Φεστιβαλικά notes # 20: Δ. Κουρτάκης, «Αποτυχημένες απόπειρες αιώρησης στο εργαστήριό μου»

Ηταν η τελευταία θεατρική παράσταση για το φετινό Φεστιβάλ Αθηνών και όλοι κάναμε μικρούς και μεγαλύτερους απολογισμούς, για όσα είδαμε, για όσα ζήσαμε φέτος στους χώρους των παραστάσεων. Με τη χαλαρότητα της ολοκλήρωσης ενός πρώτου κύκλου.

Είδαμε

Σε έναν εντελώς αναποδογυρισμένο Χώρο Δ, με το σκηνικό στη μέση του χώρου και τις κερκίδες των θεατών από κάθε στενή πλευρά του μακρόστενου χώρου. Η ταξιθεσία και η είσοδος των θεατών στο χώρο, ήταν πολύ συγκεκριμένη, πολύ μελετημένη, ούτως ώστε να δούμε όσο το δυνατόν καλύτερα, όσο το δυνατόν περισσότερο αυτό το λευκό διώροφο κτίσμα που δέσποζε στη μέση της σκηνής, είχε εξώστες, σκαλιά, ανοίγματα και κάποια μικρά έπιπλα μέσα που μπορούσαμε να διακρίνουμε.

Το κοινό κυρίως νεανικό, το κοινό που παρακολουθεί εδώ και χρόνια όλες τις δουλειές του Αρη Σερβετάλη και αρκετοί καλλιτέχνες. Τα φώτα έσβησαν, η παράσταση ξεκίνησε και είδαμε στη μία πλευρά του αλλόκοτου αυτού κτίσματος μεγάλα κεφαλαία γράμματα να γράφουν τα εξής: «Λαχταρώντας να εξαφανιστούν όλα. Να εξαφανιστεί το κενό. Να εξαφανιστεί το σκοτάδι. Να εξαφανιστεί η λαχτάρα. Η μάταιη λαχτάρα». Μπαίναμε ήδη στον κόσμο του Μπέκετ.

Ο Αρης Σερβετάλης άρχισε να κινείται στο χώρο με τα βήματα ενός ανθρώπου που αναζητεί, που ψάχνει, που προσπαθεί. Μάταια; Δίπλα του ένας άλλος άνθρωπος, που πότε φαινόταν πότε δεν φαινόταν από τα ανοίγματα που βιντεοσκοπούσε κάθε του κίνηση. Κι αυτές οι κινήσεις, άλλοτε απ’ ευθείας, άλλοτε επεξεργασμένες προβάλλονταν στις δύο πλευρές του σπιτιού, στις πλευρές που ήταν οι θεατές. Και ήταν αυτό ένα σπίτι γεμάτο απομεινάρια, ένα σπίτι κομμένο στη μέση.

Ο Αρης Σερβετάλης κινείται διαρκώς, ανεβαίνει, κατεβαίνει, σκαρφαλώνει, πατάει από το ένα αντικείμενο στο άλλο. Και μιλάει, με το γνωστό ηχόχρωμα της φωνής του, σαν απελπισμένη εξομολόγηση, σαν παραλήρημα. Και ο λόγος του Μπέκετ, ο απελπισμένος, συνοδεύεται από τα αβέβαια μεγάλα βήματα του Αρη Σερβετάλη, από τις αιωρήσεις του, από τους δισταγμούς τους, από τις απελπισμένες του προσπάθειες, από τους μικρούς ή μεγαλύτερους εγκλωβισμούς. Κινήσεις που υπογραμμίζουν το κείμενο εύστοχα και σπαρακτικά. «Απέναντί σου το χειρότερο, η μοναξιά». Ή «αγαπάς όσες φορές χρειάζεται». Και από τη φάση της αναζήτησης και της διεξόδου, περνάμε στη φάση της μοναξιάς, στον γάντζο που μετακινεί σαν σφαχτάρι ένα παλιό στρώμα, πάνω σ’ έναν ακόμη παλιότερο σομιέ. Στα κουτιά που ανοιγοκλείνουν, σαν τις μνήμες και τις θύμησες.

Παρότι βλέπαμε κάτι δυστοπικό και ζοφερό, ήμασταν καθηλωμένοι: σε όλο αυτό το (για μια ακόμη φορά) απίστευτο που έκανε ο Αρης Σερβετάλης, το πειραματικό, ναι, αλλά γοητευτικό. Με την αρωγή της μουσικής του Δημήτρη Καμαρωτού. Κι εκεί που νομίζαμε ότι άρχισε σε κάποια σημείο να επαναλαμβάνεται το μοτίβο, ήρθε η ανατροπή και η απογείωση. Γιατί είδαμε στο βίντεο εικόνες που δύσκολα περιγράφονται, καλύτερα είναι να εισπράττονται από τον κάθε θεατή. Γιατί το πάτωμα αυτού του σπιτιού άνοιξε και είχε χώμα και πέτρες από κάτω. Και ο Αρης Σερβετάλης άρχισε να σκάβει. «Θα ψάξω», είπε. Η αέναη προσπάθεια. Για ν’ ακολουθήσει μια αυτοταφή. Σιωπή. «Θα γίνει σιωπή από έλλειψη λέξεων». Φώτα.

Η επίγευση

Αποθεωτικό το χειροκρότημα από όσους βρεθήκαμε στον Χώρο Δ για τους συντελεστές της παράστασης, πρωτίστως για τον Αρη Σερβετάλη που επωμίσθηκε την πραγματοποίησή του, αλλά και για τον Δημήτρη Κουρτάκη και για την Εφη Μπίρμπα. Με το πουκάμισό του να στάζει ιδρώτα (τις στάλες τις βλέπαμε μεγεθυμένες στα κοντινά πλάνα του βίντεο) ο Αρης Σερβετάλης βγήκε πολλές φορές να υποκλιθεί. Και χειροκροτήθηκε παθιασμένα. Και ναι, ήταν η πιο πλήρης θεατρική ολοκλήρωση της σεζόν στο Φεστιβάλ Αθηνών.

Ακούσαμε στο φουαγιέ

Την ευχάριστη έκπληξη και το δέος είδαμε στα μάτια πολλών θεατών. Αλλοι έλεγαν για τη νέα τάση (που θύμισε αρκετά το φετινό βραβείο της Μπιενάλλε σαν αντίληψη), άλλοι έλεγαν ότι ήταν μια πλήρης πρόταση, από αυτές που πρέπει να υπάρχουν σ’ ένα φεστιβάλ, άλλοι στέκονταν κυρίως στην καθοριστική συμβολή του Αρη Σερβετάλη στο τελικό αποτέλεσμα, που ασφαλώς δεν είναι δουλειά ενός. Αλλά η πραγμάτωση κάθε ιδέας, ασφαλώς πιστώνεται σ’ αυτόν που την πραγματώνει.