Ταξίδι στο παλιό σχολείο με το Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης

Σε λίγες μέρες τα σχολεία θα καλωσορίσουν και πάλι τους μαθητές. Οι δάσκαλοι θα τους υποδεχτούν και οι άδειες αίθουσες θα ζωντανέψουν. Ελάτε ωστόσο, να θυμηθείτε πώς ήταν το παλιό σχολείο, να ξαναθυμηθείτε, τους αυστηρούς δασκάλους, τα ξύλινα θρανία, τις τιμωρίες και τις πλάκες που σκαρώνονταν τότε.

Σε ένα νεοκλασικό διατηρητέο κτίριο του 1850 στη γειτονιά της Πλάκας, στη οδό Τριπόδων, τον αρχαιότερο δρόμο της Αθήνας, βρίσκεται το Μουσείο Σχολικής ζωής και Εκπαίδευσης του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Διάσωσης Σχολικού Υλικού. Το Μουσείο ιδρύθηκε το έτος 2013 και αποτελεί ένα χώρο δράσης που έχει ως σκοπό την προαγωγή των αξιών της ελληνικής παιδείας και του ελληνικού πολιτισμού μέσω της ανάπτυξης δραστηριοτήτων για την προαγωγή της παιδείας, της εκπαίδευσης, των γραμμάτων και του πολιτισμού. Το Μουσείο τελεί υπό την Αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων και είναι μέλος του δικτύου Μουσείων του Κέντρου της Αθήνας.

“Το σχολικό βιβλίο κουβαλάει μια μαγεία. Πάντα με συγκινούσε. Χρόνια τώρα μάζευα σχολικά βιβλία κάνοντας αρχή από τα αναγνωστικά βιβλία των σχολικών μου χρόνων. Σε κάθε ταξίδι, μέσα στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό, τα βήματά μου με πήγαιναν στα παλαιοβιβλιοπωλεία και η χαρά μου αμέτρητη όταν ανακάλυπτα τους δικούς μου θησαυρούς: κάποιο παλιό, παραπεταμένο, ξεσχισμένο, σκονισμένο, μα για μένα πολύτιμο σχολικό βιβλίο. Και σιγά σιγά πλήθαιναν και συνάμα μεγάλωνε η γνώση μου γι’ αυτά. Και οι σπουδές μου, μη συνειδητά πάντα, συνδέονται και αυτές με την έρευνα των σχολικών εγχειριδίων. Η προσπάθεια αυτή, που ξεκίνησε πριν πολλά χρόνια, τώρα σκοπός είναι να γίνει πιο ουσιαστική και πιο οργανωμένη. Για να μην χαθούν τα πολύτιμα αυτά αρχεία, για να μπορέσουμε να αναψηλαφήσουμε την ιστορία τους και συνάμα την ιστορία της ελληνικής εκπαίδευσης και της Ελλάδας. Η προσπάθειά μας αποσκοπεί ώστε να δημιουργήσουμε ένα κέντρο, όχι μόνο διάσωσης του σχολικού υλικού αλλά και έρευνας και γόνιμου διαλόγου σε θέματα παιδείας και πολιτισμού, με τη συμμετοχή και την αρωγή μιας ευρύτερης κοινότητας, από την Ελλάδα αλλά και εκτός αυτής, ερευνητών, φορέων, ιδρυμάτων, ανθρώπων με αντικείμενο, μεράκι και αγάπη τη διάσωση και την έρευνα του σχολικού υλικού.” Δρ. Ευαγγελία Κανταρτζή Πρόεδρος ΕΚΕΔΙΣΥ.

Η έκθεση του Μουσείου Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης καταλαμβάνει τρεις ορόφους και είναι χωρισμένη σε τρεις ενότητες.Η πρώτη, με τίτλο «Το ταξίδι της ελληνικής εκπαίδευσης», μας διηγείται την ιστορία της ελληνικής εκπαίδευσης, όπως αυτή φαίνεται μέσα από διάφορα σχολικά βιβλία της κάθε περιόδου. Από τα παλιότερα σχολικά βιβλία είναι μια έκδοση των «Μύθων του Αισώπου» του 1672 που χρησιμοποιήθηκε σαν σχολικό βιβλίο.

Η δεύτερη ενότητα, «Το παλιό σχολείο», είναι θεματική και εστιάζει σε διάφορες πτυχές της ιστορίας της εκπαίδευσης, το νηπιαγωγείο, τη μαθητική ποδιά, τα θρανία, τη γραφική ύλη, τις αλλά περιγράφονται και τα δύσκολα χρόνια με τη λειτουργία των μαθητικών συσσιτίων, καλύπτοντας το χρονικό διάστημα από το 1940 μέχρι και το 1980 περίπου. Τα παιδιά αλλά και οι μεγαλύτεροι επισκέπτες παρακολουθούν με ενδιαφέρον ιδιαίτερα το κομμάτι που αφορά τις τιμωρίες: η βέργα έχει μείνει χαραγμένη ανεξίτηλα στις μνήμες αλλά και στα …χέρια των παλιών μαθητών. Όλοι ρωτάνε βέβαια για τα «καρύδια», μια άλλη διαδεδομένη τιμωρία της εποχής.

Η τρίτη ενότητα αποτελεί την αναπαράσταση μιας σχολικής τάξης της δεκαετίας του 1950. Όλα είναι εδώ: το παλιό αριθμητήρι, ο μαυροπίνακας, η παλιά βιβλιοθήκη με τα σχολικά βιβλία. Στους τοίχους υπάρχουν γεωγραφικοί χάρτες και πίνακες αναφοράς με εικόνες που μας δίνουν πληροφορίες για το εκπαιδευτικό σύστημα της εποχής. Εδώ μας περιμένει η αυστηρή αλλά δίκαιη δασκάλα της παλιάς εποχής: τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να ξεναγηθούν ευχάριστα και βιωματικά, παίρνοντας μέρος στα ποικίλα εκπαιδευτικά προγράμματα μαθαίνοντας μέσα από το παιχνίδι όχι μόνο την ιστορία του παλιού σχολείου και των παλιών σχολικών βιβλίων αλλά και για το περιβάλλον, την τέχνη, τη λογοτεχνία, το θέατρο, την παράδοση και τον πολιτισμό. Οι μεγαλύτεροι έχουν την ευκαιρία να ανασύρουν στη μνήμη τους σχολικές αναμνήσεις μιας άλλης εποχής καθισμένοι στα ξύλινα θρανία με τα παλιά αναγνωστικά, τις πλάκες και τους κονδυλοφόρους.

Η αυλή του Μουσείου Σχολικής Ζωής αξιοποιείται με ποικίλους τρόπους και αποτελεί έναν τόπο συνάντησης για τους δημοφιλείς πλέον εκπαιδευτικούς περιπάτους στην περιοχή της Πλάκας. Η συλλογή του Μουσείου με σχολικά βιβλία, θεωρείται από τις καλύτερες συλλογές στην Ελλάδα και συχνά έχει αποτελέσει θέμα για άρθρα στον περιοδικό και ημερήσιο τύπο, όπως και για τηλεοπτικές εκπομπές. Υλικό των συλλογών αξιοποιείται σε ερευνητικά προγράμματα ενώ εξυπηρετούνται πολλοί ερευνητές, μεταπτυχιακοί και διδακτορικοί ερευνητές. Σημαντικό τμήμα του είναι το Μουσείο Προφορικής Ιστορίας της Εκπαίδευσης με αρχείο βιντεοσκοπημένων αφηγήσεων με σχετικές μαρτυρίες.

Το Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης εκπονεί ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα για σχολεία όλων των βαθμίδων, εγκεκριμένα από το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων ενώ τα Σαββατοκύριακα εκπονεί εργαστήρια για παιδιά από δύο ετών και τις οικογένειές τους. Σημαντικό είναι το επιμορφωτικό του έργο καθώς διοργανώνει επιμορφωτικά προγράμματα, συνέδρια, σεμινάρια, ημερίδες για εκπαιδευτικούς, γονείς, φοιτητές.

Αξιόλογο είναι και το εκδοτικό του έργο. Έως σήμερα έχουν κυκλοφορήσει τα εξής βιβλία:

· Προσευχές για τα παιδιά από τα παλιά μας αλφαβητάρια

· Παιδικά Παιχνίδια

· O Θεός Διόνυσος και οι Πειρατές

· Τι θα πάρω μαζί μου φεύγοντας!

Το Μουσείο διαθέτει Πωλητήριο με μικροαντικείμενα, αφίσες, κάρτες εμπνευσμένα από τις Συλλογές του αλλά και εκδόσεις τόσο του Μουσείου όσο και άλλων εκδοτικών οίκων.

Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης – Εθνικό Κέντρο Έρευνας & Διάσωσης Σχολικού Υλικού
Διεύθυνση: Τριπόδων 23, Πλάκα
Τηλ: +30 210 3250341