Fast Forward Festival 4 στη Στέγη: Φωνές ξεριζωμού
Για τέταρτη χρονιά η διοργάνωση της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, φιλοξενεί διεθνείς και Ελληνες καλλιτέχνες οι οποίοι με τη σειρά τους προσκαλούν το κοινό σε ριζοσπαστικές καλλιτεχνικές παρεμβάσεις στο δημόσιο χώρο της Αθήνας και του Πειραιά.
Ο Ιαν Ρόμπερτ είναι μετανάστης δεύτερης γενιάς από την Κένυα που ζει και σπουδάζει στην Αθήνα. Ο Ιαν, που παράλληλα εργάζεται σαν διερμηνέας στην υπηρεσία ασύλου, ομολογεί πως είναι η φωνή όσων δεν ακούγονται· πως «χρησιμοποιεί τα λόγια των προσφύγων για να δώσει ζωή στις εμπειρίες τους». Θα πράξει ακριβώς το ίδιο, έξω από την καθημερινότητα του, για τις ανάγκες της νέας ανθρώπινης εγκατάστασης του Μπρετ Μπέιλι, «Sanctuary» που ανεβαίνει σε παγκόσμια πρεμιέρα στο τέταρτο Fast Forward Festival της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση.
Ο Ιαν, πρωταγωνιστής του – υπεράνω κάθε περιγραφής – «Exhibit B» (που είχε παρουσιαστεί πέρυσι και πάλι στο πλαίσιο του Fast Forward Festival 3) είναι μια ψηφίδα στο σύνολο των δεκάδων μαρτυριών που κραυγάζουν για την απώλεια της εστίας, τον ξεριζωμό, τον εκτοπισμό του πολέμου ή της πυρηνικής καταστροφής, την αναγκαστική μετακίνηση σε μια νέα και, τις περισσότερες φορές, εχθρική ή καχύποπτη πραγματικότητα.
Οι δέκα παραγωγές του Fast Forward Festival 4 – που είτε αποτελούν αναθέσεις της Στέγης είτε παρουσιάζονται στην Αθήνα σε παγκόσμια πρώτη – αποτυπώνουν το σύγχρονο, χαοτικό μωσαϊκό της ετερότητας, της (κατά Φουκώ) ετεροτοπίας της κρίσης. «Σε έναν κόσμο που οδεύει ανεξέλεγκτα από την απρόσκοπτη μετακίνηση στην πλήρη ακινησία και την απόλυτη στρατιωτικοποίηση των συνόρων, η συνύπαρξη διαφορετικών τόπων και, κατά συνέπεια, χρόνων αποκτά αυτομάτως μια κοινωνικοπολιτική διάσταση. Το τέταρτο FFF αρθρώνεται γύρω από “ετεροτοπίες της κρίσης”, από απαγορευμένους, δηλαδή αόρατους και περιθωριοποιημένους τόπους όπου – όπως γράφει ο Φουκώ – συνυφαίνονται χώροι και χρόνοι που δεν θα μπορούσαν κανονικά να συνυπάρξουν» σημειώνει η καλλιτεχνική διευθύντρια Θεάτρου και Χορού της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, Κάτια Αρφαρά.
Ο Μπρετ Μπέιλι επισκεπτόταν χώρους φιλοξενίας μεταναστών στην Ελλάδα και στην Ευρώπη επί δύο χρόνια προκειμένου να συγκεντρώσει υλικό μαρτυριών για το «Sanctuary».
Με αφετηρία την πλατεία Συντάγματος, την πλατεία Ομονοίας και τοποθεσίες μετάβασης στην πόλη του Πειραιά – τόπους σ’ εμάς οικείους μα και συνάμα ανοίκειους – αρχίζει ένα αστικό road trip στην απώλεια του ανήκειν. Ο πολυμήχανος Νοτιαφρικανός Μπρετ Μπέιλι, μετά τον ακτιβιστικό, εικαστικό θρίαμβο του «Εxhibit B» επανέρχεται στο FFF4 ερευνώντας με το «Sanctuary» τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος: Της ξενοφοβίας που γεννά η προσφυγιά. Η διετής, εξαντλητική έρευνα του (την οποία λίγο έλειψε να εγκαταλείψει εξαιτίας της φοβερής αμηχανίας που ένιωθε μπροστά στο σαρωτικό αυτό φαινόμενο) σε χώρους υποδοχής προσφύγων στη Μυτιλήνη, στην Αθήνα, στο Παλέρμο, την ζούγκλα του Καλέ και το Αμβούργο τον οδήγησε στη σκιαγράφηση οκτώ οδυσσειακών πορτρέτων. «Από τη μια η φωνή μιας γυναίκας που εγκατέλειψε έναν ιερό τόπο, αναζητώντας έναν καινούργιο. Κι από την άλλη, η δυσπιστία για το μετανάστη από έναν Ευρωπαίο που με ευκολία αποκαλούμε ρατσιστή. Προσπαθήσαμε να αγκαλιάσουμε ή τουλάχιστον να κατανοήσουμε όλες αυτές τις μορφές φόβου, με μια θεραπευτική προσέγγιση» εξηγεί ο Μπέιλι που θα εκθέσει την διαπεραστική ματιά του στην Πέτρινη Αποθήκη της Πύλης Ε2, στο λιμάνι του Πειραιά.
Photo Credits: Αθηνά Σταματοπούλου & Παυσανίας Καραθανάσης Η πρώην βιομηχανική ζώνη του Πειραιά μπαίνει στο στόχαστρο της «Hererotopia» του Ακίρα Τακαγιάμα.
Η ευρύτερη περιοχή του πειραϊκού λιμανιού ως αέναη πύλη εισόδου κι εξόδου ερέθισε και τη δημιουργικότητα των Ιαπώνων Ακίρα Τακαγιάμα και Χικάρου Φούτζι. Ο μεν πρώτος στην «Heterotopia» οργανώνει μια περιπατητική παράσταση στα πέριξ του «μεγάλου λιμανιού» – παρουσιάζοντας έτσι την πρώτη ευρωπαϊκή εκδοχή του εγχειρήματος που πρωτολάνσαρε στο Τόκυο το 2013· ο δε δεύτερος στην «Heterochronia», με εφαλτήριο το ρολόϊ του Σιλό, παρουσιάζει την πόλη του σήμερα και του χθες μέσα από συνεντεύξεις περιοίκων.
Πίσω στην αθηναϊκή επικράτεια, στην Ομόνοια, ο βραβευμένος Γερμανός εικαστικός και γλύπτης Γκρέγκορ Σνάϊντερ επιχειρεί να “εξαφανίσει” την περίφημη πλατεία, παίζοντας με τις έννοιες του ορατού και του αόρατου στο «Invisible city» ενώ δώδεκα καλλιτέχνες απ’ όλο τον κόσμο στο «Don’t follow the wind» με επικεφαλής τον Τζέισον Γουέιτ δοκιμάζουν να παραλληλίσουν το εγκαταλειμμένο τοπίο του ξενοδοχείου «Ακροπόλ» με τα σπίτια της Φουκοσίμα, της ιαπωνικής πόλης που ισοπεδώθηκε χάρη στην καταστροφική ακολουθία ενός σεισμού κι ενός τσουνάμι.
Η ελληνική εκδοχή του project «Don’t follow the wind» στο παλιό ξενοδοχείο «Ακροπόλ».
Στην πλατεία Συντάγματος, ο Ολλανδός Ντράϊ Βερχόφεν προσπαθεί να ξορκίσει τους φόβους των σύγχρονων Ευρωπαίων στο σπίτι της «Phobiarama» που ζουν, όπως σημειώνει «ασφαλείς μεν, τρομοκρατημένοι δε» από τις ισλαμικές επιθέσεις, την οικονομική και πολιτική πτώση.
Σ’ ένα ξενώνα των Εξαρχείων, η ψυχή των Rimini Protokoll, o Ντάνιελ Βέτσελ συναντά ασυνόδευτα προσφυγόπουλα και ακούει τις αφηγήσεις τους με εργαλείο τη μουσική στο «Evros walk water 2». «Παραμερίζοντας την ετυμολογία της λέξης, αντιμετωπίζω το θέατρο ως εργαστήρι αντίληψης και επικοινωνίας. Ειδικά στις μέρες, για μένα το θέατρο σημαίνει θέση» παρατηρεί ο Βέτσελ.
Ο Ντάνιελ Βέτσελ των Rimini Protokoll παρουσιάζει το «Evros, walk water 2».
Μοναδική ελληνική εκπροσώπηση στο FFF4 αλλά με διεθνές στίγμα, η χορογράφος Ζωή Δημητρίου επιβαίνει μαζί με τους θεατές της σ’ ένα βαν που κινείται στην πόλη, ερευνώντας την έννοια του ταξιδιού μέσα από αφηγήσεις μεταναστών. Τίτλος του «Peregrinus» – που στα λατινικά σημαίνει «προσκυνητής», «ξένος».
Στο συμβατικό χώρο της Κεντρικής Σκηνής της Στέγης θα παρουσιαστεί μόνο μία εκ των παραγωγών του Fast Forward Festival, το «Zvizdal – Chernobyl, so far so close», η καταγεγραμμένη κινηματογραφικά ιστορία ενός ηλικιωμένου ζευγαριού που δεν εγκατέλειψε ποτέ το χώρο της πυρηνικής καταστροφής του Τσέρνομπιλ το 1986.
Σκηνή από το «Phobiarama» του Ντράι Βερχόφεν.
Η διοργάνωση, που ξεκινά την Τρίτη 2 Μαΐου και ολοκληρώνεται την Κυριακή 14 Μαΐου κορυφώνεται, όπως κάθε χρόνο, με ένα διεθνές συμπόσιο (σε συνδιοργάνωση με το Creative Time της Νέας Υόρκης), η θεματική του οποίου πηγάζει από την άνοδο της ακροδεξιάς: «Για τις πατρίδες και τους απάτριδες καθώς ο κόσμος κλίνει προς τα Δεξιά».
Καθώς η πλειονότητα των παραγωγών φιλοξενείται σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους, η χωρητικότητα για κάθε παράσταση θα είναι περιορισμένη, κάτι που σημαίνει ότι επείγει η εξασφάλιση των εισιτηρίων. Το εισιτήριο – για όσες εκδηλώσεις δεν έχουν ελεύθερη είσοδο – κοστίζει από 3 έως 10 ευρώ.
