Μαρινέλλα: Εστω και λίγη φθορά ν’ αναγνώριζα στη φωνή μου θα είχα πάει σπίτι μου
Εξήντα χρόνια καριέρας στο τραγούδι μετά και η κορυφαία ερμηνεύτρια συνεχίζει σαν μην πέρασε μια μέρα. Πριν ξεκινήσει την περιοδεία της με την Ελένη Βιτάλη και τη Γλυκερία, έχει όρεξη για κουβέντα.
Εμφανίζεται με καθυστέρηση γιατί το κέντρο είναι κλειστό εξαιτίας μιας καινούργιας διαμαρτυρίας. Η Αθήνα έχει σταματήσει για λίγο, τ’ αυτοκίνητα δεν κινούνται στη Βασιλίσσης Σοφίας και στην Πανεπιστημίου, έτσι όπως την παρατηρώ από τη βιτρίνα του Jonar’s. Εκεί έχουμε δώσει ραντεβού με τη Μαρινέλλα. Θα πιαστώ από την ευκαιρία ώστε να ξεκινήσουμε την κουβέντα μας πολιτικά – γιατί όχι. «Μα έχει σημασία τι θα πω εγώ;» αναρωτιέται ρητορικά. «Κανένας δεν καταλαβαίνει. Οχι, ο κόσμος που υπομένει αυτή την κατάσταση, αλλά οι πολιτικοί που ευθύνονται γι’ αυτήν. Κι έτσι αν τους σχολιάσω μου φαίνεται πως τους δίνω αξία. Και αξία δεν έχουν καμία» λέει και το ξανασκέφτεται για να προσθέσει κάτι ακόμα: «Εχω ζήσει την Ελλάδα σε πολλές φάσεις και με όλες τις κυβερνήσεις που θυμόμαστε. Φυσικά και πίστεψα κι εγώ κάποιους απ’ όσους πέρασαν. Ομως, δεν βγήκα ποτέ κραδαίνοντας λάβαρο για να τους υποστηρίξω. Ο καλλιτέχνης οφείλει να είναι υπεράνω κομμάτων. Το λέω γιατί δυστυχώς βλέπω συναδέλφους να δηλώνουν αριστεροί και μέσα σε λίγα χρόνια να γίνονται δεξιότεροι των δεξιών. Αυτό είναι επικίνδυνο για την τέχνη».
Είναι φανερό πως η Μαρινέλλα έχει μπει φουριόζα. Κι ας είναι ξύπνια – όπως πάντα – από τα ξημερώματα κι ας την περιμένει η πρώτη πρόβα για τον κύκλο συναυλιών που θα δώσει ανά την Ελλάδα μαζί με την Ελένη Βιτάλη και τη Γλυκερία. Κι ας έχει παράλληλα προγραμματισμένες εμφανίσεις στην Κύπρο.
Παραγγέλνει το απογευματινό φρούτο της, βγάζει με θεατρικές κινήσεις τα σκουλαρίκια της και τα αφήνει πάνω στο λευκό τραπεζομάντηλο κι αρχίζει να μιλάει για τα 61 συναπτά χρόνια που έχει συμπληρώσει στο τραγούδι. Μιλάει απλά, σταράτα, ανεπιτήδευτα. Δεν περίμενα τίποτα διαφορετικό από τη Μαρινέλλα.
Μετά από τις παραστάσεις στο «Παλλάς» περνάτε σε καλοκαιρινή περιοδεία και το χειμώνα φεύγετε ξανά για το εξωτερικό. Σε τι φάση σας συναντάμε καλλιτεχνικά;
Δουλεύω όλα τα καλοκαίρια και όλους τους χειμώνες. Αυτός είναι ο ρυθμός μου τα τελευταία δέκα χρόνια. Μου προτείνουν μια δουλειά, μου αρέσει και δεν την αρνούμαι. Τα δύσκολα αρχίζουν όταν φτάνει η ώρα και πρέπει να τις κάνω… σούμα. Προσπαθώ να μην πέσει η μία πάνω στην άλλη γιατί το να ακυρώσω δεν το συζητώ. Επειτα, δεν σου κρύβω ότι μου αρέσει η δουλειά, θέλω να είμαι απασχολημένη, να δημιουργώ.
Ολη μου τη ζωή δούλευα στα μπουζούκια, με κούρασαν τα ξενύχτια
Πως αντιδράτε στις καινούργιες προτάσεις; Εχουν να σας δώσουν κάτι ακόμα;
Οι καλλιτέχνες και οι συνεργασίες έχουν να μου δώσουν, ναι. Για παράδειγμα οι εμφανίσεις μου με τον Τάκη Ζαχαράτο το χειμώνα – με τον οποίο συνεχίζουμε τώρα στην Κύπρο. Την ίδια ώρα, η συνάντηση μου με τη Βιτάλη και τη Γλυκερία, αυτό το καλοκαίρι. Και το φθινόπωρο στην Αμερική με τον Αντώνη Ρέμο. Και μόνο αυτοί οι άνθρωποι μου προκαλούν ενδιαφέρον. Ξέρεις, όλη μου τη ζωή δούλευα στα μπουζούκια, με κούρασαν τα ξενύχτια. Αλλά τα τελευταία χρόνια ορίζω αλλιώς τον τρόπο δουλειάς μου. Ψάχνω καινούργιες φόρμες για να τραγουδήσω κι επιπλέον ψάχνω ανθρώπους με τους οποίους μπορώ να μοιραστώ τη χαρά της δουλειάς.
Συνεπώς επιδιώκετε τη συνύπαρξη.
Α, ναι. Δεν μου αρέσει καθόλου η μοναξιά. Θέλω το καμαρίνι μου να έχει κόσμο, ανθρώπους να περνούν εδώ κι εκεί. Θέλω η πρόβα να έχει γέλιο και καλαμπούρι.
Τραγουδάτε επί 61 χρόνια. Κουραστήκατε, βαρεθήκατε ποτέ;
Οχι, ευτυχώς. Ποτέ δεν ξεστόμισα τέτοια κουβέντα. Κι από την άλλη δεν ξέρω γιατί μου συνέβη – ίσως γιατί δεν ήξερα να κάνω κάτι άλλο στη ζωή μου. Ξέρω μόνον να τραγουδάω· αν τραγουδάω.
Μισό λεπτό – αμφιβάλετε και διατυπώνετε αυτό το «αν»;
Οχι, καθόλου. Απλώς μπορεί κάποιοι να θεωρήσουν πως έχουν περάσει τα χρόνια κι εγώ ακόμα τραγουδάω. Ξέρετε, τραγουδώντας έχω μεγαλώσει όχι μια γενιά, αλλά δυο και τρεις.
Νιώθετε ότι ο κόσμος σας αγαπάει με διάρκεια;
Εχω πάρει πολλή αγάπη από τον κόσμο. Και είναι ένα κοινό που, μέσα στο χρόνο, μεγαλώνει, συμπληρώνεται από τις επόμενες γενιές. Βέβαια, αμφιβάλλω αν ζουν κάποιοι από εκείνους που με πρωτοάκουσαν, όταν έβγαινα στο τραγούδι.
Ξέρω μόνον να τραγουδάω· αν τραγουδάω
Ποια είναι η σχέση σας με το χρόνο;
Εχω ερωτική σχέση μαζί του. Ο χρόνος είναι φίλος μου. Βαδίζουμε αλά μπρατσέτα. Δεν προπορεύεται αυτός ή εγώ – όχι. Στο ίδιο βήμα. Γι’ αυτό τα έχω καλά με το χρόνο και παραμένω ακόμα ανήσυχη. Ξυπνάω το πρωί και ζω τη μέρα ολόκληρη.
Αν διαπιστώσετε ίχνη φθοράς στις δυνάμεις ή στη φωνή σας θα τα παρατήσετε;
Εστω και λίγη φθορά ν’ αναγνώριζα στη φωνή μου θα είχα πάει σπίτι μου, σε βεβαιώ. Αντίθετα όμως, με την πάροδο του χρόνου έβλεπα και βελτίωση στις δυνατότητες μου. Δεν καπνίζω, δεν πίνω ιδιαίτερα, τρέφομαι σωστά, δεν κάνω καταχρήσεις.
Δείχνετε τέτοια πειθαρχία λόγω δουλειάς;
Ναι, είμαι πειθαρχημένη όταν δουλεύω. Εξω από τη δουλειά είμαι μεγάλο αλαλούμ. Απλώς δουλεύω με ιδιαίτερη ταχύτητα, κάνω τέσσερα – πέντε πράγματα μαζί, χωρίς ωστόσο να το κάνω για ν’ αποδείξω κάτι στον εαυτό μου. Μπορεί ας πούμε, να μιλάω στο τηλέφωνο για σοβαρή δουλειά και συγχρόνως να πλένω πιάτα.
Εχω ερωτική σχέση με το χρόνο. Ο χρόνος είναι φίλος μου. Βαδίζουμε αλά μπρατσέτα
Αν δείτε τον εαυτό σας από απόσταση, μπορείτε να πείτε τι θέση έχετε καταλάβει στο ελληνικό τραγούδι;
Πάντα βλέπω τον εαυτό μου από απόσταση· το επιδιώκω δηλαδή. Οταν κάνω πρόβα, δεν είμαι πάνω στη σκηνή, κάθομαι στην πλατεία και με παρακολουθώ. Πάντως, ουδέποτε έχω αισθανθεί την ανάγκη να τοποθετήσω τον εαυτό μου κάπου. Δεν είναι η δουλειά μου αυτή. Ο κόσμος είναι αυτός που σε τοποθετεί. Αν ο κόσμος δεν με ήθελε θα μιλούσαμε τώρα για μια καριέρα 60 ετών; Δεν νομίζω. Κι ο κόσμος είναι σκληρός· εκεί που σε αγαπάει, εκεί σου δίνει μια και σε κατακρυμνίζει. Κι από την άλλη, σε σέβεται όταν του δώσεις να καταλάβει ποιος είσαι.
Και πως αντιδράτε όταν οι άλλοι σας προσεγγίζουν αποδίδοντας σας ένα μέγεθος;
Βάζω τα γέλια. Αν δε, είμαι παρούσα σε τέτοιες εκδηλώσεις θαυμασμού την “κοπανάω” κιόλας. Κανείς δεν μπορεί να με παρασύρει σε κολακείες! Καταλαβαίνω τη μπούρδα από μακριά. Κι όταν ακούω «σούπερ» ή «σταρ», κάτι λέξεις που μεταχειρίζονται για τη νεότερη γενιά τραγουδιστών, θυμώνω αφάνταστα. Δεν υπάρχουν ετικέτες για τον πρώτο, τον δεύτερο και τον όγδοο. Κάνω κι εγώ μια δουλειά όπως όλοι – που πολλές φορές έχει και χαρακτήρα λειτουργήματος. Αλλά σ’ αυτό το πλαίσιο δεν ακούω τα περί κορυφής και άλλα συναφή. Πάνω εκεί, στη σκηνή ότι κάνεις. Και είσαι μόνος σου. Πάνω στο πάλκο είσαι μόνος σου· κανείς δεν σε προφυλάσσει.
Απ’ ότι καταλαβαίνω δεν περάσατε φάσεις αυτοθαυμασμού.
Με ρωτάς αν υπήρξα ψωνάρα; Οχι, ψωνάρα δεν υπήρξα ποτέ. Γιατί για να μείνει κανείς σε αυτή τη δουλειά, για να στεριώσει πρέπει να είναι προσεκτικός. Το τραγούδι θέλει ακροβάτες, ακροβάτες είμαστε. Κι αν δεν προσέξουμε θα πέσουμε από το σκοινί.
Πόσες ζωές έχετε ζήσει μέσα σ’ αυτή τη δουλειά;
Ωραία ερώτηση, έχεις δίκιο μάλλον. Ξεκίνησα από το θέατρο, μπήκα στο λαϊκό τραγούδι. μετά υπηρέτησα τις μπαλάντες, επέστρεψα στο λαϊκό και στο θέατρο, έκανα πίστα, πολλά show με κοστούμια, με φώτα και μπαλέτα και κάποια στιγμή δοκίμασα τις μπουάτ της Πλάκας με το Χατζή… Εκανα τόσο διαφορετικά πράγματα μεταξύ τους και τα χάρηκα όλα· και είναι ωραίο που δεν έμεινα πιστή σ’ ενα είδος.
Υπάρχει κάτι που δεν το έχετε δοκιμάσει;
Δεν έχω κανένα απωθημένο. Ισως μόνο ότι δεν έχω τραγουδήσει ξένο ρεπερτόριο αλλά βλέπεις δεν έμαθα ξένες γλώσσες ενώ το ήθελα πάρα πολύ. Ομως, η μια δουλειά έφερνε την επόμενη και διαρκώς το αμελούσα.
Ψωνάρα δεν υπήρξα ποτέ. Γιατί για να στεριώσει κανείς σε αυτή τη δουλειά πρέπει να είναι προσεκτικός
Καθώς περνούν τα χρόνια αναθεωρήσατε για το αν έπρεπε να έχετε πάρει άλλο δρόμο;
Δεν ξέρω να κάνω τίποτε άλλο παρά να τραγουδάω. Δεν φαντάστηκα ποτέ τη ζωή μου αλλιώς. Εκανα αυτό που ήθελα από παιδί, μπήκα στο θέατρο. Να μου πεις, δεν φανταζόμουν τότε, όταν ξεκινούσα, πως τελικά θα γίνω τραγουδίστρια. Κάτι μου έμεινε από το θέατρο τελικά, το οποίο το συντήρησα κάπως ερμηνεύοντας τραγούδια.
Γιατί δεν συνεχίσατε στο θέατρο;
Ξεκίνησα να εμφανίζομαι στο θέατρο και στο πλαίσιο κάποιων παραστάσεων δοκίμασα να τραγουδώ. Κάποια στιγμή, μου προσέφεραν περισσότερα χρήματα για να εμφανιστώ σ’ ένα κέντρο – και μιλάμε για τα τριπλάσια χρήματα από αυτά που κέρδιζα στο θέατρο – και τότε κατάλαβα ότι έτσι θα μπορούσα να στηρίξω την οικογένεια μου. Σύντομα γνώρισα τον Καζαντζίδη, γίναμε ζευγάρι, μπήκα στο λαϊκό τραγούδι χάρη σ’ εκείνον – παρότι μέχρι τότε δεν είχα ιδέα από το λαϊκό. Κι όλα πήραν το γνωστό δρόμο.
Οσο κι αν έχω ψάξει πριν και μετά από αυτόν, άλλος σαν τον Καζαντζίδη δεν έχει γεννηθεί
Συνεπώς, ο Στέλιος Καζαντζίδης ήταν δάσκαλος για εσάς. Ηταν μεγάλη σχολή ο Στέλιος, τεράστιος τραγουδιστής, τέτοια φωνή δεν επαναλαμβάνεται την ιστορία. Οσο κι αν έχω ψάξει πριν και μετά από αυτόν, άλλος σαν τον Καζαντζίδη δεν έχει γεννηθεί. Οι σημερινές φωνές δεν έχουν ούτε τη δύναμη, ούτε τη σταθερότητα, ούτε το class του Καζαντζίδη.
Θα θέλατε να δείτε να γεννιέται μια καινούργια Μαρινέλλα;
Θα ήθελα, ναι. Αλλά θα ήταν ακόμα καλύτερα να βγει μια τραγουδίστρια που να πάρει τη Μαρινέλλα και να την εξελίξει. Ετσι, δημιουργείται μια συνέχεια στην τέχνη. Δεν θα ήθελα δηλαδή να βγει μια κόπια μου· καταρχάς δεν θα αρέσει και στον κόσμο.
Τι δεν έχει το ελληνικό τραγούδι σήμερα; Τι του λείπει;
Το ελληνικό τραγούδι υποφέρει από έλλειμα καλών στίχων και καλών συνθέσεων. Δεν γράφονται πλέον καλά τραγούδια ή είναι πολύ λίγα. Εδώ και χρόνια, γράφονται τραγούδια όχι για να μείνουν στο χρόνο αλλά για να γίνουν σουξέ – σουξέ του ενός μηνός! Γι’ αυτό και η νεότερη γενιά των μπουζουκιών όταν εξαντλείται το σουξέ που έχει τραγουδήσει γυρίζει στα δικά μας τραγούδια, σ’ αυτά που άντεξαν.
Θα ήθελα να βγει μια τραγουδίστρια που θα πάρει τη Μαρινέλλα και θα την εξελίξει
Θέλετε να τραγουδούν άλλοι τα τραγούδια σας;
Για πολύ καιρό υπήρξε το ταμπού από νεότερες τραγουδίστριες για να ερμηνεύσουν την «Πέτρα». Διαφωνώ! Τι σαχλαμάρες είναι αυτές! Φυσικά, και δεν θέλω να ερμηνεύουν την «Πέτρα» σαν κι εμένα – γιατί θα αποτύχουν. Θα ήθελα όμως να την πουν με το δικό τους τρόπο προκειμένου να φανεί ένα καινούργιο τραγούδι, μια όψη του τραγουδιού που εγώ δεν ανέδειξα. Τα κλασικά τραγούδια δεν πρέπει να σβήνουν αρκεί να τους δοθεί ένας καινούργιος χαρακρήρας, το στίγμα ενός νέου τραγουδιστή.
Διαλέξτε ένα τραγούδι ζωής, δικό σας ή άλλων.
Κάθε κύτταρο μου είναι τραγουδισμένο. Τα τραγούδια είναι παιδιά μου, όλα. Δεν μπορώ να μιλήσω για ένα τραγούδι λοιπόν. Αλλωστε έχω βρει τόση μεγάλη συγκίνηση μέσα σε στίχους τραγουδιών εκτός του δικού μου ρεπερτορίου που ακόμα τα φέρω σαν μνήμη.
Είπατε νωρίτερα πως στραφήκατε στο τραγούδι επειδή ήταν προσοδοφόρο. Κερδίσατε χρήματα όλα αυτά τα χρόνια;
Είμαι άνθρωπος ολιγαρκής. Μπορώ να ζήσω με τα πολλά αλλά μπορώ και με πάρα πολύ λίγα. Δεν μ’ ενδιαφέρει να έχω πολλά. Και δεν μ’ ενδιαφέρει τόσο να περνάω εγώ καλά, όσο να είναι ευτυχισμένοι οι άνθρωποι γύρω μου. Ας πούμε όταν παρακολουθώ μια ωραία παράσταση ή όταν κάνω ένα ταξίδι στο εξωτερικό και είμαι μόνη, σκέφτομαι «γιατί δεν είναι εδώ και η κόρη μου, τα εγγόνια να το χαρούν». Ψαλιδίζεται η ευχαρίστηση μου, αν δεν την μοιράζομαι με τους άλλους.
Ποια είναι η μεγαλύτερη δυσκολία που έχετε συναντήσει;
Ελα ντε, ποια ήταν; Δυσκολίες πέρασα πολλές. Χάρη σε αυτές ανδρώθηκα και μεγάλωσα ωραία. Ξέρεις προέρχομαι απο μια σπουδαία και μεγάλη οικογένεια που μου έδωσε την ώθηση και το σθένος για να ζήσω. Οσα χρόνια δουλεύω και προσπαθώ, σε κάθε μου βήμα θυμάμαι τη μάνα μου και τον πατέρα μου· σκέφτομαι πως θα ενεργούσαν κι εκείνοι, τι θα έκαναν σωστό. Μεγάλωσα επιδιώκοντας να είμαι καλός άνθρωπος· όχι για να έχω τον τίτλο του καλού ανθρώπου αλλά για να μην κάνω κακό στους άλλους.
Κάθε κύτταρο μου είναι τραγουδισμένο. Τα τραγούδια είναι παιδιά μου, όλα
Ομως σε μια πληθωρική ζωή επιλέξατε να ζήσετε μόνη…
Ηταν επιλογή μου να μην ζήσω στο πλευρό κάποιου συντρόφου αυτά τα τελευταία χρόνια. Εκανα δύο γάμους, έχω ένα παιδί. Δεν με ενδιέφερε να έχω σύντροφο… Το πιστεύεις; Κι όχι τώρα που μεγάλωσα αλλά κι όταν ήμουν ακόμα νέα – γιατί είμαι πολλά χρόνια μόνη. Εχω όμως καλούς φίλους. Λίγους αλλά καλούς.
