Φεστιβαλικά notes #14: Γιάννης Σκουρλέτης, «Οι κόρες» στο Μικρό Χρηματιστήριο Αθηνών

Μα πραγματικά είχα περάσει τόσες φορές έξω από εκείνη την πόρτα και δεν ήξερα τι κρυβόταν πίσω της. Λίγο πιο πριν από το παλιό Χρηματιστήριο, στη Σοφοκλέους, στο τρίγωνο που δημιουργούν οι οδοί Πεσμαζόγλου, Σοφοκλέους και Αριστείδου, στην καρδιά του ιστορικού κέντορυ της Αθήνας, περίμανε πολύ κόσμος τα τέσσερα προηγούμενα βράδια. Μπήκαμε στο χώρο και δεν σταματούσαμε να χαζεύυμε τα πάντα. Τα αγάλματα, τα μάρμαρα, τις στρογγυλάδες του, την αύρα της αισθητικής μιας άλλης εποχής. Σε σχήμα Π στημένες οι πάνινες πολυθρόνες για τους θεατές, κατ’ αρχήν απολαύσαμε τη δροσιά του χώρου και του κλιματισμού.

Είδαμε

Ο Γιάννης Σκουρλέτης με τη συμβολή του Κωνσταντίνου Σκουρλέτη έστησε ένα σκηνικό που έμοιαζε να είναι η συνέχεια της διακοσμησης του χώρου. Παρότι πολύ φορτωμένο, παρότι ήταν πολλά τα αντικείμενα και ένιωθες να στριμώχνοντα. Πολλοί λαμπτήρες, σαν κεράκια, με τη μορφή επιδαπέδιων φωτιστικών, και οι δύο σύγχρονες κόρες να παίζουν και να γελάνε, όπως κάνουν τα κοριτσάκια (επιτυχής η επιλογή του κάστινγκ, αφού και η Λένα Δροσάκη και η Αλκηστις Πουλοπούλου μοιάζουν με παιδίσκες).

Στηρίχτηκε σε κείμενα της Γλυκερίας Μπασδέκη, που έχει ένα δικό της διακριτό ύφος στη θεατρική γραφή, αλλά και στην εξαιρετική ανθολόγηση ποιημάτων που υπέγραψε ο ποιητής Χριστόφορος Λιοντάκης. Αλλό ένα κορίτσι επί σκηής, η μουσικός Χαρούλα Τσαλπαρά με το ακορντεόν της και ήταν αυτή που ξεκίνησε την παράσταση τραγουδώντας το «Αθήνα μου/ πώς να στο πω…». Μια γλυκειά, ανάλαφρη, τρυφερή γεύση νιώσαμε στην αρχή, οι δύο ηθοποιοί, η Νούλα και η Νανά (υποκοριστικά της Αθηνάς, όχι τυχαία) με επιτηδευμένη παιδικότητα έπαιζαν το ρόλο της μεγάλης, της μητέρας τους δηλαδή, πότε η μια και πότε η άλλη, ν’ απαγγέλλουν, να συνομιλούν, και να… φωνάζουν. Διότι πολύ σύντομα συνειδητοποιήσαμε όλοι ότι η ακουστική του χώρου ήταν εξαιρετικά δυσχερής. Μήπως δεν έπρεπε να φοράνε ψείρες; Φαντάζομαι ότι θα δοκίμασε διάφορους τρόπους ο Γιάννης Σκουρλέτης, πάντως υπήρχαν στιγμές που ένιωθες δυσάρεστα από την ύψηλή ένταση, κι αυτό δεν είναι το καλυτερο συνοδευτικό στη θέαση μιας παράστασης.

Οταν χαμήλωναν οι τόνοι είναι αλήθεια ότι απόλαυσα μερικές απαγγελίες ποιημάτων, πάντως γενικά χάθηκε ανάμεσα στις φωνές, στις απαγγελίες και το κείμενο της Γλυκερίας Μπασδέκη, και λίγα σημεία του κειμένου κατάφερα να συγκρατήσω. Οπως «Ποτέ δεν ήταν εδώ η μητέρα. Μας άφησε την περικεφαλαία αμανάτι, να τη μνομονεύουμε» και λίγο αργότερα, σε άλλο σημείο του κειμένου: «Τα πρωτότοκα κουβαλούν όλο το σόι». Γιατί το σκεπτικό της Μπασδέκη σ’ αυτή τη σύλληψη ήταν τι κάνουν οι απόγονοι, τι βρίσκουν, τι το κάνουν αυτό που βρίσκουν, τι κρατάνε, τι πετάνε, τι εξελίσσουν.

Επικεντρωμένο στην Αθήνα, στην πατίνα της, στην ιστορία της. Προς το τέλος της παράστασης, βγαίνει ο «χορός των θρηνητών» όπως τους ονομάζει ο σκηνοθέτης. Δεν ξέρω αν ήταν κομπάρσοι ή ηθοποιοί. Ηταν οι «φυλές» της Αθήνας. Από τον ναύτη του Τσαρούχη, μέχρι την τρανσέξουαλ της νύχτας. Από τις μεσοαστικές Αθηναίες και τους συνταξιούχους των καφενείων, μέχρι τις πόρνες. Ολοι. Παρατάχτηκαν κι αυτοί σε σχήμα Π, κάθησαν στα πάνινα σκαμνάκια που κρατούσαν και μετά σηκώθηκαν κι άρχισαν να συνομιλούν μέσω της ποίησης. Και μαζί τους εμφανίστηκε η μητέρα, η Αθήνα. Η Μαρία Κίτσου (που άφησε έντονο το αποτύπωμά της, στη σύντομη παρουσία της). Και πήγε και κάθησε σ’ έναν θόλο που υπήρχε στο βάθος του σκηνικού, και σ’ αυτόν στριμώχτηκαν όλα τα σκηνικά αντικείμενα και άναψε η επιγραφή που υπήρχε από πάνω: ΑΘΗΝΑ, με ένα σταυρό κηδειόσημου στην αρχή και στο τέλος της λέξης.

Η επίγευση

Η αλήθεια είναι ότι διέκρινα πολλά αμήχανα βλέμματα στη διάρκεια της παράστασης. Κι ένα εξίσου αμήχανο χειροκρότημα. Και είδα και μια αποχωρήσεις, αλλά είπαμε αυτό είναι απολύτως μέσα στο πλαίσιο της κάθε παράστασης. Ο Γιάννης Σκουρλέτης κινήθηκε στους δρόμους που υπηρετεί τόσα χρόνια στο θέατρο: στον λόγο και στο συναίσθημα, σε συνδυασμό με την εικαστική απεικόνιση, μια απεικόνιση που αυτή τη φορά ήταν υπερβολικά φορτωμένη, υπερβολικά μπαρόκ. Ηταν ασφαλώς μια πρόταση καλών προθέσεων, που δεν ήταν αρκετές όμως για το τελικό αποτέλεσμα και στημένη σ’ έναν εντελώς ακατάλληλο χώρο. Παρά την προσπάθεια των ηθοποιών.

Ακούσαμε στο φουαγιέ

Κυρίως σχόλια για την κακή ακουστική του χώρου ακούσαμε στο φουαγιέ, για την μη ξεκάθαρη πρόσληψη του κειμένου -«λέξεις άκουγα», έλεγαν κάποιοι. Κάποιοι στάθηκαν στην προβληματική δραματουργική επεξεργασία, άλλοι θεωρούσαν ότι δεν είχε στίγμα η παράσταση. Και μετά, οι «συνήθεις ύποπτοι» θεατές του Φεστιβάλ, αρχίσαμε να αραδιάζουμε τι έχει προγραμματίσει να δει ο καθένας…