Το Φεστιβάλ Αθηνών κάνει στάση στον… Πειραιά

Οι περισσότεροι, το περισσότερο που γνωρίζουμε από τον Πειραιά είναι ο τερματικός σταθμός του ΗΣΑΠ -θαυμάσιο κτίσμα- και το λιμάνι, αφού από εκεί αναχωρούμε για τις καλοκαιρινές εξορμήσεις. Το μεσημέρι της Δευτέρας, με αφετηρία του Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (ΔΘΠ) είχαμε την ευκαιρία να κάνουμε μια κανονική εκδρομή, με δύο δημοτικά λεωφορεία, σε άγνωστες και απομακρυσμένες περιοχές του Πειραιά, σε περιοχές που προσπερνάμε ή που δεν γνωρίζουμε ότι υπάρχουν, σε περιοχές με προσφυγικά σπίτια, με εργοστάσια -άλλα ενεργά άλλα παροπλισμένα, στο ιστορικό εμπορικό κέντρο της πόλης με λογής λογής καταστήματα.

Ο γενικός τίτλος των εκδηλώσεων είναι «Γεφυρώνοντας τις διαφορετικότητες». Και η αλήθεια είναι ότι έχει πολλές ο Πειραιάς. Τόπος προορισμού πολλών εσωτερικών μεταναστών, τόπος υποδοχής μεγάλου αριθμού προσφύγων από το 1922 μέχρι σήμερα, εργατούπολη, αλλά και πόλη με ισχυρό αστικό ιστό και μεγάλες βιομηχανίες. Είναι πολλά τα διαφορετικά που συναντάει κανείς στους δρόμους και τις περιοχές του.

Τι ήθελε ο Νίκος Διαμαντής να είναι αυτές οι εκδηλώσεις; «Ο τρόπος που επεξεργάζεται μια κοινωνία τις αντιθέσεις της». Και υπάρχουν πολλές: «στο οικονομικό και το ταξικό επίπεδο, στο φύλο και τη σεξουαλικότητα, στη μετακίνηση πλυθησμών, στη θρησκεία, στη διαχείριση της εξωτερικής και της εσωτερικής πόλης», όπως είπε. Σ’ αυτή την προσπάθεια γεφυροποίησης μετέχουν καλλιτέχνες και επιστήμονες από διάφορες και διαφορετικές γενιές (από ομάδες του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, καλλιτεχνών που κουβαλούν πείρα χρόνων, μέχρι τους νεαρούς ιστορικούς των «Αρχείων Τάξις», που έχουν μεγάλο μερίδιο σε όλο αυτό το εγχείρημα).

Ολοι αυτοί επιχειρούν μέσω των ποικίλων δράσεών τους να προσεγγίσουν οι ίδιοι και να γνωρίσουν και σε μας την πόλη, τους ανθρώπους, τις φάσεις της ιστορίας τους, τις μνήμες που κουβαλά ο καθένας. Οι χώροι που θα φιλοξενήσουν τις εκδηλώσεις και τις δράσεις είναι πολλοί. Ο καθένας με την ιστορία του και την ξεχωριστή συμβολή του στη γενική εικόνα και ανάπτυξη της πόλης: το Δημοτικό Θέατρο, φυσικά, το Εργοστάσιο Λιπασμάτων στη Δραπετσώνα, ο Σταθμός του ΗΣΑΠ, η Τρούμπα, η πλαζ Βοτσαλάκια, το Πάρκο Δηλαβέρη (του ανθρώπου που πρωτοστάτησε τον τομέα της κεραμοποιίας από τα τέλη του 19ου αιώνα), η Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη Περάματος, το παλιό κατάστημα Ιωσηφίδη, η Πλατεία Ιπποδάμιας, ταβέρνες ιστορικές και μοναδικές που κρατούν το χρώμα άλλης εποχής, αλλά καισπίτια των Πειραιωτών στη Νίκαια και στον Ρέντη.

Δεκαέξι συνολικά εκδηλώσεις («άλλες τόσες έχει και το αντίστοιχο σκέλος της ενότητας “Ανοιγμα στην πόλη” και στην Αθήνα» είπε ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, «συν άλλη μία στην Ελευσίνα. Θα μπορούσε από μόνο του το “Ανοιγμα στην πόλη” να είναι το Φεστιβάλ της Αθήνας. Ενα πρώτο ξεκίνημα είναι αυτό που γίνεται φέτος» συμπλήρωσε. Λέτε αν πάει καλά αυτό το εγχείρημα να δούμε αλλαγές στη φυσιογνωμία του Φεστιβάλ;

Η περιήγηση

Σε δύο μικρά δημοτικά λεωφορεία μοιράστηκαν καλλιτέχνες και δημοσιογράφοι. Και ξεκινήσαμε. Την περίφραξη του λιμανιού καλύπτουν βουκαμβίλιες κάθε χρώματος. Στην περιοχή της Δραπετσώνας γίνεται ανάπλαση και εξελίσσεται σε γειτονιά καλλιτεχνών. Οι καμινάδες των παλιών εργοστασίων μας χαιρετούν ψηλές κι αγέρωχες σε διάφορα σημεία της διαδρομής. Οι αποθήκες του λιμανιού φιλοξενούν πλέον εμπορεύματα, κι όχι ανθρώπους. Οι Αλευρόμυλοι Λούλη πιο κάτω, σχεδόν χωρίς καμία ρυτίδα. Η Ιχθυόσκαλα Κερατσινίου. Στις νησίδες των δρόμων οι ρίζες από τους κομμένους φοίνικες έχουν μετατραπεί σε πρωτότυπα ολάνθιστα παρτέρια. Στο Πέραμα τίποτα δεν θυμίζει το σκηνικό όπου γυρίστηκε η ταινία «Συνοικία το όνειρο». Εχουν ξεπεταχθεί, σ’ εκείνους τους γυμνούς λόφους, διώροφα και τριώφορα, με στενές όψεις γιατί είναι μικροί οι κλήροι. Σ’ ένα σημείο έχει ξεμείνει ένα παλιό σπιτάκι με κεραμοσκεπή. Μια τεράστια συκιά έχει τρυπήσει τη στέγη του και το σκεπάζει…

• «Εκεί είναι ο Δούρειος Ιππος» είπε ο Κωνσταντίνος Μίχος όταν κατεβήκαμε για λίγο στη Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη Περάματος. Και έδειξε έναν τεράστιο γερανό, που στ’ αλήθεια έμοιαζε από μακριά με Δούρειο Ιππο. Εκεί, σ’ αυτόν τον πολύ ιδιαίτερο χώρο, στις 25 Ιουνίου, στις 7 το απόγευμα, θα παρουσιάσει μια διασκευή της «Ιφιγένειας εν Αυλίδι», με θέμα τη θυσία. Τις θυσίες που χρειάζονται για να ξεκινήσει ένα πλοίο το ταξίδι του. Τις ανθρώπινες θυσίες. Εκεί, και ενώ οι εργαζόμενοι της Ζώνης θα εργάζονται, θα συναντηθούν επαγγελματίες και ερασιτέχνες ηθοποιοί, κάτοικοι, εργαζόμενοι και σπουδαστές του Πειραιά.

• Ξεχωριστές είναι οι δράσεις των 4 ομάδων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Με γενικό τίτλο «Ερωτας ή τίποτα. Ιστορίες του Πειραιά» θα αναζητήσουν για να μοιραστούν μαζί μας ιστορίες από διαφορετικές εποχές και διαφορετικούς χώρους. Αλλοι θα αναζητήσουν τους δρόμους των προσφύγων, της υποδοχής και της ενσωμάτωσής τους. Αλλοι θα σταθούν στις αναμνήσεις των κατοίκων στη διάρκεια μιας διαδρομής με λεωφορεία ενδοπειραϊκά. Αλλοι ενδιαφέρονται για το θέμα της πορνείας στον Πειραιά που ξεκίνησε από τα Βούρλα και μετακόμισε στην Τρούμπα (δράση που θα φιλοξενηθεί στο παλιό κατάστημα Ιωσηφίδη). Οι παραστάσεις βασίζονται στις τεχνικές του θεάτρου-ντοκουμέντου και του θεάτρου της επινόησης. Ευαίσθητοι νέοι καλλιτέχνες, όχι Πειραιώτες, αναζητούν κομμάτια της ιστορίας της πόλης. Από τις 25 ως τις 29 Ιουνίου, στο Σταθμό του ΗΣΑΠ, στην Πλατεία Ιπποδάμιας, στην αφετηρία του λεωφορείου 843 προς Πέραμα, στην Πειραϊκή, στο Εργοστάσιο Λιπασμάτων Δραπετσώνας.

• Ο Τσιμάρας Τζανάτος ψάχνει την ιστορία του τραγουδιστή Κώστα Μασσέλου ή Νούρου, που το ταλέντο άνθησε στη Σμύρνη αλλά και στον Πειραιά. Μια μυθιστορηματική προσωπικότητα, που σφράγισε με τη φωνή του την πρώτη περίοδο του σμυρνέικου/ρεμπέτικου τραγουδιού. Οι παραστάσεις θα φιλοξενηθούν σε τρεις ταβέρνες (10-12, 15, 16 και 19 Ιουνίου).

• Η παράσταση «Β.ound – το σκηνικό που φοβάται» σε κείμενο Χριστιάνας Λαμπριανίδη με τη Μάνια Παπαδημητρίου. Μια ιστορία των διαβατηρίων, της διαρκούς προσπάθειας ενσωμμάτωσης των ανθρώπων που φτάνουν σε άλλους τρόπους. Από 27 Ιουνίου ως 2 Ιουλίου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά.

Οι περισσότερες δράσεις είναι δωρεάν, υπάρχουν κάποιες με πολύ φθηνό εισιτήριο και μόνο στις ταβέρνες και στην παράσταση για τον Κώστα Νούρο το εισιτήριο είναι 20 ευρώ, αφού περιλαμβάνεται και το φαγητό στην ταβέρνα.

Η περιήγηση στον Πειραιά και στις γειτονιές του ολοκληρώθηκε με ένα κέρασμα σε ένα θαυμάσιο μεζεδοπωλείο δίπλα στο Δημοτικό Θέατρο. «Παντός καιρού» λέγεται το μαγαζί που έχει διακόσμηση παλιού μπακάλικου, χωρίς υπερβολές,, νόστιμους μεζέδες, γρήγορη εξυπηρέτηση και ωραίο ροζέ κρασί χύμα. Εκεί υπήρχε κι ένα άλλο δώρο. Φεύγοντας από τη σύναξη, έπιασα μια σύντομη κουβέντα με τον ιδιοκτήτη του καταστήματος. Καθόταν δίπλα σ’ έναν ευγενικό και γοητευτικό ώριμο κύριο, με πυκνό άσπρο μαλλί. Μου τον σύστησε. Ηταν ο Νίκος Γιούτσος!!! Πώς θα μπορούσε να κλείσει μια μέρα στον Πειραιά χωρίς αυτό; Ηταν μια τυχαία, αλλά καθοριστική σφραγίδα της ημέρας.