Ανοιγμα στην πόλη: Τα τοπόσημα της Αθήνας αλλιώς
Τι ξέρετε για το Μικρό Χρηματιστήριο και την Αγγλικανική Εκκλησία του Αγίου Παύλου; Πότε ήταν η τελευταία φορά που περπατήσατε στον Εθνικό Κήπο, επισκεφθήκατε την Αρχαία Αγορά ή διασχίσατε την πλατεία Ομονοίας; Πότε χάθηκε η λάμψη του Μπρόντγουεϊ από τη στοά του; Επτά δημιουργοί – οι Θοδωρής Γκόνης, Γιάννης Σκουρέτης, Αντώνης Κουτρουμπής, Γιώργος Σαχίνης, Χριστίνα Μαξούρη, Γκίγκη Αργυροπούλου και Μαργαρίτα Αμαραντίδη – μας καλούν, στο πλαίσιο των δράσεων «Άνοιγμα στην πόλη», σε παραστατικές εμπειρίες για την Αθήνα που δεν γνωρίζουμε. Φωτογραφία εξωφύλλου: Αρχείο ΕΟΤ
Πλατεία Ομονοίας
Μέσα στο χρόνο…
Κανένας δημόσιος χώρος στον αθηναϊκό πυρήνα δεν έχει γνωρίσει τις αλλεπάλληλες μεταμορφώσεις της πλατείας Ομονοίας. Σχεδόν δύο αιώνες ιστορίας μετά, και ο χαρακτηρισμός της ως «πολύπαθης» δικαιώνεται μέσα από αστικούς, αρχιτεκτονικούς, αισθητικούς πειραματισμούς που με τη σειρά τους έχουν επηρεάσει δυναμικά και τη χρήση της. Η παλαιότερη πλατεία της πόλης, βάσει του αρχικού πολεοδομικού σχεδίου της Αθήνας (των Κλεάνθη και Ζάουμπερτ) προορίζεται για την ανέγερση των Ανακτόρων για να πάρει τελικά χαρακτήρα δημόσιου χώρου το 1846 σε σχεδιασμό του αρχιτέκτονα Λέον Φον Κλέντσε. Και το όνομα αυτής «Πλατεία Ανακτόρων» και αργότερα «Πλατεία Οθωνος». Η ονομασία που έμελλε να την χαρακτηρίσει προκύπτει το 1862 όταν πλήθος Αθηναίων απ’ όλες τις αντιμαχόμενες πολιτικές πλευρές συγκεντρώνεται στην επικράτεια της για να πανηγυρίσει – τι ειρωνεία – την εκθρόνιση του βασιλιά Οθωνα.
Πισίνα χάρη στο υπερμέγεθες συντριβάνι – που σύντομα να δώσει τη θέση του σε υδάτινους πίδακες – εμποδίζει την πρόσβαση σε αυτήν και αντιθέτως ευνοεί την κίνηση των αυτοκινήτων που κάνουν ολοένα και πιο πυκνή την εμφάνιση τους στην Αθήνα της αστυφιλίας και του 1960. Κατοικημένη από το θεαματικό γλυπτό του Κώστα Βαρώτσου που σύντομα “μετακομίζει” κι αυτό όταν η εκκίνηση των έργων του Μετρό κάνουν επισφαλή την εκεί παρουσία του. 1990 και ο γκρίζος, τσιμεντένιος κόμβος στον οποίο μετατρέπεται συνταιριάζει με την ανάπτυξη του περιθωρίου και της μεταναστευτικής κίνησης στους γύρω δρόμους. Η λάμψη των Ολυμπιακών Αγώνων το 2004 περνάει φυσικά και από την πλατεία Ομονοίας με την εγκατάσταση του «Πεντάκυκλου» του Γιώργου Ζογγολόπουλου και λιγοστή πράσινη διακόσμηση που ωστόσο δεν αποτρέπει την ολοένα και διογκούμενη υποβάθμιση της περιοχής σε εμπορική, τουριστική και οικιστική χρήση και την «γκετοποίηση» της από ομάδες του περιθωρίου.
Μέσα από τα μάτια του Γιώργου Σαχίνη και της ομάδας «Οχι παίζουμε»
Η παράσταση είναι η κατάληξη του UrbanDig_Omonia, ενός πλήθους δράσεων πάνω στην πλατεία και στη γύρω αγορά που ανίχνευσε τις απόψεις των ανθρώπων της Ομόνοιας (θαμώνων πλατείας, εργαζομένων, μαγαζατόρων κ.α.) γι’ αυτήν. Η ίδια η παράσταση φέρνει τον κόσμο πάνω στην πλατεία μέσα από διαδρομές που ίσως ανοίγουν νέους τρόπους να τη δεις, μέσα από τις ανάγκες τις επιθυμίες των ανθρώπων της. Και μέσα από τα μάτια των επτά θεατρικών χαρακτήρων μας, που μετατρέπουν την πλατεία στο δικό τους ψυχικό τοπίο. Και που τη γεμίζουν χορό, χρώμα, μουσική. Η «Στάση Ομόνοια» αναδεικνύει τη δυνατότητα του δημόσιου χώρου να μεταλλάσσεται και να μεταλλάσσει ανάλογα με τη διάθεσή μας να ανοίξουμε στα ερεθίσματα και στον διπλανό μας. Ελεύθερη πρόσβαση σε αμέτρητες ματιές στα πράγματα.
Αρχαία Αγορά
Μέσα στο χρόνο…
Στη σκιά του βράχου της Ακρόπολης, “γεννιέται” ο αθηναϊκός ομφαλός από τα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ., ημέρες δόξας που διατηρούνται για τους επόμενους τέσσερις αιώνες σε εμπορικό, κοινωνικό, πολιτικό και πολιτιστικό επίπεδο. Τα σημαντικότερα δημόσια κτήρια (Ποικίλη Στοά, Θόλος, Νέο Βουλευτήριο, Στοά του Διός Ελευθερίου, Νομισματοκοπείο, τα Δικαστήρια, Ναός Ηφαίστου, Ναός του Απόλλωνα Πατρώου) στο πλαίσιο της πόλης – κράτους τοποθετούνται εκεί τα οποία και θα καταστραφούν, σχεδόν στο σύνολο τους, κατά τις πολυπληθείς μετά Χριστόν βαρβαρικές εισβολές. Κατάσταση που ανατρέπεται προσωρινά επί βυζαντινής κυριαρχίας και συνεχίζεται με μένος από το 13ο αιώνα και μετά, θέτοντας την Αρχαία Αγορά ως βασικό θύμα των διαφόρων πολιορκιών.
Στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης, η ευρύτερη περιοχή κατοικείται αλλά οι βλάβες που έχουν υποστεί τα κτήρια είναι μη αναστρέψιμες – με εξαίρεση το Ηφαιστείο που, όπως θα αναδείξουν οι αρχαιολογικές έρευνες του μέλλοντος, θα βγει σχεδόν αλώβητο από τον μεγάλο κύκλο των καταστροφών και την αναμέτρηση με το χρόνο. Το τεράστιο ανασκαφικό εγχείρημα της Αμερικανικής Αρχαιολογικής Σχολής που ξεκινάει κατά το μεσοπόλεμο (1931) θα έχει ως αποτέλεσμα την αναστήλωση της Στοάς του Αττάλου μεταπολεμικά (1956), κτίσμα που θα φιλοξενήσει τα εκατοντάδες σπουδαία ευρήματα του ανασκαφικού έργου. Την ίδια περίοδο θα ξεκινήσει στην περιφέρεια της Αρχαίας Αγοράς και το έργο δημιουργίας ενός αρχαιολογικού πάρκου με άφθονες φυτεύσεις θαμνώδους και δενδρώδους βλάστησης της ελληνικής γης.
Μέσα από τα μάτια της Μαργαρίτας Αμαραντίδη
Ο Σαίξπηρ στο “Όνειρο” επιλέγει την Αθήνα για να ζωντανέψει την ιστορία που φαντάστηκε, αυτή την Αθήνα που εμείς έχουμε ήδη μπροστά στα μάτια μας. Οι αρχαιολογικοί χώροι στη χώρα μας, πιστεύω, μοιάζουν με τα “σαλόνια των γιαγιάδων μας”: Τα χαίρονται κυρίως οι ξένοι ή εμείς, αλλά σε ειδικές περιπτώσεις. Πολλές φορές αναρωτήθηκα γιατί αυτοί οι χώροι να είναι τόσο δυσπρόσιτοι μ’ έναν τρόπο ή γιατί να μη τους επιλέγουμε λίγο πιο διαλεκτικά σε σχέση με την καθημερινή μας ζωή, σαν μια φυσική χωροχρονική συνέχεια. Μέσω της θεατρικής πρακτικής που “γεννά” εικόνες, θέλω να “ξυπνήσω” ένα φιλοσοφικό ερώτημα για την εμπειρία του «τώρα», για την απόλαυση της ζωής στην ουσία.
Info Η Μαργαρίτα Αμαραντίδη σκηνοθετεί την παράσταση «Ονειρο καλοκαιρινής νύχτας» στη νότια πλευρά της Αρχαίας Αγοράς από τις 21-23 Ιουνίου (18.00). Παίζουν οι Κώστας Μαγκλάρας, Ειρήνη Μακρή, Ευθύμης Γεωργόπουλος, Χριστίνα Γαρμπή, Γιώργος Αβραμίδης, Χριστίνα Δενδρινού, Δημήτρης Μαμιός, Κλείτος Κωμοδίκης, Αποστόλης Ψαρρός, Πάνος Νάτσης, Νικόλας Παπαδομιχελάκης, Μιχάλης Ζαχαρίας, Φοίβος Παπακαλούσης. Η είσοδος είναι ελεύθερη με δελτία εισόδου.
Εθνικός Κήπος
Μέσα στο χρόνο…
Σε 285 στρέμματα εκτείνεται ο αειθαλής κήπος, διακόπτοντας με πυκνό πράσινο το χτισμένο περιβάλλον του κέντρου, ως ενότητα με τον προαύλιο χώρο του Ζαππείου Μεγάρου, με το Παναθηναϊκό Στάδιο και το ναό του Ολυμπίου Διός. Το όραμα της βασίλισσας Αμαλίας που έγινε πραγματικότητα αποτελεί τον, πρώτο στην ιστορία της πόλης, οργανωμένο χώρο διακοσμητικού πρασίνου – στη θέση που κατά την αρχαιότητα λειτουργούσε το ιερό άλσος του Λυκείου αφιερωμένο στο θεό Απόλλωνα. Έργο ιδιαίτερα δαπανηρό (λέγεται ότι η Αμαλία διέθετε το 1/20 της βασιλικής ετήσιας χορηγίας για την κατασκευή του) είχε αρχικά οριοθετηθεί σε μεγαλύτερη έκταση από την τελική, με τις εργασίες των φυτεύσεων να ξεκινούν το 1839 από τον Βαυαρό γεωπόνο Σμάρατ.
Η πλούσια χλωρίδα του περιβάλλει αρχαία μνημεία όπως το ρωμαϊκό μωσαϊκό που αποκαλύφθηκε στα όρια της λεωφόρου Βασίλισσης Σοφίας, διάσπαρτες προτομές πολιτικών και άλλων προσωπικοτήτων, συλλογή από οικόσιτα πτηνά – για πολλά χρόνια η βόλτα στις «πάπιες του Εθνικού κήπου» ήταν ένας σταθερός λόγος επίσκεψης – παιδική βιβλιοθήκη και παιδική χαρά. Παρόλα αυτά, σήμερα μόνο το 10% του αθηναϊκού πληθυσμού επισκέπτεται τη σπάνια ομορφιά του.
Μέσα από τα μάτια του Θοδωρή Γκόνη
Η παράσταση ξεκινά με το ιδανικό των περιπατητών και ποντοπόρων που είναι οι Ινδίες και που σε κάνουν ν’ ανακαλύψεις – ανυποψίαστος τελείως – ένα νέο κόσμο: Την Αμερική. Μέσα στους μαιάνδρους του κήπου χαθήκαμε, βγήκαμε αλλού, καταλάβαμε γρήγορα πως δεν είναι η σκιά των δέντρων που μας σκιάζει αλλά η σκιά της Βουλής και πως η γειτνίαση του κήπου και της Βουλής είναι μοιραία· ο κήπος ζει την κοινή μοίρα, τις περιπέτειες της εθνικής και πολιτικής ζωής.
Με οδοδείκτες και οδηγούς τα τρία αιωνόβια δέντρα του κήπου, τον Γάλλο κηποτεχνίτη Φρανσουά Λουί Μπαρώ, τον Πρώσσο αρχικηπουρό των ανακτόρων, παππού του ποιητή Νίκου Εγγονόπουλου, Φρειδερίκο Σμιτ και την απαρηγόρητη βασίλισσα Αμαλία, προσπαθήσαμε να μπούμε στη ρομαντική ιστορία του κήπου – νομίζω πως μάλλον δεν τα καταφέραμε. Εκεί όπου η ζωή ησυχάζει, θεριεύουν και θάλλουν τα φοβερότερα άνθη. Και ναι, είναι αλήθεια τελικά: Μόνο στον παράδεισο δεν έχουν τα τριαντάφυλλα αγκάθια.
Info Ο σκηνοθέτης Θοδωρής Γκόνης παρουσιάζει τη δράση «Εθνικός κήπος – Περίπατος μαθητείας και αλητείας» από τις 22-26 Ιουνίου (19.00) στον Εθνικό κήπο. Η είσοδος είναι ελεύθερη με δελτία εισόδου. Παίζουν οι ηθοποιοί Χρήστος Χατζηπαναγιώτης, Ελένη Κοκκίδου, Κατερίνα Πατσιάνη, Μυρτώ Γκόνη και οι μουσικοί Μιχάλης Καλογεράκης, Παντελής Καλογεράκης.
Μικρό Χρηματιστήριο
Μέσα στο χρόνο…
Κρυμμένο στη στοά Πεσματζόγλου, απρόσιτο από το βλέμμα των περισσότερων Αθηναίων στέκει ένα από τα ωραιότερα κι επιβλητικότερα δείγματα εκλεκτικισμού που έχει να επιδείξει ο αρχιτεκτονικός πλούτος της πόλης. Η ομορφιά του Παλιού ή Μικρού Χρηματιστηρίου με τον εντυπωσιακότατο εσωτερικό διάκοσμο είναι ωστόσο αντιστρόφως ανάλογη με την τύχη και τα πάθη του. Διατηρητέο σήμερα κτήριο, συνδεδεμένο άρρηκτα με την αναγέννηση του νεοσύστατου ελληνικού κράτους – επί πρωθυπουργίας Τρικούπη – φιλοξενεί τη χρηματιστηριακή δραστηριότητα για περίπου 30 χρόνια (1891 έως 1926) για να εγκαταλειφθεί προς νέα κτηριακή λύση αφού ο μικρός χώρος δεν μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες που ολοένα και αυξάνονταν.
Οι οικοδομικές αλλαγές στο αθηναϊκό κέντρο το απαξιώνουν απροσδόκητα στα 50’s, δίνοντας στο Παλιό Χρηματιστήριο μια ασύμβατη χρήση: Το μεταμορφώνουν σε παντοπωλείο και υφασματάδικο για τις επόμενες τρεις δεκαετίες (για το συνεταιρισμό των υπαλλήλων των τραπεζών Εθνικής και Κτηματικής) προκαλώντας τεράστιες φθορές στο διάκοσμο του. Το κτήριο ξαναβρίσκει την αίγλη του μόνο μετά την αποκατάσταση του το 2003 και αποδίδεται σε πολιτιστική χρήση.
Μέσα από τα μάτια της ομάδας Πλεύσις
Η ομάδα μας συστήνει το χώρο του Μικρού Χρηματιστηρίου Αθηνών στο αθηναϊκό κοινό δημιουργώντας ένα σπονδυλωτό έργο με θέμα τα διλήμματα του σύγχρονου ανθρώπου και τη λεπτή ισορροπία μεταξύ της προσωπικής επιθυμίας και των κοινωνικών συμβάσεων. Λειτουργώντας αντιστικτικά ως προς τη συμβολική φόρτιση του Μικρού Χρηματιστηρίου Αθηνών, που παραπέμπει στον πλούτο και την υλική ευμάρεια, η σκηνική σύνθεση της «Πλεύσις» έχει επίκεντρο τη φαντασία, τη μνήμη, το οικείο και την ποίηση της μικρής καθημερινής στιγμής. Χωρίς εκφερόμενο κείμενο, αλλά με μια ευδιάκριτη σωματική αφηγηματικότητα, οι ερμηνευτές δημιουργούν ποιητικές φιγούρες που αναμετρώνται με την ατμόσφαιρα του νεοκλασικού οικοδομήματος με την εντυπωσιακή διακόσμηση κλείνοντας το μάτι στη σκληρή όψη της πραγματικότητας και σχολιάζοντας με μαύρο χιούμορ τα αδιέξοδα της ύπαρξης.
Info Ο σκηνοθέτης Αντώνης Κουτρουμπής παρουσιάζει την παράσταση «Στο στόμα του λύκου» από τις 23-26 Ιουνίου (21.00) στο Μικρό Χρηματιστήριο. Ερμηνεύει ο ίδιος και η Ολγα Γερογιαννάκη. Εισιρήρια από 5-15 ευρώ.
Μέσα από τα μάτια του Γιάννη Σκουρλέτη και των Bijoux de Kant
Η Νούλα και η Νανά, οι «Κόρες» της bijoux de kant, είναι οι ίδιες τα ανθέμια και τα γλυπτά και οι τοιχογραφίες στο Μικρό Χρηματιστήριο. Δεν παίζουν ένα έργο, είναι το ίδιο το έργο και το σκηνικό του και το τσιμεντοκονίαμα του. ΄Ετσι αντιμετώπισα τον χώρο – σαν έναν παιχνιδόκουτο, σαν μια χαρτοκοπτική απ’ αυτές που κάναμε στο σχολείο. Οι «Κόρες» παίζουν και ξαναπαίζουν τα παιχνίδια τους κλεισμένες στην Πεσματζόγλου 1. Είναι κι αυτές αγνώστου αρχιτέκτονος, ολίγον νεοκλασικές. Αυτό το σπίτι τους κληρώθηκε. Εγώ θα τους βάλω μουσική να χορέψουν λίγο, να ξεμουδιάσουν – νέες κοπέλες τόσων αιώνων.
Info Ο σκηνοθέτης Γιάννης Σκουρλέτης υπογράφει την παράσταση «Οι κόρες – Η νέα ποιητική της Αθήνας» σε κείμενο Γλυκερίας Μπασδέκη από τις 30 Ιουνίου έως τις 3 Ιουλίου (21.00) στο Μικρό Χρηματιστήριο. Παίζουν οι Αλκηστις Πουλοπούλου και Λένα Δροσάκη. Εισιτήρια από 5-15 ευρώ.
Στοά Μπρόντγουεϊ
Μέσα στο χρόνο…
Στη συμβολή της οδού Πατησίων με την Αγίου Μελετίου και μέχρι το ύψος της οδού Κεφαλληνίας, 45 χρόνια πριν δημιουργούνταν το πρώτο shopping mall και ο παρθενικός πολυχώρος διασκέδασης της πόλης. Η στοά Μπροντγουέϊ φτιάχτηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’60 για να φιλοξενήσει δύο κινηματογραφικές αίθουσες κινηματογράφου (χειμερινό και θερινό), δυο θέατρα κι ένα κέντρο διασκέδασης, τα «13 φεγγάρια».
Το πρωί η στοά σφύζει επίσης από ζωή: 17 εμπορικά καταστήματα γίνονται πόλος έλξης για το αστικό κοινό της Κυψέλης και των Πατησίων. Η σταδιακή “πτώση” της περιοχής που δεν θα αργήσει να επισφραγιστεί από την έλευση των μεταναστών υποβαθμίζουν και την πάλαι ποτέ πολύβουη στοά η οποία θα ζήσει νέες ημέρες παρακμής στα χρόνια της κρίσης. Μοναδικό στίγμα ζωής εξακολουθούν τα θέατρα «Κάτια Δανδουλάκη» και «Μπρόντγουεϊ» που λειτουργούν εντός της.
Μέσα από τα μάτια της ομάδας Mkultra
Ξεκινώντας από τη στοά Μπροντγουαιη και περπατώντας στις ιστορίες της πλατείας Αμερικής, η παράσταση επιχειρεί να δημιουργήσει ένα πεδίο δράσης όπου στιγμές από το παρελθόν συνυπάρχουν με σενάρια από το μέλλον. Στόχος μας είναι να ξαναδούμε πως το κοινωνικό φαντασιακό διαμορφώνει την ασαφή σχέση μας με το αστικό τοπίο. Για εμάς, η περιοχή της πλατείας Αμερικής είναι αντιπροσωπευτική των αλλαγών που συντελούνται στην πόλη της Αθήνας. Από τους κήπους της Αθήνας στην ανοικοδόμηση. Κτήρια καταλαμβάνουν χώρο ή εξαφανίζονται. Αλλάζουν χρήσεις. Μέσα από τη δράση αυτή επιχειρούμε να εξερευνήσουμε πως το εδώ και τώρα είναι στοιχειωμένο όχι μόνο από όσα έχουν συμβεί αλλά και από όσα θα μπορούσαν να έχουν συμβεί…
Info H ομάδα Mkultra παρουσιάζει την περφόρμανς «AfterLives» από τις 26-28 Ιουνίου (20.00) στη Στοά Μπρόντγουεϊ. Σκηνοθετούν οι Γκίγκη Αργυροπούλου και Peader Kirk. Ερμηνεύουν οι Μαίρη Λούση, Ευαγγελή Φίλη, Φαίδρα Χατζηκωνσταντή. Η είσοδος είναι ελεύθερη με δελτία εισόδου.
Αγγλικανική Εκκλησία Αγίου Παύλου
Μέσα στο χρόνο…
Στην άκρη της Φιλελλήνων πριν την έξοδο για την λεωφόρο Αμαλίας υψώνεται ο, νεογοτθικού ρυθμού, ναός του Αγίου Παύλου. Σχεδιασμένος από τον αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη σε εκτέλεση του Δανού Χάνσεν ολοκληρώνεται στα μέσα του 19ου αιώνα (1843) προκειμένου να εξυπηρετεί τις ανάγκες της αθηναϊκής κοινότητας των διαμαρτυρομένων που εκείνη την εποχή πληθαίνουν στην Αθήνα. Εσωτερικός χώρος με λιτή διακόσμηση και εξαιρετική ακουστική έχει μπει στην καθημερινή ζωή της πόλης μέσα από κύκλους συναυλιών και μουσικών εκδηλώσεων που διοργανώνονται εντός του τα τελευταία χρόνια, εγκαθιδρύοντας μια άλλη σχέση των κατοίκων με το κτήριο της εκκλησίας.
Μέσα από τα μάτια της Χριστίνας Μαξούρη
Η Αγγλικανική Εκκλησία του Αγίου Παύλου, επελέγη ως ιδανικός χώρος διεξαγωγής της παράστασης, αφενός για την πολύ καλή ακουστική, που ήταν προϋπόθεση για το συγκεκριμένο μουσικό εγχείρημα και αφετέρου, γιατί – όπως κάθε ναός – είναι ένας χώρος πίστης κι αφιέρωσης, όπου καθώς εισέρχεται κανείς, μπαίνει αυτομάτως σε μια κατάσταση ειρήνης, σιωπής και ακρόασης. Συνεπώς η μόνη δική μας παρέμβαση είναι η αφαίρεση κάποιων μικρών επίπλων και αντικειμένων που συνήθως βρίσκονται στον χώρο μπροστά από το ιερό και στη θέση τους, η προσθήκη μιας φωτιστικής εγκατάστασης (φωτισμοί Νίκος Βλασόπουλος) αποτελούμενη από δεκάδες λάμπες (σκηνογραφία Ευαγγελία Θεριανού), μέσα στην οποία εκτυλίσσεται όλη η παράσταση.
Info Η Χριστίνα Μαξούρη ερμηνεύει «20+1 μεταπολεμικά λαϊκά τραγούδια με μπαρόκ ορχήστρα» στην Αγγλικανική Εκκλησία του Αγίου Παύλου από τις 27-29 Ιουνίου (21.00). Ο Γιάννης Καλαβριανός έχει στη σκηνοθετική επιμέλεια. Εισιτήρια από 5-15 ευρώ. Παίζουν οι μουσικοί Χαράλαμπος Καρασσαβίδης, Αγγελική Κασδά, Ηλέκτρα Μηλιάδου, Ιάσων Ιωάννου, Δημήτρης Τίγκας. Συμμετέχει η Λένα Κιτσοπούλου.
