Φεστιβαλικά notes #15: Γεωργία Μαυραγάνη, «Ξαφνικά πέρυσι το καλοκαίρι», στην Πειραιώς 260

Ολοι προς τον Χώρο Δ κατευθυνόμασταν προχθές, που πραγματικά γέμισε το βράδυ της περασμένης Τρίτης. Μία από τις ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις στο διάστημα των φεστιβαλικών εκδηλώσεων είναι η αγάπη που έχουν κατακτήσει κάποιοι καλλιτέχνες με το κοινό και τους ομοτέχνους τους. Η Γεωργία Μαυραγάνη είναι ανήκει σ’ αυτή την κατηγορία και ήταν φανερό ότι όλοι -δημοσιογράφοι, καλλιτέχνες, κοινό- περιμέναμε τη νέα της πρόταση.

Είδαμε

Γνωστό κι αγαπημένο το έργο του Τένεση Γουίλιαμς, αυτοβιογραφικό -όχι ευθέως- όπως τα περισσότερα από τα έργα του. Η δεσποτική μητέρα, η Βάιολετ (Μαρία Κεχαγιόγλου), που πιστεύει ότι χωρίς αυτήν δεν θα μπορούσε να δημιουργήσει ο γιος της, ο ποιητής, ο γιος, ο Σεμπάστιαν, που γράφει ένα ποίημα το χρόνο, και «Ξαφνικά πέρυσι το καλοκαίρι» έπαψε να ζει, η Κάθριν, ένα κορίτσι αυθεντικό, διαφορετικο, που πιστεύει και αγαπά τον ποιητή και είναι εκείνη που τον συνοδεύει στο τελευταίο του καλοκαιρινό ταξίδι, οι συγγενείς, οι γιατροί, τα ιδρύματα εγκλεισμού των ψυχασθενών, οι προσπάθειες φίμωσης της αλήθειας, η σπαρακτική απογύμνωση των ψυχών. Αυτό είναι το έργο.

Από την απογύμνωση ξεκίνησε η Γεωργία Μαυραγάνη που υπέγραψε και τη μετάφραση. Από αυτό που αισθανόμαστε όταν μένουμε μόνοι, όταν κοιτάμε το μέσα μας. Και αυτή την αναζήτηση υπηρέτησε και το εξαιτικό σκηνικό της Αρτεμις Φλέσσα: το από μέσα ενός θερμοκήπιου, με μερικά φυτά μοναχικά (επιδαπέδια τριαντάφυλλα, σαν διακόσμηση, σαν απομεινάρι, σαν τη μόνη περιουσία. Ολοι είναι έξω από αυτό και σιγά σιγά όλοι μπαίνουν μέσα. Ολα τα πρόσωπα του έργου. Ασφαλώς είναι «παρών» ο Σεμπάστιαν, όλοι γι’ αυτόν μιλούν, όλοι από εκείνον ξεκινούν την αφήγησή τους, όλοι έχουν μιαν επαφή μαζί του.

Η Βάιολετ δεν είναι μόνο η δεσποτική μητέρα. Είναι η εξουσία, η οικονομική δύναη, αυτή που αποφασίζει για τις τύχες όλων. Εχει την έπαρση, την αναλγησία και την ειρωνεία του δυνατού. Η Χόλι (Αννα Μάσχα, η μητέρα της Κάθριν) και ο αδελφός της είναι απλώς φοβισμένοι άνθρωποι που το μόνο που κοιτούν είναι να μην πάνε κόντρα στην εξουσία της Βάιολετ για να εξασφαλίσουν την περιουσία που τους αναλογεί. Αδιαφορώντας για την Κάθριν (Ελίνα Ρίζου), αδιαφορώντας για τη λοβοτομή (κυριολεκτική και μεταφορική) στην οποία πρόκειται να την υποβάλει η Βάιολετ για να της κλείσει το στόμα. Η Κάθριν είναι η μόνη που αντιστέκεται, σπαρακτικά, απελπισμένα. Και ο γιατρός Ζάχαρη ο μόνος εκτός οικογένειας, ελπίζουμε (όλοι εμείς οι θεατές, και ο Τενεσή Γουίλιαμς ασφαλώς) να είναι η φωνή της λογικής. Αυτός που με το κύρος της επιστήμης (του ορθού λόγου και της γνώσης) θα αλλάξει τις ισορροπίες και τις συμπεριφορές.

Στο κείμενο που συνοδεύει την παράσταση στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών έγραφε ότι η Γεωργία Μαυραγάνη ήθελε να αφηγηθεί αυτό το έργο «σαν παραβολή για την εποχή μας». Οταν το διάβαζα πριν δω την παράσταση μου έκανε εντύπωση. Εχω δει πολλές φορές αυτό το έργο του Τένεσι Γουίλιαμς αλλά ποτέ δεν το έβλεπα έτσι. Η Γεωργία Μαυραγάνη όχι μόνο το έκανε σαφές, χωρίς να το επιδεικνύει. Με τα σκηνικά της Αρτεμις Φλέσσα, με τους φωτισμούς του Τάσου Παλαιορούτα, με την κίνηση της Σταυρούλας Σιάμου. Η σκηνή στο τέλος που όλοι ακολουθούν τον στροβιλισμό της Κάθριν εκτός από την Βάιολετ είναι συγκλονιστική -κίνηση και σύλληψη. Μαζί. Η μόνη που δεν μετέχει, η μόνη που δεν αλλάζει θέση είναι η εξουσία… Στέκει ακίνητη και μόνη.

Η επίγευση

Θερμότατο το χειροκρότημα στο τέλος, πολλά τα καλέσματα των εξαιρετικών ηθοποιών στη σκηνή, και πρόσωπα χαμογελαστά γύρω γύρω στην πλατεία. Ηταν όλοι εξαιρετικοί, αλλά η Βάιολετ της Μαρίας Κεχαγιόγλου και η Κάθριν της Ελίνας Ρίζου είναι ρόλοι που θα θυμόμαστε. Ναι, ήταν ένας διαφορετικός τρόπος να δούμε το ίδιο έργο, και να δούμε πώς η τέχνη μπορεί να πάει παρακάτω αυτά που έχουμε.

Ακούσαμε στο φουαγιέ

Τα ίδια σχόλια ακούγονταν και έξω από τον Χώρο Δ, για την παράσταση. Από μαγεμένοι έως ικανοποιημένοι ήταν οι περισσότεροι θεατές. Και μαζί ακούσαμε τις ερωτήσεις διαφόρων για το εάν επρόκειτο να πραγματοποιηθεί η στάση εργασίας που είχαν εξαγγείλει οι εργαζόμενοι του Φεστιβάλ Αθηνών για την Τετάρτη 5 Ιουλίου. Τελικά η στάση εργασίας δεν πραγματοποιήθηκε χθες. Υπήρχε μια ανακοίνωση του Δ.Σ. του Φεστιβάλ Αθηνών, και μία ακόμα ανακοίνωση του Σωματείου, που αφήνει το ενδεχόμενο, εφ’ όσον δεν έχουν λυθεί τα πράγματα, να πραγματοποιηθεί η στάση την Τετάρτη 12 Ιουλίου. Θα δούμε…