Εθνική Λυρική Σκηνή: Η ζωή μετά τη μετακόμιση στις νέες εγκαταστάσεις του ΚΠΙΣΝ

Ο ήχος των τυμπάνων δίνει έναν επικό τόνο καθώς περπατάμε στους αχανείς διαδρόμους της νέας Λυρικής Σκηνής. Στην αίθουσα προβών της Ορχήστρας, ένας μουσικός δοκιμάζει με πυγμή τα συμφωνικά τύμπανα. Στην αίθουσα του Μπαλέτου, σαμπανί ζευγάρια πουέντ περιμένουν σιωπηλά, στην άκρη του παρκέ, μέχρι την επόμενη στιγμή της πρόβας. Θέα στον παραλιακό αυτοκινητόδρομο της Ποσειδώνος μα η βοή της πόλης μένει απ’ έξω χάρη στον υπερσύγχρονο box in a box αρχιτεκτονικό σχεδιασμό του Ρένζο Πιάνο που απομονώνει κάθε εξωτερικό ήχο.

_{Στην αίθουσα προβών της Ορχήστρας υπό τον ήχο των συμφωνικών τυμπάνων.}

Στον τρίτο όροφο, το φροντιστήριο σκηνικών αντικειμένων έχει ξεκινήσει εδώ και δύο εβδομάδες. Ένα ολόκληρο ράφι με καπέλα, κι ένα άλλο με vintage φανάρια· δίπλα δερμάτινες βαλίτσες. Δεκάδες κούτες που στοιβάζονταν στο υπόγειο του θεάτρου «Ολύμπια» έχουν πλέον μεταφερθεί στο Φάληρο για να ταξινομηθούν ανά είδος.

_{Στο χώρο του φροντιστηρίου όπου τα σκηνικά αντικείμενα των παραγωγών της ΕΛΣ αρχειοθετούνται για πρώτη φορά.} 

Στην αποθήκη της Κεντρικής Σκηνής – που όσες φορές κι αν τη δεις κόβει την ανάσα – το παλιό μοβ ριντό του «Ολύμπια» ξεκουράζεται τυλιγμένο σε ναύλον. «1,2,3 – για βάλε μουσική». Η φωνή του καλλιτεχνικού διευθυντή του Μπαλέτου της Λυρικής, Αντώνη Φωνιαδάκη οδηγεί τα βήματα, των free lancer χορευτών και των μαθητών της σχολής, συντονίζοντας την πρόβα για το Summer Nostos Festival που πλησιάζει. Στην Εναλλακτική Σκηνή, η Ζωή Τσόκανου διευθύνει κάποια μέρη από τη νεανική όπερα του Γιώργου Κουμεντάκη «Εσσεται ήμαρ» – τη δεύτερη παραγωγή των Ημερών Μουσικού Θεάτρου. «Κάντε ησυχία» καλούν τους περίεργους επισκέπτες.

_{Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Μπαλέτου της Λυρικής, Αντώνης Φωνιαδάκης εν ώρα πρόβας.} 

Πίσω από κάθε πόρτα, συμβαίνει κι αποκαλύπτεται κάτι διαφορετικό. Μέσα σ’ ένα μεσημέρι, οι κόσμοι που ανοίγονται μπροστά σου στο νέο σπίτι της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, από το ισόγειο ως τον πέμπτο όροφο -μοιάζουν ανεξάντλητοι. Μερικές εβδομάδες μετά το τέλος της δοκιμαστικής περιόδου λειτουργίας, η καθημερινή ζωή έχει κατοικήσει την καινούργια έδρα της. Και δεν ήταν αυτονόητο.

_{Οι μουσικοί του «Εσσεται ήμαρ» του Γιώργου Κουμεντάκη σε πρόβα στην Εναλλακτική Σκηνή.}

Τα παραδείγματα των ευρωπαϊκών λυρικών θεάτρων που απέτυχαν να μετακομίσουν ομαλά σε νέα κτήρια δεν είναι λίγα. Στην όπερα του Όσλο και του Γκέτεμποργκ, οι “δοκιμαστικές” παραστάσεις αναβλήθηκαν λόγω σωρείας τεχνικών προβλημάτων, αποδεικνύοντας πως τα στραβοπατήματα στην οργάνωση δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Διαψεύδοντας πάντως, την εγχώρια “παράδοση”, η ΕΛΣ τα κατάφερε. «Πήραμε το μεγάλο ρίσκο να συνδυάσουμε τη μετεγκατάσταση του οργανισμού με το ανέβασμα νέων παραγωγών κάτι που κλιμάκωσε τις απαιτήσεις σε όλους τους τομείς της Λυρικής, δοκιμάζοντας περίπου το 70% των τεχνικών και τεχνολογικών δυνατοτήτων που μας δίνει αυτό το κτήριο. Ήταν μια επικίνδυνη προσπάθεια και είμαι περήφανος που πέτυχε ώστε τώρα να πάμε στο επόμενο βήμα με το σύνθετο σύστημα του εναλλασσόμενου ρεπερτορίου» σχολιάζει ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, Γιώργος Κουμεντάκης.

_{Στο γραφείο του καλλιτεχνικού διευθυντή της ΕΛΣ, Γιώργου Κουμεντάκη.} 

Εξίσου ενθαρρυντικά είναι και τα στατιστικά στοιχεία της προσέλευσης. Οι παραγωγές της δοκιμαστικής περιόδου συγκέντρωσαν το ενδιαφέρον 30.000 θεατών με τα sold out να έρχονται από την όπερα του «Μάκβεθ» στην Κεντρική Σκηνή, τον «Ερωτόκριτο» στην μιούζικαλ εκδοχή του από το Δημήτρη Μαραμή και τη συναυλία – αφιέρωμα στο Μάνο Χατζιδάκι στην Εναλλακτική Σκηνή. «Δεν ξέρω αν προλάβαμε να διαμορφώσουμε νέο κοινό, πάντως νέα πρόσωπα είδαμε σίγουρα» συνεχίζει ο κ. Κουμεντάκης.

_{Αποψη της εντυπωσιακής κεντρικής σκηνής.} 

Το πλεονέκτημα του υπερπολυτελούς κτηρίου με την υπογραφή του Ιταλού Πιάνο χάιδεψε τ’ αυτιά πολλών που δεν περιορίστηκαν στη βόλτα γνωριμίας στο Κέντρο Ιδρύματος Πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος αλλά αγόρασαν και εισιτήρια για τις παραστάσεις. Δεν ήταν ωστόσο τόσο πολλοί για να δικαιώσουν τις αρχικές εκτιμήσεις… «Η αλήθεια είναι πως είχαμε μεγάλες προσδοκίες αναφορικά με την επισκεψιμότητα. Τρέφαμε την ψευδαίσθηση πως με το που θα έρθουμε εδώ θα ξεπουλήσουμε εξαιτίας της νέας στέγης και της διάθεσης του κόσμου να μπει μέσα και να τη γνωρίσει. Όπως διαπιστώσαμε τελικά, τίποτα δεν συμβαίνει αυτόματα και μαγικά» σημειώνει ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Εναλλακτικής Σκηνής, Αλέξανδρος Ευκλείδης· μιας λειτουργίας της ΕΛΣ που διευρύνθηκε παράλληλα με τη μετακόμιση της.

_{Ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Εναλλακτικής Σκηνής, Αλέξανδρος Ευκλείδης.} 

Αλλωστε, το κοινό που επισκέφθηκε τη φαληρική έδρα τους προηγούμενους δύο μήνες έφερε μαζί και τα παράπονα του. Τα μέιλ που έφταναν στην ηλεκτρονική διεύθυνση του οργανισμού μετά τις παραστάσεις ήταν στην πλειοψηφία τους μηνύματα διαμαρτυρίας, αποτυπώνοντας όλη τη γκάμα των αντιδράσεων στο πλαίσιο της γνωριμίας και της χρήσης ενός καινούργιου κτηρίου: Θέσεις χαμηλής ορατότητας που αυτομάτως μείωναν τη χωρητικότητα των σκηνών (για παράδειγμα, η Εναλλακτική Σκηνή των 400 θέσεων ανακάλυψε πως μόνον οι 300 από αυτές είναι ωφέλιμες και άρα προς πώληση) ενώ οι θέσεις πάρκινγκ όταν αυτές εξαντλούνταν στον υπαίθριο διαθέσιμο χώρο λόγω αυξημένης προσέλευσης, προκαλούσαν πλήθος αντιδράσεων. «Δοκιμάσαμε τις αντοχές μας εξαιτίας της δυσκολίας πρόσβασης στο Φαληρικό Δέλτα και πολύς κόσμος δυσαρεστήθηκε» παραδέχεται ο Γιώργος Κουμεντάκης. «Καταγράψαμε όλες τις ελλείψεις που υπάρχουν και είδαμε πως μόνο μαζί με τον κόσμο που φτάνει έως εδώ μπορούμε να διαχειριστούμε τα προβλήματα. Πάντως το ζήτημα της πρόσβασης εκτιμώ ότι θα τροφοδοτήσει αντιδράσεις και στο μέλλον αν δεν κινητοποιηθεί η Πολιτεία εξασφαλίζοντας μέσα σταθερής τροχιάς».

_{Το υπερμέγεθες ασανσέρ για τη μεταφορά σκηνικών και μουσικών οργάνων.} 

Ακόμα και το κτήριο του Ρένζο Πιάνο λοιπόν, δεν είναι τέλειο. «Δεν υπάρχει τέλειο κτήριο· υπάρχουν κτήρια που επηρεάζονται από τη λειτουργία τους. Κι εδώ περάσαμε από τη φάση των εντελώς άδειων χώρων στη χρήση τους» τονίζει ο Αλέξανδρος Ευκλείδης. Το βέβαιο είναι πάντως, πως η φαληρική στέγη της Λυρικής είναι μακράν τελειότερη του ιστορικού «Ολύμπια» που και μόνο για λόγους ηλικίας και παλαιωμένου εξοπλισμού περιόριζε την καλλιτεχνική δράση ή προκαλούσε καθημερινά προβλήματα.

_{Ο τεχνικός διευθυντής της Λυρικής Σκηνής, Σωκράτης Δαλαμάγκας.} 

Μέσα στη μοναξιά της άδειας Κεντρικής Σκηνής, ο Σωκράτης Δαλαμάγκας, ο τεχνικός διευθυντής της ΕΛΣ στέκεται μπροστά από μια κονσόλα (σε μέγεθος μικρής τηλεόρασης plasma) που χειρίζεται όλους τους βασικούς μηχανισμούς της. Επανάσταση για το τεχνικό προσωπικό, αν λάβουμε υπόψη πως οι αντίστοιχες λειτουργίες στο «Ολύμπια» γίνονταν χειρωνακτικά. Στην πραγματικότητα η Κεντρική Σκηνή είναι ένα κανονικό, υπερσύγχρονο “εργοστάσιο” για την παραστατική τέχνη. Πίσω και παράλληλα με την, εκτεθειμένη στο κοινό, σκηνή (διαστάσεων 16×16) υπάρχουν τρεις ακόμα ισομεγέθεις σκηνές οι οποίες μπορούν να φιλοξενούν όλα τα σκηνικά μια δεύτερης ή μιας τρίτης παραγωγής ενώ χάρη σ’ ένα ειδικό ηχομονωτικό ριντό που χαμηλώνει μπορεί να φιλοξενήσει απρόσκοπτα μια πρόβα την ίδια ακριβώς ώρα όπου στην κεντρική ανεβαίνει κανονικά μια παράσταση.

_{Σε μια από τις αποθήκες παραπλεύρως της Κεντρικής Σκηνής.} 

Εν τω μεταξύ, ο εξοπλισμός της περιλαμβάνει τέσσερα αναβατόρια, – δηλαδή τέσσερα ευμεγέθη ορθογώνια επίπεδα τα οποία μπορούν να βυθιστούν έως 3 μ. κάτω από τη σκηνή ή να υψωθούν έως 5 μ. πάνω από αυτήν προκειμένου να μεταφέρουν ή να αλλάξουν σκηνικά – καθώς και 64 σταγκόνια (ειδικά ανθεκτικά σχοινιά 20 μ., το καθένα) για το κρέμασμα σκηνικών και φωτισμών, δυνατότητες άγνωστες στο τεχνικό προσωπικό της Λυρικής Σκηνής «μέχρι που ξεκίνησε η φιλοξενία μας στην αίθουσα Τριάντη του Μεγάρου Μουσικής οπότε και εξοικειωθήκαμε με αυτές τις τεχνολογίες» εξηγεί ο κ. Δαλαμάγκας – στρέφοντας το δάχτυλο προς τον ουρανό της σκηνής όπου όλα τα παραπάνω ίπτανται πάνω από τα κεφάλια μας. Στο ίδιο πλαίσιο, η εγκατάσταση ενός ειδικού ελαστικού δαπέδου για παραστάσεις χορού προφυλάσσει τους χορευτές από τραυματισμούς, συχνό φαινόμενο στη σκηνή του «Ολύμπια» όπου το δάπεδο ήταν αφενός ξύλινο κι αφετέρου με κενά όπου “παγιδεύονταν” τα πόδια τους.

_{Το υπερσύγχρονο χειριστήριο που ελέγχει όλους τους κεντρικούς μηχανισμούς της Κεντρικής Σκηνής.} 

Η μετάβαση από την παλαιά στη νέα τεχνολογία προϋπόθετε εντατική μετεκπαίδευση για το 80μελές τεχνικό προσωπικό της ΕΛΣ που θα συνεχιστεί κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού μέχρι και τη μεγάλη έναρξη της επόμενης σεζόν· της πρώτης κανονικής περιόδου στις νέες εγκαταστάσεις της Λυρικής. Η πρεμιέρα της «Ηλέκτρας» είναι προγραμματισμένη για τις 15 Οκτωβρίου, μια εξαιρετικά απαιτητική παραγωγή (ενδεικτικό πως η ορχήστρα θα πιάσει “οροφή” περιλαμβάνοντας 120 άτομα) που σύμφωνα με τον καλλιτεχνικό διευθυντή της Λυρικής, «θα φτάσει όλους τους μηχανισμούς του οργανισμού στα όρια τους. Μετά από την “Ηλέκτρα” θα έχουμε όλη την εμπειρία των δυνατοτήτων μας».

_{Αποψη της άδειας ορχήστρας από τον 5ο όροφο της Κεντρικής Σκηνής.}