«Αόρατα χέρια» πάνω απ’ την πόλη: Προβολές από την documenta 14

Πρόκειται για ταινίες και βίντεο που πειραματίζονται με τις μορφές αφήγησης, αλλά και με τα ίδια τα μέσα που χρησιμοποιούν, οι οποίες εστιάζουν τον προβληματισμό τους στα μεγάλα πολιτικά και κοινωνικά διακυβεύματα της εποχής μας: μετανάστευση, μεταποικιακή συνθήκη, κρίση των ευρωπαϊκών κοινωνιών, μνήμη και ιστορία…

Αόρατα χέρια
Στο Κάιρο λίγο μετά την «αραβική άνοιξη» και την εξέγερση της πλατείας Ταχρίρ μας μεταφέρει η ταινία της Μαρίνας Γιώτη The Invisible Hands (2017), μέσα από τη ματιά του αμερικανολιβανέζου μουσικού και εθνομουσικολόγου Alan Bishop, γνωστού για τη συμμετοχή του στο συγκρότημα πειραματικού ροκ Sun City Girls και συνιδρυτή της δισκογραφικής εταιρείας Sublime Frequencies.
Η σκηνοθέτις παρακολουθεί τον Bishop να καταφθάνει στο Κάιρο λίγο μετά την επανάσταση του 2011 και να ενώνει τις δυνάμεις του με τρεις νέους αιγύπτιους μουσικούς για να μεταφράσουν τα παλιά τραγούδια του στα αραβικά. Μια συνεργασία που θα καταλήξει στη δημιουργία του συγκροτήματος The Invisible Hands.

Χρησιμοποιώντας σκηνές fly-on-the-wall, υλικό αρχείου, παράλογες cameo εμφανίσεις και ποιητικές ημερολογιακές αφηγήσεις του Bishop, η ταινία της Μαρίνας Γιώτη παρακολουθεί τον τρόπο με τον οποίο «ένα ποιητικό περιεχόμενο όπου πρωταγωνιστούν ζητήματα όπως η υφέρπουσα παγκοσμιοποίηση, φαντασιώσεις με όπλα, οι εικονικοί πνιγμοί και τα βασανιστήρια, καθώς και η παράνοια του μιλιταρισμού», όπως λέει, εκβάλλει σε μια άλλη γλώσσα και «με έναν απόκοσμο τρόπο σχετίζεται με τη μετεπαναστατική απογοήτευση».
Στην πρεμιέρα, όπου θα παραβρεθούν η σκηνοθέτιδα, οι ηθοποιοί και οι μουσικοί, θα συνοδευτεί από μια περφόρμανς από τον μουσικό και εθνικομουσικολόγο Alan Bishop. Η προβολή θα επαναληφθεί στις 23/5 και 27/6 στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος.

Το πρόγραμμα προβολών στην Ταινιοθήκη
Η ταινία της Μαρίνας Γιώτη The Invisible Hands, μετά την πρεμιέρα της στο Τριανόν, θα επαναληφθεί, στις 23 Μαΐου, παρουσία της σκηνοθέτριας, και στις 27 Ιουνίου στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, η οποία φιλοξενεί το πρόγραμμα προβολών της documenta 14. Στις δύο αίθουσες της Ταινιοθήκης, καθώς και στον θερινό κινηματογράφο Λαΐς, θα προβληθούν ακόμη:

An Opera of the World, Manthia Diawara (2/5, 6/6)
Ο Manthia Diawara επιστρέφει στο Μπαμακό του Μάλι, όπου γεννήθηκε, για να κινηματογραφήσει τις πρόβες μιας όπερας ερμηνευμένης εξ ολοκλήρου από αφρικανούς ηθοποιούς, σε μια σκηνή στημένη στις όχθες του Νίγηρα. Η όπερα Bintou Were, a Sahel Opera, βασισμένη σε λιμπρέτο του ποιητή και θεατρικού συγγραφέα Koulsy Lamko από το Τσαντ, που ανέβηκε το 2008, αποτελεί ένα στοχασμό πάνω στη σύγχρονη μετανάστευση.
Μέσα από τις θεατρικά φωτισμένες και τελετουργικές σκηνές που αποτυπώνει ο Diawara, ο θεατής μπαίνει στον κόσμο της όπερας μέσα από την παράδοση των τραγουδιών, των σοφών λόγων και των συναισθημάτων που χαρακτηρίζουν την κουλτούρα της δυτικής Αφρικής.
Ο Diawara επιλέγει να αναλογιστεί την όπερα όχι σαν μια υπερ-ευρωπαϊκή μορφή τέχνης που επεκτείνεται στον υπόλοιπο κόσμο, αλλά να επικεντρώσει στη μετανάστευσή της: Τι συμβαίνει όταν η όπερα κινείται νότια, από την Ευρώπη στην Αφρική, ενώ ταυτόχρονα τόσοι άνθρωποι φεύγουν από εκεί και κατευθύνονται βόρεια, σε αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής;

Crossings (2017), Angela Melitopoulos (9/5)
Η δουλειά της Angela Melitopoulos, η οποία γεννήθηκε στο Μόναχο το 1961, αποτελείται από σύνθετες κινηματογραφικές χαρτογραφήσεις υπό τη μορφή εγκαταστάσεων βίντεο, μελετώντας τη φιλοσοφική σχέση του μέσου με τον χρόνο, τη μνήμη, τη γεωγραφία και την υποκειμενικότητα. Η δημιουργός διερευνά τα μνημονικά τοπία της Ευρώπης του 20ού αιώνα, την αποικιοκρατική βία μέσα από το πρίσμα της μεταναστευτικής εμπειρίας και τις αποκλίνουσες υποκειμενικότητες. Έτσι, μέσα από την αφήγησή της εστιάζει σε μια υπόγεια συλλογική μνήμη αυτοκρατορικής βίας και φασισμού. Το έργο της Crossings αποτελείται από ταυτόχρονη προβολή σε δύο οθόνες, με επιτόπια μείξη ήχου.

Anne Charlotte Robertson, (16/5)
Αφιέρωμα στην αμερικανίδα σκηνοθέτιδα Anne Charlotte Robertson (1949-2012), πρωτοπόρο του πειραματικού κινηματογράφου, μέσα από την προβολή επιλεγμένων ταινιών της μικρού μήκους, από τις περίπου 35 που φυλάσσονται στο Harvard Film Archive, μαζί με το υπόλοιπο αρχείο της δημιουργού. Στις προβολές θα παραστεί ο διευθυντής του Αρχείου, Haden Guest.

Αναμνήσεις από τη Γερμανία (1971/1993), Αναμνήσεις από ένα ταξίδι στη Λιθουανία (1972), Jonas Mekas (30/5)
Ο λιθουανικής καταγωγής αμερικανός καλλιτέχνης Jonas Mekas θεωρείται συχνά ο «παππούς» του αμερικάνικου πρωτοποριακού κινηματογράφου. Κοινό στοιχείο στο έργο του, που δεν περιορίζεται στον κινηματογράφο αλλά εκτείνεται ακόμη στη φωτογραφία και τη λογοτεχνία, αποτελεί το ημερολόγιο. Οι δύο ταινίες που παρουσιάζονται στο πλαίσιο της documenta 14 (Reminiszenzen aus Deutschland και Reminiscences of a Journey to Lithuania), αποτελούν, ουσιαστικά, ημερολογιακές καταγραφές με εικόνες, ακόμη και όταν δεν ακολουθούν ευθύγραμμη χρονολογική αφήγηση. Η πρώτη αποτελεί μια σύντομη (25’) παρουσίαση της παραμονής του κινηματογραφιστή και του αδελφού του σε γερμανικά στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας και εκτοπισμένων ατόμων, από το 1944 έως το 1949, οπότε και μετανάστευσε στην Αμερική. Η δεύτερη αποτελείται από προσωπικές λήψεις, συνοδεύονται από αφήγηση, οι οποίες κινηματογραφήθηκαν σε διαφορετικές χρονικές στιγμές και χώρους κατά τη διάρκεια της ζωής του σκηνοθέτη.

Le Fort de Fous (2017) Narimane Mari (13/6, 11/7)
Η γαλλίδα σκηνοθέτιδα, που γεννήθηκε το 1969 στο Αλγέρι, ασχολείται στις ταινίες της με την πολυπλοκότητα και την κληρονομιά που άφησε η αποικιοκρατία, ιδιαίτερα αναφορικά με τις ιστορίες από τις πρώτες αποικιοκρατικές «επιστημονικές αποστολές» και τις «εκστρατείες εξημέρωσης» των οποίων ηγήθηκαν οι Γάλλοι. Στην τελευταία της ταινία, Το οχυρό των τρελών, παρακολουθεί μια κοινότητα από νομάδες και πλάνητες, ευεωπαίους και αφρικανούς, οι οποίοι συγκροτούν μια φανταστική, ουτοπική κοινωνία ως απάντηση στην αποικιοκρατική κυριαρχία, στη Σαχάρα του 1860. Στην προβολή της 13ης Ιουνίου θα παραστεί η σκηνοθέτιδα.

In Search of Ladino (1981), David Perlov, (20/6)
Το ντοκιμαντέρ του ισραηλινού σκηνοθέτη David Perlov (1930-2003) Αναζητώντας τα σεφαραδίτικα επικεντρώνεται στη γλώσσα, τα τραγούδια και την κουλτούρα που έφεραν μαζί τους στο Ισραήλ οι σεφαραδίτες εβραίοι, όσοι επέζησαν από τη γερμανική γενοκτονία, εγκαταλείποντας τη Θεσσαλονίκη, αλλά και τη Βουλγαρία και την Τουρκία. Μια γλώσσα και κουλτούρα μειονοτική στο πλαίσιο της ισραηλινής κοινωνίας, που κινδυνεύει με εξαφάνιση. Η προβολή, που θα γίνει παρουσία της Yael Perlov, αποτελεί την ευρωπαϊκή πρεμιέρα του φιλμ.

Σκέφτομαι τη Γερμανία τη νύχτα (2017), Romuald Karmakar (4/7)
Ο γεννημένος το 1965 στο Βισμπάντεν, από ινδό πατέρα και γαλλίδα μητέρα, σκηνοθέτης Romuald Karmakar, αντλεί στο έργο του από την παράδοση των κινηματογραφιστών που διαμόρφωσαν το Νέο Γερμανικό Σινεμά της δεκαετίας του 1960 και του 1970. Οι ταινίες του εκτείνονται από το πειραματικό ντοκιμαντέρ ως την πειραματική μυθοπλασία, γειτνιάζοντας συχνά με τις παραστατικές και τις οπτικές τέχνες, και επικεντρώνονται στην απεικόνιση της γερμανικής πολιτικής ιστορίας και της σύγχρονης κουλτούρας. Στην τελευταία του ταινία Denk ich an Deutschland in der Nacht, αποτυπώνει με τη δική του κινηματογραφική ματιά, αργόσυρτη και στοχαστική, πέντε από τους γνωστότερους dj της τέκνο μουσικής που κυριαρχούν στη νυχτερινή ζωή της σύγχρονης Γερμανίας.

Ένα φεστιβάλ στην Ταινιοθήκη

Hallucinations (22-24/6)
Με επικεφαλής τον καλλιτέχνη Ben Russell και τη συμμετοχή μιας ομάδας διεθνών media artists, επιμελητών και κριτικών, το Hallucinations (Παραισθήσεις) είναι ένα τριήμερο φεστιβάλ με το βλέμμα στραμμένο στον κινηματογράφο τόσο ως έκφραση όσο και ως ενδοσκοπικό μέσο. Οι εκδηλώσεις που περιλαμβάνουν από περφόρμανς διευρυμένου κινηματογράφου [expanded cinema] (Ken Jacobs, ΗΠΑ) έως εργαστήρια αφηρημένου κινηματογράφου (Makino Takashi, Ιαπωνία), από προβολές ταινιών μικρού μήκους 16 mm (Ximena Cuevas, Μεξικό) έως νυχτερινές προβολές ταινιών 35 mm σε εξωτερικούς χώρους (Ulrike Ottinger, Γερμανία), από μεταποικιακές διατριβές (Filipa César, Πορτογαλία) έως αρχιτεκτονική εικονικής πραγματικότητας (Peter Burr, ΗΠΑ) και από ζωντανό σινεμά (Jean-Pierre Bekolo, Καμερούν) έως μουσικές παραστάσεις απόκρισης σε φωτισμό λέιζερ (MSHR, ΗΠΑ).
Συμμετέχουν οι καλλιτέχνες: Jean-Pierre Bekolo, Peter Burr, The Callas, Filipa César, Ximena Cuevas, Alexandre Estrela, Lyra Hill, Ken Jacobs, Shanay Jhaveri, Kapwani Kiwanga, Karrabing Film Collective, Lucky Dragons, Makino Takashi, MSHR, Sana Na N’Hada, Ulrike Ottinger.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Κινηματογράφος Τριανόν, Κοδριγκτώνος 21, πλ. Βικτωρίας, τηλ. 210 8215469.
Η προβολή ξεκινά στις 21.00
Είσοδος ελεύθερη.

Ταινιοθήκη της Ελλάδος, Ιερά Οδός 48 και Μεγάλου Αλεξάνδρου 134-136, τηλ. 210 3609695, 210 3612046.
Όλες οι προβολές ξεκινούν στις 20.00 (21.00 στις 13/6 και 4/7, 19.00 στις 22-24/6).
Είσοδος: 5 ευρώ.