας πάθη, παθήματα, προβλήματα, ερωτήματα. Σε όσα προχώρησαν την αισθητική μας, τη θεατρική μας ματιά. Στα κλασικά θεατρικά κείμενα, στα κλασικά λογοτεχνικά κείμενα που έγιναν παραστάσεις. Όλα αυτά υπήρχαν τη θεατρική σεζόν που ο κύριος κορμός της, ο μεγαλύτερος τώρα τελείωσε. Γιατί κάποιες, σημαντικές παραστάσεις συνεχίζουν και μετά το Πάσχα. Και κανονίστε να δείτε όσες από αυτές σας ενδιαφέρουν. Η Στέλλα Χαραμή τα λέει αναλυτικά στο ρεπορτάζ της.

_{Αργυρης Πανταζάρας και Νίκος Κουρής στο «1984» σε σκηνοθεσία Κατερίνας Ευαγγελάτου στο Νέο Θέατρο Κατερίνα Βασιλάκου}

Από εκείνες που ολοκλήρωσαν τη διαδρομή τους, όμως, κι από εκείνες που είδα, προφανώς, κρατώ ως τάσεις (αρέσει στους δημοσιογράφους να εντοπίζουν τάσεις) τις εξής:

• τη μεταφορά αρκετών λογοτεχνικών έργων ελληνικών ή ξένων, στη σκηνή
• την επιστροφή παλαιών θεατρικών, που ορίζονται πλέον ως κλασικά του 20ού αιώνα ή παλαιότερα
• την παρουσίαση σύγχρονων έργων, ελληνικών ή ξένων και πάλι, που αγγίζουν τις διαπροσωπικές σχέσεις ή κοιτούν λοξά προς τις κοινωνικές κακοήθειες
• τη μικρή παρουσία κωμωδιών. Σε καθεμιά από αυτές τις αυθαίρετες, ίσως, κατηγοριοποιήσεις κρατώ τις εξής παραστάσεις, είτε γιατί ήταν σημαντικές, είτε γιατί προσπάθησαν πολύ και πάντως παρουσίασαν μια ολοκληρωμένη πρόταση.

_{Μαρία Κεχαγιόγλου, Μπέττυ Αρβανίτη, Νεφέλη Κουρή στις “Τρεις ψηλές γυναίκες” του Εντουαρντ Αλμπι, στο Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας}

Λογοτεχνικά κείμενα:

• «Η Δίκη» του Κάφκα πρώτα πρώτα, στο θέατρο «Πόρτα», σε σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου, ίσως από τις καλύτερες στιγμές της σεζόν, που κατάφερε να μεταφέρει ένα ζοφερό κείμενο με έμπνευση, φαντασία και δροσιά, ναι δροσιά.
• «Οι Δαιμονισμένοι» του Φ. Ντοστογιέφσκι, σε μορφή όπερας, στο REX, από το Εθνικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία Θοδωρή Αμπαζή, που παρά τη μεγάλη της διάρκεια, παρά τα προβλήματα στη δραματουργία του, έδωσε στο κοινό πρωτίστως ένα εικαστικό και μουσικό πανόραμα, προσεγγίζοντας πρωτύτυπα το κλασικό κείμενο της ρωσικής λογοτεχνίας.
• Το «1984», ασφαλώς, του Τζωρτζ Οργουελ, όπως το σκηνοθέτησε η Κατερίνα Ευαγγελάτου στο Νέο Θέατρο Βασιλάκου, που μετέφερε παραστασικά, σχεδόν ρεαλιστικά το εφιαλτικό περιβάλλον του Οργουελ, και το γνώρισε ή το ξαναθύμησε σε πάρα πολλούς θεατές.
• Το «Ορλάντο» της Βιρτζίνια Γουλφ, όπως μας το έδωσε η Ιώ Βουλγαράκη στο Scrow Theater στην αρχή αρχή της σεζόν, χαρίζοντάς μας μια λιτή αλλά μεστή παράσταση και γνωρίζοντάς μας την ηθοποιό Αμαλία Καβάλη.
• Το πρώτο μέρος της τριλογίας του Στρατή Τσίρκα «Ακυβέρνητες Πολιτείες», τη «Λέσχη», όπως τη σκηνοθέτησε η Εφη Θεοδώρου στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης, η οποία προσέγγισε με αγάπη και σεβασμό το κορυφαίο έργο του σπουδαίου Έλληνα λογοτέχνη, και παρά τα δραματουργικά προβλήματα, κυρίως, μετέφερε το κλίμα της εποχής και μέρος του προβληματισμού του συγγραφέα.
• Είδαμε τις πολύ σύγχρονες λογοτεχνικές σελίδες του βιβλίου του Χρήστου Χωμενίδη «Νίκη», στο «Θέατρον» του Κέντρου Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος» σε σκηνοθεσία Σταμάτη Φασουλή, που ξεφύλισσε την ιστορία της Ελλάδας τον 20ό αιώνα.
• Θα ήταν άδικο να μην σημειώσουμε και τις παρουσιάσεις μερικών από τα «Σονέτα» του Σαίξπηρ, που παρουσιάστηκαν στο Θέατρο της Οδού Κυκλάδων – Λευτέρης Βογιατζής, από διαφορετικούς σκηνοθέτες. Είχαν διαφορετικές ματιές, αλλά μετέφεραν με τον τρόπο του καθενός και με τον λόγο του Σαίξπηρ τη συγκίνηση και το πάθος των κειμένων.
• Δεν το είδα ακόμη (ευτυχώς συνεχίζεται) η παράσταση που βασίζεται στο διήγημα του Λέοντος Τολστόι «Αφέντης και δούλος», σε σκηνοθεσία Γιώργου Νανούρη, με τον ίδιο επί σκηνής και τον Δημήτρη Λιγνάδη, στο Νέο Θέατρο Βασιλάκου.

_{Ο Άρης Σερβετάλης στον σαιξπηρικό «Ριχάρδο Β» σε σκηνοθεσία της Εφης Μπίρμπα}

Κλασικά θεατρικά

Ξαναείδαμε και χαρήκαμε το «Ήταν όλοι τους παιδιά μου» του Άρθουρ Μίλλερ, σε σκηνοθεσία Γιάννη Μόσχου στο «Εμπορικόν», τις «Ευτυχισμένες ημέρες» του Σάμιουελ Μπέκετ, σε σκηνοθεσία Σύλβιας Λιούλιου στο bios, με μια ξεχωριστή Γουίνι (την Ολια Λαζαρίδου), τη «Δωδέκατη νύχτα» του Σαίξπηρ, δια χειρός Δημήτρη Καραντζά στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού -μια πρωτότυπη και δουλεμένη προσέγγιση, με ξεχωριστές ερμηνείες-, τον «Δον Ζουάν» δια χειρός Μιχαήλ Μαρμαρινού στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, που μας χάρισε επίσης ξεχωριστές ερμηνείες και πρωτότυπες εικαστικές εικόνες, την κωμωδία του Ευγένιου Λαμπίς «Τριςεευτυχισμένοι» στο θέατρο «Πορεία» (μία από τις λίγες κωμωδίες της σεζόν και την πρώτη εμπλοκή με την κωμωδία του Γιάννη Χουβαρδά), δύο παλαιότερα κείμενα του νεότερα ελληνικού θεάτρου, τον «Εξηνταβελόνη» του Κωνσταντίνου Οικονόμου, σε σκηνοθεσία Λίλλυς Μελεμέ στη Νέα Σκηνή του Εθνικού και τον «Γενικό Γραμματέα» του Ηλία Καπετανάκη στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού, στο -1, μια από τις πιο επιτυχημένες παραστάσεις της σεζόν, σε σκηνοθεσία Σοφίας Μαραθάκη, την κλασική προσέγγιση του έργου του Ευγένιου Ο’ Νηλ «Πόθοι κάτω από τις λεύκες» με τον τρόπο του Αντώνη Αντύπα στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού, την πολύ διαφορετική ματιά της Εφης Μπίρμπα στον σαιξπηρικό «Ριχάρδο Β», που μας προσφέρει πια παραστάσεις με έμφαση στην εικόνα και στην κίνηση, το επιτυχημένο φρεσκάρισμα του κλασικού έργου του Ντέιβιντ Μάμετ «Αμερικανικός Βούβαλος» στο θέατρο «Μουσούρη» σε σκηνοθεσία Πέτρου Φιλιππίδη, το «Μάνα Κουράγιο» του Μπ. Μπρεχτ στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, σε σκηνοθεσία Νικίτα Μιλιβόγιεβιτς, και τη Λυδία Φωτοπούλου στο ρόλο της θρυλικής Μάνας Κουράγιο.

_{Η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη στην “Πλατεία Ηρώων” του Τόμας Μπέρνχαρτ, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά, στο Θέατρο οδού Κυκλάδων «Λευτέρης Βογιατζής»}

Σύγχρονα κείμενα, με έμφαση στις σχέσεις και την κοινωνία

Σ’ αυτή την ενότητα νομίζω ότι είδαμε μερικά από τα αριστουργήματα -τολμώ να πω- της φετινής σεζόν και θα ξεκινήσω με το «Στέλλα κοιμήσου» του Γιάννη Οικονομίδη και τον «Θερισμό» του Δημήτρη Δημητριάδη σε σκηνοθεσία Δημήτρη Τάρλοου στην Νέα Σκηνή του Εθνικού. Μην ανησυχείτε: ο «Θερισμός» συνεχίζεται και μετά το Πάσχα, ενώ το «Στέλλα κοιμήσου» θα επαναληφθεί και την επόμενη σεζόν. Ξεχωριστή θέση, στις ευφρόσυνες θεατρικές στιγμές της σεζόν έχει και το «Φλόρενς Φόστερ Τζένκινς – Ενθύμιο», του Stephen Temperley, στο «Θησείον» σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα, με πακέτο στην ευφρόσυνη ανάμνηση τις δύο ερμηνείες: της Ναταλίας Τσαλίκη και του Προμηθέα Αλειφερόπουλου. Την ερμηνεία, το κείμενο και την παράσταση του Βασίλη Παπαβασιλείου στο Θέατρο Τέχνης της οδού Φρυνίχου με το έργο «Relax… My Notis», τις γοητευτικότατες «Τρεις ψηλές γυναίκες» του Εντουαρντ Άλμπι στο Θέατρο της οδού Κεφαλληνίας, στην ευαίσθητη σκηνοθεσία του Άρη Τρουπάκη. Είδαμε, και απολαύσαμε το έργο του Tracy Letts «Αύγουστος», σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη, που τον απολαμβάνω και επί σκηνής και κάτω από τη σκηνή, στο θέατρο «Δημήτρης Χορν» και αναμφίβολα στις απολαύσεις της σεζόν ήταν η «Πλατεία Ηρώων» του Τόμας Μπέρνχαρντ στο Θέατρο της οδού Κυκλάδων (το οποίο συνεχίζεται για λίγες παραστάσεις μετά το Πάσχα), σε σκηνοθεσία του αεικίνητου Δημήτρη Καραντζά. Στις ευχάριστες εκπλήξεις της σεζόν ήταν το «Φοβάσαι;» του Ανταμ Σάιντλ, στο θέατρο «Ιλίσια-Βολανάκης», σε σκηνοθεσία Ελενας Καρακούλη και ο «Άγριος Σπόρος» του Γιάννη Τσίρου από την Ομάδα Νάμα, σε σκηνοθεσία Ελένης Σκότη στο θέατρο Επί Κολωνώ.

_{Η Θέμις Μπαζάκα στον «Αύγουστο» του Tracy Letts σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη}

Μεγάλη συγκομιδή. Πολλές οι παραστάσεις, πολλές οι προσπάθειες. Τώρα που τα ομαδοποιώ, απ’ όλα αυτά στα οποία στάθηκα λιγότερο ή περισσότερα, ομολογώ ότι λίγα κουβαλάω μαζί μου ακόμα. Τώρα που τα ξαναβλέπω συγκεντρωμένα, σαν συγκομιδή, νομίζω ότι το ελληνικό θέατρο, τη σεζόν που τελείωσε εν πολλοίς, κατέφυγε στη σιγουριά των κλασικών κειμένων, απέφυγε τους πολλούς νεωτερισμούς (κι ίσως αυτό να είναι μια νέα τάση) και αναζήτησε απαντήσεις -ή μας κάλεσε να αναζητήσουμε- ξανακοιτάζοντας στο ρόλο της οικογένειας και των παθογενειών που γεννάνε αυτές οι, πολύ συχνά, προβληματικές σχέσεις.