Ημερολόγιο περιοδειών: Έξι πρωταγωνιστές αφηγούνται την περιπέτεια του ταξιδιού
Της περιοδείας τ’ απρόοπτα: Η Κόρα Καρβούνη, η Λένα Παπαληγούρα, ο Γιάννης Στάνκογλου, η Ναταλία Τσαλίκη, ο Αιμίλιος Χειλάκης και ο Νίκος Ψαρράς έχουν μιαν απολαυστική ιστορία να πουν.
Τελικά, οι ηθοποιοί είναι οι πιο αφοσιωμένοι ταξιδιώτες του καλοκαιριού. Κι ας λείπουν σε ταξίδι για δουλειά. Ο θεσμός των περιοδειών τους βγάζει στους ελληνικούς δρόμους, χωρίς ανάσα επί δυο μήνες – τουλάχιστον. Γκάφες, αναποδιές, ατυχήματα, ξαφνικές ασθένειες, κωμικά ευτράπελα, love stories (γι’ αυτά πάλι τηρούν σιγήν ιχθύος), ιστορίες από τα παλιά της ελληνικής σκηνής γεμίζουν τα ημερολόγια των περιοδειών. Η Κόρα Καρβούνη, η Λένα Παπαληγούρα, ο Γιάννης Στάνκογλου, η Ναταλία Τσαλίκη, ο Αιμίλιος Χειλάκης και ο Νίκος Ψαρράς που περιοδεύουν κι αυτό το καλοκαίρι, ανασύρουν μνήμες ταξιδιού από τη συλλογή τους· εκεί που το ταξίδι δεν σημαίνει διακοπές αλλά μια, παράλληλη με τη θεατρική, εμπειρία.
Κόρα Καρβούνη – Περιοδεύει με τον «Οιδίποδα επί Κολωνώ»
Ήταν, νομίζω, η πιο εμβληματική περιοδεία για όλους όσοι συμμετείχαν. Η «Ηλέκτρα» του Πίτερ Στάιν το 2007 – περιοδεία πολυτελείας εδώ που τα λέμε αφού ταξιδέψαμε μόνο στη Νέα Υόρκη και στη Σεούλ ενώ νωρίτερα ο Στάιν μας είχε φιλοξενήσει στο κτήμα του στο Σαν Παγκράτσιο, μια ώρα έξω από τη Ρώμη προκειμένου να αφοσιωθούμε στις πρόβες. Τα δύσκολα ήρθαν στη Σεούλ κι όχι για λόγους δουλειάς, αλλά για λόγους διατροφής: Δεν βρίσκαμε τίποτα να φάμε. Κανείς μας δεν μπορούσε να αναγνωρίσει τι είδους φαγητό κρυβόταν πίσω από αυτά τα περίεργα πράγματα που κολυμπούσαν μέσα σε σούπες ενώ η κατάσταση χειροτέρευε αφού ελάχιστοι μιλούσαν αγγλικά ώστε να μας εξηγήσουν τι μπορούμε να φάμε. Προτιμήσαμε λοιπόν να μην αγγίξουμε το παραμικρό, με αποτέλεσμα να χάσουμε από πέντε κιλά ο καθένας μας μέσα σε μια εβδομάδα. Η μόνη μας παρηγοριά ήταν το ευρωπαϊκό πρωινό που σερβιριζόταν στο ξενοδοχείο όπου μέναμε. Εκεί να δεις μάχη! Τρώγαμε όσο περισσότερο μπορούσαμε για να κρατήσουμε δυνάμεις μέσα στην ημέρα· είχαμε και δύο παραστάσεις στο ημερήσιο πρόγραμμα, βλέπεις. Η χαρά μας δεν κράτησε για πολύ αφού οι υπεύθυνοι του ξενοδοχείου έκαναν παρατήρηση στα κορίτσια του Χορού για υπερκατανάλωση! Θυμάμαι μόλις επιβιβαστήκαμε στο αεροπλάνο του γυρισμού, ξεκινήσαμε να πανηγυρίζουμε μόλις διαπιστώσαμε πως το μενού είχε και ευρωπαϊκό γεύμα. «Μόλις τέλειωσε» μας ενημέρωσαν οι αεροσυνοδοί για να ολοκληρώσουμε με όλες τις τιμές εκείνη την εβδομάδα μεγάλης πείνας στη Σεούλ. Η Νέα Υόρκη μας αποζημίωσε, όμως. Ότι χάσαμε το πήραμε σε χοτ ντογκ.
Λένα Παπαληγούρα – Περιοδεύει με την «Ιφιγένεια εν Αυλίδι»
Καλοκαίρι του 2006. Τελειώνω το τρίτο έτος της δραματικής σχολής του Τέχνης και πηγαίνω με την κολλητή και συμμαθήτρια μου Αρτεμη, στην ακρόαση του ΔΗΠΕθΕ Αγρινίου για το έργο «Περλιμπλίν και Μπελίσα». Ο Θοδωρής Γκόνης με επιλέγει για το ρόλο του δαιμόνιου. Περλιμπλίν ο Αρης Λεμπεσόπουλος, Μπελίσα η Μαρίσα Τριανταφυλλιδου. Ξεκινάμε πρόβες. Παίρνουμε πρόγραμμα περιοδείας. Περιοδεία; Ουαου! Τι είναι αυτό; Εγώ μόνο τις περιοδείες των πολιτικών έχω ακούσει. Φεύγουμε για Αγρίνιο για τις τελικές πρόβες. Δέκα ημέρες πριν, η Μαρίσα μπαίνει στο νοσοκομείο με υπερκόπωση. Τι θα γίνει τώρα; Πάει η περιοδεία; Η πρόβα μας είναι στις έξι το απόγευμα. Ο Θοδωρής μου ζητάει να μιλήσουμε. Εγώ; Θα παίξω εγώ; Δε μπορώ… «Κάνε το για να γίνει η παράσταση» μου λέει ο Θοδωρής. «Κάνε το για την περιοδεία». Τηλεφωνούμε στην Αρτεμη, είναι σε διακοπές στα Κύθηρα, έρχεται αυθημερόν για να παίξει το δαιμόνιο. Όλα είναι εντάξει – αφού θα έχω εδώ την κολλητή μου. Η ώρα είναι οκτώ. Έχω ανεβάσει 39 πυρετό. Αρχίζουμε πρόβα. Μέχρι την πρεμιέρα ο πυρετός δεν πέφτει. Ξεκινάμε. Η αφίσα δεν προλαβαίνει να αλλάξει: Είναι το πρόσωπο της Μαρίσας και τ’ όνομα μου από κάτω. Ξεκινάμε πρώτοι με τον Άρη ώστε να πηγαίνουμε στις πόλεις – σταθμούς για συνεντεύξεις. Άλλο πάλι και τούτο… Πως θα το κάνω, τι θα λέω; Ο Άρης και η Καμέλια – η γυναίκα του – με πηγαίνουν στα μαγαζιά ν’ αγοράσω ένα φόρεμα. Μαζί μου έχα φέρει μόνο σορτς. Οδηγούμε προς Καλαμάτα. Οι δρόμοι είναι κλειστοί λόγω πυρκαγιάς. Ξαφνικά, με τ’ αμάξι μέσα στις φλόγες, κόσμος και φωνές. Ο Άρης οδηγεί χωρίς να βλέπει τίποτα. «Θα φτάσουμε» μου λέει, «μην ανησυχείς». Αναρωτιέμαι αν εννοεί πως θα φτάσουμε στην ώρα μας για τη συνέντευξη ή αν με διαβεβαιώνει ότι θα επιβιώσουμε από τη φωτιά. Εγώ, πάλι, για τη συνέντευξη φοβάμαι. Αφού επιβίωσα στο ρόλο της Μπελίσας, όλα γίνονται. Τη συνέντευξη δεν τη προλάβαμε ποτέ αλλά βγαίνουμε ζωντανοί. Η περιοδεία συνεχίζεται. Το φόβο μέσα μου διαδέχεται ο ενθουσιασμός. Κι ο πυρετός εξακολουθεί να ανεβοκατεβαίνει…
Μετά από 40 παραστάσεις παίζουμε στην Αρτα. Αισθάνομαι λίγο πιο άνετα. Αρχίζω να απολαμβάνω την παράσταση. «Σήμερα θα αφεθώ να παίξω», λέω στον εαυτό μου, «να το χαρώ». Το σκηνικό είναι επικλινές και στην Γ’ πράξη ανοίγουν κάτι σαν καταπακτές. Σύμφωνα με τη σκηνοθεσία η Μπελίσα, πλησιάζει προς τα πίσω την καταπακτή και λίγο πριν πέσει, ο Περλιμπλίν την αρπάζει από το πόδι. Θες γιατί φοβόμουν, θες γιατί είχα επίγνωση μιας μικρής ατσουμπαλοσύνης που με διακρίνει ποτέ δεν πήγαινα άκρη-άκρη. Εκείνη όμως τη μέρα ήθελα να το χαρώ. Και τσουπ πέφτω μέσα! Οι θεατές, υποθέτω, ότι βλέπουν μόνο δυο μάτια να εξέχουν και κάτι χεράκια να παλεύουν να βγουν, ο κύριος Βασίλης, ο τεχνικός μας μπαίνει κάτω από το σκηνικό και προσπαθεί να με σπρώξει προς τα πάνω, ο Άρης έντρομος με κρατάει όσο μπορεί και βλέπει τα πόδια μου να εξέχουν στο κενό. «Είσαι καλά;», μου ψιθυρίζει. Εγώ μια χαρά. Αποφασίζω να του απαντήσω με την ατάκα του έργου για να τον διαβεβαιώσω ότι μπορούμε να συνεχίσουμε έστω κι από αυτήν την παράλογη θέση. Έλα όμως που η ατάκα είναι: «Κατέβηκα να πάρω αέρα!». Το λέω λοιπόν, προσπαθώ να μη γελάσω, ο Άρης με κόπο συγκρατεί δάκρυα γέλιου, το ίδιο κι όλος ο θίασος που είναι πίσω από τη σκηνή. Καταφέρνω να βγω. Δεν έχω χτυπήσει καθόλου. Ολοκληρώνουμε την παράσταση. Στην υπόκλιση κλαίμε όλοι από τα γέλια· αυτό το γέλιο που παραλύει σχεδόν το σώμα και δεν μπορείς να κουνηθείς. Μετά τη παράσταση ένας θεατής με πλησιάζει και μου λέει: «Η βουτιά της Μπελίσας στο κενό με συγκλόνισε». Κι εκείνη τη μαγική στιγμή συνειδητοποιώ ότι η πραγματική βουτιά για μένα είχε ήδη γίνει πριν λίγους μήνες. Εκείνη τη μέρα που, μεταξύ έξι κι οκτώ απόγευμα, ανέβασα πυρετό που δεν έπεφτε για δέκα μέρες. Εκείνη τη μέρα που, μάλλον, βούτηξα στη δουλειά μου αλλά και στην ενήλικη ζωή.
Γιάννης Στάνκογλου – Περιοδεύει με τους «Επτά επί Θήβας»
Δεν είχα ξανακάνει τόση μεγάλη περιοδεία. Μέσα σε 2.5 μήνες, 75 σταθμούς. «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη, το 2012. Έχουμε φτάσει στα μέσα Αυγούστου. Το πρόγραμμα των επόμενων ημερών έχει Σπάρτη και μετά Ξυλόκαστρο. Αντί για το ρεπό που μεσολαβεί έρχεται μια πρόταση για να παίξουμε στην Τήνο. Αποφασίζουμε από κοινού να πάμε. Γυρίζουμε από Σπάρτη, δεν προλαβαίνουμε ούτε να φάμε – παίρνουμε τα σουβλάκια μέσα στο πούλμαν – κάνουμε μια στάση στην Αθήνα για τέσσερις ώρες και ξεκλέβουμε λίγο ύπνο και νωρίς το πρωί παίρνουμε το πλοίο που αναχωρεί από Ραφήνα. Φτάνουμε στο νησί, παίζουμε σ’ ένα παλιό σχολείο. Για κακή μας τύχη, κι ενώ είμαστε έτοιμοι να επιστρέψουμε στη Ραφήνα, ο καιρός αλλάζει· έχει βάλει πολύ αέρα και τώρα πρέπει να ταξιδέψουμε με το “αργό” πλοίο πράγμα που σημαίνει ότι θα φτάσουμε στο λιμάνι οριακά. Αναγκαστικά, φεύγουμε απευθείας για το Ξυλόκαστρο. Ενώ βρισκόμαστε στην Αττική οδό, το πουλμανάκι που μας μεταφέρει παθαίνει λάστιχο. Ειδοποιείται περιπολικό και στο μεταξύ έχει φτάσει το όχημα της Αττικής οδού. Βγαίνουμε από την έξοδο της Φυλής, στο Μενίδι, με προορισμό ένα βουλκανιζατέρ. Το νέο στη γειτονιά διαδίδεται αμέσως. Τσιγγανόπουλα “σκάνε” από παντού και ζητάνε αυτόγραφα και φωτογραφίες – άλλα βέβαια τα έχουν βάλει με τους μπάτσους. Στο μεταξύ, το λάστιχο έχει επισκευαστεί και αναχωρούμε. Ομως, λίγη ώρα αργότερα, το ίδιο λάστιχο σκάει ξανά. Φαίνεται πως κάποιος μας κάνει πλάκα… Έχουμε τρελαθεί όλοι. Ο οδηγός συνειδητοποιεί ότι η βλάβη είναι μόνιμη και ζητάει από ένα συνάδελφο του να έρθει και να αντικαταστήσει το βανάκι. Έτσι και γίνεται. Με τα πολλά και μέσα στο καινούργιο πούλμαν πια συνεχίζουμε το ταξίδι. Όχι όμως, πριν το τελειωτικό χτύπημα: Μέσα στην αναστάτωση, ο οδηγός θυμάται πως έχει ξεχάσει να παραδώσει τα σωστά κλειδιά στο συνάδελφο του. Σταματάμε στον παράδρομο της Αθηνών – Κορίνθου. Περνάω στο αντίθετο ρεύμα της Εθνικής, κάνω οτοστόπ, ένα φορτηγό σταματάει και με παίρνει. Ανεβαίνω στην καρότσα και με πηγαίνει μέχρι τον άλλον οδηγό για να του παραδώσω τα κλειδιά. Κάπως τα καταφέρνω τελικά, γυρίζω πίσω στα παιδιά και τώρα τίποτα δεν μας σταματάει για το Ξυλόκαστρο. Εκτός, βέβαια, από την κίνηση στην Εθνική. Φτάνουμε στο θέατρο καθυστερημένοι, αλλά η παράσταση θα γίνει κανονικά.
Ναταλία Τσαλίκη – Περιοδεύει με τη «Λυσιστράτη»
Δεν χρειάζεται να αναπολήσω σε παλαιότερες περιοδείες για να βρω περιστατικά ν’ αφηγηθώ. Κάθε περιοδεία με 50 και παραπάνω πιάτσες είναι μια τεράστια ταλαιπωρία για όποιον την έχει δοκιμάσει. Τα ρεπό είναι ελάχιστα, η κούραση μεγάλη και κάθε φορά διαπραγματευόμαστε τα στοιχειώδη. Να έχουμε, ας πούμε, καρέκλες και καθρέφτες για να βαφτούμε πριν την παράσταση, να έχουμε μαλακό στρώμα για να κοιμηθούμε το βράδυ. Μόλις, πριν από τρεις ώρες λοιπόν φτάναμε στο ξενοδοχείο – βάση μας για τις παραστάσεις της Πελοποννήσου. Πρώτος προορισμός μας θα ήταν η Καλαμάτα. Αφού το βρήκαμε, μετά από το απαραίτητο ψάξιμο, βρεθήκαμε μπροστά σε ένα κατάλυμα στη μέση του πουθενά: Ένας αγρός και γύρω του απόλυτη ερημιά. Μπαίνοντας μέσα μια ακόμα έκπληξη: Συνειδητοποιήσαμε πως δεν υπήρχε τίποτα για να φάμε, ούτε καν καφές δεν μπορούσε να μας σερβιριστεί, παρά μόνον στο πρωινό της επόμενης ημέρας. Δεν το σκεφτήκαμε πολύ, φύγαμε αμέσως σε αναζήτηση νέου ξενοδοχείου και με την αγωνία αν το βράδυ θα καταφέρναμε να είμαστε στην ώρα μας για την παράσταση. Στην απόγνωση μας ήρθε να προστεθεί κι ένα μικρο -ατύχημα. Το αυτοκίνητο μας που συνταξιδεύει με το πούλμαν του θιάσου έπεσε σε χαντάκι. Ευτυχώς, η ομάδα μας έσωσε, βάζοντας ένα χεράκι, σπρώξιμο δηλαδή. Τα καταφέραμε, απεγκλωβιστήκαμε και βάλαμε πλώρη για το ξενοδοχείο. Έχουμε δύο ώρες μέχρι την παράσταση.
Αιμίλιος Χειλάκης – Περιοδεύει με την «Ιφιγένεια εν Αυλίδι»
Από την εποχή που ξεκίνησα να συμμετέχω ως παραγωγός στις παραστάσεις με τις οποίες έκανα περιοδεία άλλαξε ο τρόπος που ζούσα το ταξίδι, έφυγε αυτή η ανεμελιά, χάθηκε το φαν και μπήκαν άλλες αγωνίες στη μέση. Γι’ αυτό και επιμένω να θυμάμαι ιστορίες από τις πρώτες περιοδείες μου, ως μαθητής της δραματικής σχολής του Τέχνης ακόμα, όπου όλα θύμιζαν μεγάλες πενταήμερες. Ήμασταν όλοι ακόμα με τη φλόγα του λυκειόπαιδου, κανείς δεν είχε αποβάλλει την κουλτούρα του μαθητή – ό,τι κι αν σημαίνει αυτό. Μέναμε σε τρίκλινα δωμάτια, ζούσαμε τον απόλυτο χαβαλέ κι όλα αυτά παρότι οι κανόνες που επικρατούσαν στο Τέχνης ήταν πολύ αυστηροί. Κι ήταν εκείνα τα φοβερά καλοκαίρια του 1990 και του 1991, όπου την πρώτη χρονιά ανεβάζουμε «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» και τη δεύτερη «Νεφέλες» – και τα δύο σε σκηνοθεσία του Γιώργου Λαζάνη. Συμμετέχουμε στο Χορό κι επί της ουσίας, είμαστε τα “κοντάρια”· δεν λέμε λέξη στην Επίδαυρο δηλαδή, αλλά είμαστε υπεύθυνοι για να μεταφέρουμε τα σκηνικά.
Ο Λαζάνης λοιπόν, δεν δέχεται κουβέντα. Όρος απαράβατος για τα φοιτητόπουλα να μην εμφανιστούν στο «Λεωνίδα» μετά την παράσταση. Εμείς όμως, έχουμε βρει τον τρόπο. Τα μεσημέρια η κυρία Κάκια, η γυναίκα του Λεωνίδα Λιακόπουλου, φρόντιζε να μας στέλνει σε πακέτα τα περίφημα κεφτεδάκια της. Καμιά 20αριά από εμάς, στήναμε καρτέρι στη μάντρα ανάμεσα στο ξενοδοχείο και στην ταβέρνα, εκεί όπου εμφανιζόταν ο Νίκος και ο Γιώργος (οι γιοι του Λεωνίδα και της Κάκιας) – κι αφού προηγουμένως ανταλλάσσαμε κάτι συνωμοτικά σφυρίγματα – μας παρέδιδαν τα πακέτα με το φαγητό. Υπήρχε δηλαδή, ολόκληρο σχέδιο – όχι αστεία! Φαντάζεσαι λοιπόν, την περηφάνια με την οποία μπήκαμε στο «Λεωνίδα», όχι απ’ το παράθυρο μα από την πόρτα, το καλοκαίρι της αποφοίτησης μας. Κανονική επανάσταση και οι κεφτέδες να μας περιμένουν στο πιάτο.
Νίκος Ψαρράς – Περιοδεύει με τους «Πέρσες»
Είκοσι χρόνια πριν και έχει φτάσει εκείνη η στιγμή: Είμαι πρωτοεμφανιζόμενος στην Επίδαυρο. Ο Μίνωας Βολανάκης σκηνοθετεί για λογαριασμό του Εθνικού θεάτρου την «Αντιγόνη» του Σοφοκλή, με την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη στον ομώνυμο ρόλο· εγώ παίζω τον Αίμονα σε διπλή διανομή με τον Τάσο Αποστόλου. Είναι η εποχή όπου ο Νίκος Κούρκουλος, ως καλλιτεχνικός διευθυντής του θεάτρου, έχει θεσμοθετήσει την πρεμιέρα των καλοκαιρινών παραγωγών στη Δωδώνη. Κι είναι επίσης, η εποχή όπου τα πράγματα στο θέατρο λειτουργούν ακόμα κάτω από μεγάλη αυστηρότητα. Λίγο πριν την πρεμιέρα της Δωδώνης, ο Μίνωας Βολανάκης διώχνει από το Χορό δύο άτομα με την κατηγορία ότι έκαναν καταχρήσεις κατά τη διάρκεια των προβών. Η κάθοδος μας στην Επίδαυρο γίνεται στο ίδιο, ελεγχόμενο κλίμα. Μας επιβάλλεται να μείνουμε στο «Ξενία» με μοναδική εναλλακτική το «Άβατον». Απαγορεύεται δε, δια ροπάλου να βρεθούμε στην Παλαιά Επίδαυρο ή έστω να περάσουμε έξω από το «Καπάκι» (την ιστορική disco της Παλαιάς Επιδαύρου). Ιδανική, αν όχι μοναδική, έξοδος μας μετά τις πρόβες η ταβέρνα του «Λεωνίδα». Υπό αυτές τις συνθήκες λοιπόν, φτάνει η φοβερή είδηση: Ένας ηθοποιός έχει ατύχημα με τη μηχανή του στο δρόμο της Παλαιάς Επιδαύρου. Στη μηχανή επιβαίνει και η κοπέλα του! Φεύγουμε στα κρυφά, τους πηγαίνουμε στο νοσοκομείο του Ναυπλίου κι από εκεί με το ασθενοφόρο στο ΚΑΤ. Και οι δύο, εκτός κινδύνου, νοσηλεύονται προληπτικά για το βράδυ κι έτσι μέχρι το επόμενο μεσημέρι επιστρέφουμε αθόρυβα στην Επίδαυρο. Δεν ήταν δηλαδή, μόνο το άγχος για το ντεμπούτο μου – θυμάμαι άκουγα την καρδιά μου να χτυπάει πάνω από το κεφάλι μου – μα ήταν κι ένα άλλο περιβάλλον δουλειάς, μια κατάσταση πειθαρχίας που πλέον έχει εκλείψει εντελώς. Τη θυμάμαι μόνο σαν όνειρο.
