Όχι, το καλοκαίρι δεν έγινε η έκπληξη. Ο θεσμός των θεατρικών περιοδειών δεν ανέτρεψε το, διαμορφωμένο από το χειμώνα, τοπίο, μα ούτε και την επίγευση της φεστιβαλικής σεζόν – όλα δηλωτικά μιας έντονης δυσπραγίας του θεατρικού και ευρύτερα φιλότεχνου κοινού να ανταποκριθεί στο κάλεσμα δημιουργών και παραγωγών.
Κι ενώ στις περιοδείες απεφεύχθη ο πληθωρισμός που “έπληξε” την αστική πολιτιστική πραγματικότητα, η κατακλείδα ήταν η ίδια: Σοβαρά πεσμένη κίνηση, περιοδείες που “έκοψαν” σταθμούς ή διακόπηκαν άρον άρον, μετρημένες στα δάχτυλα εκείνες που επιβίωσαν κι ακόμα λιγότερες εκείνες που αποδείχθηκαν κερδοφόρες.
Ο Γιώργος Χρυσοστόμου και ο Μάκης Παπαδημητρίου στο «Πέτρες στις τσέπες του».
Η φετινή σεζόν για τους περιοδεύοντες θιάσους ξεκίνησε σε μια πολύ συντηρητική βάση. Περί τις δέκα μεγάλες παραγωγές βγήκαν στο δρόμο – τη στιγμή που μέχρι πέρυσι ή πρόπερσι μετρούσαμε τις διπλάσιες σε αριθμό – σημειώνοντας δηλαδή πτώση 50% από το χρονικό σημείο αφετηρίας του θεσμού. Παρότι, δηλαδή, η καλοκαιρινή πίτα προοριζόταν για πολύ λιγότερους διεκδικητές, δεν έλειψε ο πάταγος των ταμειακών αποτυχιών.
«Τα, εκτός έδρας, παραγωγικά κόστη είναι σταθερά πολύ υψηλά και δεν μπορεί κανείς να τα περιορίσει. Με αυτό το δεδομένο πολλοί παραγωγοί αποφάσισαν να μην επιχειρήσουν καν την περιοδεία αλλά αυτό, όπως φάνηκε, δεν βοήθησε ούτε τους πιο θαρραλέους» ομολογεί ο Μίλτος Σωτηριάδης, παραγωγός του Θεάτρου του Νέου Κόσμου. Ανάμεσα στους τολμηρούς και ο ίδιος, οργάνωσε μια περιοδεία 40 σταθμών για την άκρως επιτυχημένη πικρή κωμωδία της περασμένης Άνοιξης, τις «Πέτρες στις τσέπες του» με τους Μάκη Παπαδημητρίου και Γιώργο Χρυσοστόμου για να βρεθεί τελικά μπροστά σε μια αλλόκοτη διαπίστωση. Η παράσταση ξεπουλούσε στους αθηναϊκούς σταθμούς και στα τουριστικά θέρετρα (Άνδρο, Πάρο, Τήνο) αλλά έπεφτε μέχρι και σε 40% πληρότητα σε πολλούς σταθμούς της επαρχίας.
Πλάνο από τη χειμερινή επιτυχία «Για όνομα» που δοκίμασε την τύχη της και στην ελληνική περιφέρεια.
Αντίστοιχη απογοητευτική πορεία φαίνεται πως διέγραψαν κι άλλες παραγωγές που ο αθηναϊκός χειμώνας επιβράβευσε με απανωτά sold out ενώ το επαρχιακό καλοκαίρι τις ανάγκασε σε υπαναχώρηση στο κλεινόν άστυ. Ανάμεσα τους, τα σουξέ των «Αθηναϊκών θεάτρων», «Για όνομα» και «Το ψέμα»· έργα που λόγω περιεχομένου – κοινωνικές κομεντί γαρ και με ατού τους δημοφιλείς πρωταγωνιστές – είχαν μεγαλύτερες πιθανότητες να φτάσουν στο καλό ταμείο.
«Ιφιγένεια εν Αυλίδι» με τους Αθηνά Μαξίμου, Λένα Παπαληγούρα και Αιμίλιο Χειλάκη.
Κι όμως. Οπως φαίνεται, ούτε ο “κανόνας” της κωμωδίας αποδείχθηκε σωτήριος αυτό το καλοκαίρι. «Δεν μπορείς να αναμετρηθείς εύκολα με μια κωμωδία και δη μια κωμωδία του Αριστοφάνη. Είναι πιο διαχειρίσιμο ως εργαλείο στα χέρια του παραγωγού και πιο δημοφιλές είδος στο κοινό. Η τραγωδία είναι δυσπρόσιτη» παρατηρεί ο Αιμίλιος Χειλάκης, πρωταγωνιστής, συν-σκηνοθέτης και συμπαραγωγός της «Ιφιγένειας εν Αυλίδι». Στους, μέχρι τώρα, 45 σταθμούς και με επτά ακόμα να υπολείπονται εντός Αθηνών η «Ιφιγένεια» κατάφερε μια ικανοποιητική εμφάνιση (τηρουμένων των αναλογιών) κόβοντας 29.000 εισιτήρια σε σύνολο 32.000 θεατών. «Τα πράγματα εξελίχθηκαν πολύ καλύτερα απ’ ό,τι περιμέναμε. Ξεκινήσαμε ενθαρρυντικά αλλά ο μέσος όρος θεατών διαρκώς ανέβαινε. Είμαστε πολύ περήφανοι γι’ αυτή την παράσταση, όχι μόνο για το ταμείο της αλλά και για το καλλιτεχνικό της περιεχόμενο», προσθέτει.
Ο Γρηγόρης Βαλτινός στον «Αλέξη Ζορμπά».
Μαζί με την «Ιφιγένεια», φωτεινές εμπορικά εξαιρέσεις σ’ αυτό το άνυδρο καλοκαίρι υπήρξαν ακόμα ο θεαματικός «Αλέξης Ζορμπάς» με το Γρηγόρη Βαλτινό στον ομώνυμο ρόλο των 35.000 εισιτηρίων σε 30 πιάτσες, η «Λυσιστράτη» της δυνατής μαρκίζας των Φιλιππίδη, Μπέζου, Τσαλίκη και Κυριακίδης που “τερματίζουν” πρωταθλητές της σεζόν με 60.000 εισιτήρια σε μια περιοδεία με 45 σταθμούς και η περιοδεία της χειμερινής εισπρακτικής επιτυχίας του Αλέξανδρου Ρήγα «Μπαμπά, μην ξαναπεθάνεις Παρασκευή» σ’ έναν προγραμματισμό – μαμούθ 67 σταθμών (που βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη) με 52.000 θεατές, μέχρι στιγμής.
Οι δύο πρώτες παραστάσεις είναι παραγωγές των αδελφών Τάγαρη που αποδίδουν την επιτυχία στις «καλές επιλογές έργων και συνεργατών αλλά και στον παράγοντα τύχη. Υπήρξαν καλοκαίρια που κάναμε εξίσου προσεκτικά βήματα αλλά είχαμε βρεθεί σε δυσμενή θέση, όπως βρίσκονται φέτος οι περισσότεροι».
Ο Πέτρος Φιλιππίδης επικεφαλής του θιάσου της «Λυσιστράτης».
Σε ειδική περίπτωση εξελίχθηκαν οι «Επτά επί Θήβας» του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος σε σκηνοθεσία Τσέζαρις Γκραουζίνις που παρότι επαναλαμβανόταν για δεύτερο καλοκαίρι συγκέντρωσαν το ενδιαφέρον 25.000 θεατών σε 15 πιάτσες – χωρίς να έχουν συμπεριληφθεί σε αυτούς οι αθηναϊκοί σταθμοί που ακολουθούν μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου. «Η επανάληψη ήταν ένα δύσκολο στοίχημα που βάλαμε και ευτυχώς μας δικαίωσε» εξηγεί ο καλλιτεχνικός διευθυντής του ΚΘΒΕ, Γιάννης Ανασταστάκης. «Το ΚΘΒΕ οφείλει να βγάζει παραγωγές σε περιοδεία, αυτός είναι ο θεσμικός ρόλος του εξάλλου, αλλά είναι πια ξεκάθαρη η δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι ιδιώτες θεατρικοί παραγωγοί εν μέσω μιας οριακής οικονομικής κατάστασης».
Για δεύτερο καλοκαίρι περιόδευσαν οι «Επτά επί Θήβας».
Οι μικρές περιοδείες του Εθνικού θεάτρου με το 1/4 των σταθμών που διέγραψαν οι υπόλοιπες – αφού έχουν έξι σταθμούς έκαστη μετά το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου – σημείωσαν επίσης υψηλά ποσοστά, μολονότι σε αστικούς σταθμούς της περιφέρειας· με τη μεν «Ειρήνη» σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Αρβανιτάκη να έχει, μέχρι στιγμής, πληρότητα 90% και την «Αλκηστη» της Κατερίνας Ευαγγελάτου 80% πληρότητα.
Χωρίς κανείς να διαθέτει “κλειδιά” ερμηνείας της συμπεριφοράς του κοινού ή σαφή συμπεράσματα για το τι έφταιξε πέραν της οικονομικής δυστοκίας που καθορίζει πλέον τα πάντα, η σεζόν των περιοδειών κλείνει με αρνητικό πρόσημο, κληρονομώντας τα δεινά του περασμένου θεατρικού χειμώνα. Δεδομένου ότι η ανταπόκριση των θεατών στις περιοδεύουσες παραγωγές άρχισε να παρουσιάζει κάποια δείγματα βελτίωσης από τα τέλη Ιουλίου και μετά, οι παραγωγοί που βρίσκονται στο δρόμο ποντάρουν για μια πιο αισιόδοξη κορύφωση της σεζόν στις τελευταίες παραστάσεις του Σεπτεμβρίου.
